(Dân trí) - Chính sách miễn học phí từ mầm non đến phổ thông đã được đón nhận nồng nhiệt trên cả nước, từ miền núi khó khăn đến thành phố lớn, được đánh giá cao bởi cộng đồng quốc tế.
Đây không chỉ là một quyết sách mang đậm tính nhân văn, bảo đảm quyền tiếp cận giáo dục cho mọi trẻ em mà còn là một đòn bẩy chiến lược, đưa Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực Đông Nam Á, tiệm cận với xu thế giáo dục toàn cầu.
Chính sách miễn học phí đã mang lại sự xúc động lớn cho đội ngũ giáo viên và phụ huynh tại các vùng khó khăn.
Ở địa bàn miền núi tỉnh Lào Cai, thầy Phạm Đức Vinh, Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Phúc Khánh, đón nhận tin vui: “Chính sách miễn học phí lần này là một chính sách vô cùng nhân văn và đúng đắn mà những thầy cô ở trường miền núi như chúng tôi chờ đợi lâu nay”.
Theo ông Vinh, học sinh miền núi, đặc biệt là học sinh dân tộc thiểu số có đời sống còn khó khăn. Bố mẹ các em đa phần sống dựa vào nông nghiệp, kinh tế bấp bênh, nhất là trong bối cảnh thiên tai bão lũ thường xuyên xảy ra. Vì thế, số tiền 80-100.000 đồng mỗi tháng nghe tưởng nhỏ nhưng rất quý giá.
Ông nói thêm, trước đây, học sinh dân tộc thiểu số và học sinh vùng đặc biệt khó khăn đã được hưởng chính sách của Nhà nước về miễn giảm học phí, các em chỉ còn đóng 5.000 đồng/tháng. Nhưng cạnh đó, có nhiều học sinh không thuộc diện thụ hưởng chính sách trên vẫn còn khó khăn.
Vì thế, chính sách miễn học phí, theo vị hiệu trưởng, thực sự là giải pháp lâu dài, công bằng, có ý nghĩa sâu sắc và chạm đến quyền lợi của tất cả học sinh.
“Khi con đi học không phải đóng học phí, bố mẹ các em cũng được giải phóng khỏi một áp lực vô hình, từ đó sẽ thúc đẩy nhu cầu học tập trong mỗi gia đình và trong chính các em. Thầy cô, phụ huynh của nhà trường và có lẽ là thầy cô, phụ huynh trên cả nước đều vô cùng hân hoan và xúc động trước chính sách tuyệt vời này”, ông Phạm Đức Vinh giãi bày.
Ông cũng bày tỏ vui mừng khi nghe Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo về chủ trương Nhà nước hỗ trợ bữa ăn trưa cho học sinh tiểu học và THCS ở các xã biên giới, trong đó ưu tiên các xã biên giới miền núi.
Không chỉ ở vùng sâu, vùng xa, nông thôn mà ngay ở các thành phố lớn, giáo viên và phụ huynh cũng đồng lòng ủng hộ.
Ông Hồ Tuấn Anh, Hiệu trưởng Trường THCS Quỳnh Phương (Nghệ An) cho rằng, miễn hoàn toàn học phí đã thể hiện chính sách an sinh xã hội, chính sách ưu đãi nhân văn của Đảng, Nhà nước đối với giáo dục.
"Việc miễn hoàn toàn học phí trong các trường phổ thông công lập, người dân có niềm vui của người dân, học sinh có niềm vui của học sinh, còn thầy cô cũng có niềm vui của mình", thầy Tuấn Anh nói.
Dưới góc độ trường ngoài công lập, bà Văn Liên Na, Phó hiệu trưởng Trường THCS và THPT Lương Thế Vinh (Hà Nội), khẳng định, việc miễn giảm học phí từ mầm non đến phổ thông là một quyết sách mang đậm tính nhân văn, tạo điều kiện cho mọi học sinh được tiếp cận giáo dục một cách bình đẳng và toàn diện.
Đây là một bước tiến quan trọng, tạo động lực lớn cho sự phát triển chung của cả hệ thống giáo dục, hướng tới một nền giáo dục phát triển bền vững.
Đặc biệt, từ góc độ là một trường ngoài công lập, bà nhận thấy chính sách này phần nào giúp giảm khoảng cách về chi phí học tập giữa môi trường công và tư.
Việc học sinh ở trường tư được cấp bù học phí bằng mức học phí của trường công lập là một tín hiệu tích cực, giúp nhiều gia đình mạnh dạn hơn trong việc lựa chọn môi trường giáo dục phù hợp nhất cho con em mình.
Anh Nguyễn Tuấn Anh (xã Quỳnh Phụ, tỉnh Hưng Yên) có hai con đang theo học bậc phổ thông, vui mừng khi nghe tin về chính sách miễn giảm học phí lần này. Anh cho hay, với mức lương công nhân, việc nuôi con ăn học đầy đủ là một nỗ lực với cả hai vợ chồng.
“Miễn học phí, tuy không phải là tất cả các khoản tiền cần có để con đến trường, nhưng thực sự là nguồn hỗ trợ rất lớn, giúp chúng tôi thêm điều kiện để chăm lo cho con về sách vở, đồ dùng học tập, thể chất hay hoạt động ngoại khoá… Nếu tính lâu dài thì khoản tiền đó hoàn toàn có thể mua thiết bị học tập giá trị khác cho con như máy tính, phương tiện đi lại…", anh Tuấn Anh bày tỏ.
Ông bố hai con chia sẻ thêm rằng khi được miễn học phí, dù gia đình có khó khăn đến đâu thì các con cũng có điều kiện để đi học.
“Cảm ơn Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ… vì chính sách thiết thực này", anh Nguyễn Tuấn Anh nói.
Việt Nam là quốc gia Đông Nam Á đầu tiên miễn học phí từ mầm non đến phổ thông. Chuyên gia giáo dục quốc tế cho rằng đây sẽ là đòn bẩy chiến lược để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, xây dựng xã hội công bằng, ổn định và thịnh vượng lâu dài.
Bà Bành Phạm Ngọc Vân, chuyên gia giáo dục quốc tế, nhận định: “Chính sách miễn học phí từ mầm non đến phổ thông của Việt Nam là một bước tiến đầy tính nhân văn trong việc bảo đảm quyền tiếp cận giáo dục cho mọi trẻ em”.
Theo bà Vân, từ góc nhìn giáo dục, chính sách này tạo điều kiện để học sinh từ mọi tầng lớp, đặc biệt là những em ở vùng khó khăn, đều có được nền tảng giáo dục bình đẳng, liên tục và chất lượng ngay từ đầu.
Về mặt phúc lợi xã hội, chính sách này góp phần thu hẹp khoảng cách bất bình đẳng về thu nhập, vùng miền và củng cố nền tảng phát triển bền vững cho đất nước.
Theo một tuyên bố chung tại Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc năm 2023, hơn 70 quốc gia đã bày tỏ ủng hộ việc mở rộng quyền được học miễn phí, bao gồm ít nhất một năm mầm non và toàn bộ giáo dục phổ thông. Điều này cho thấy việc miễn học phí không chỉ là mục tiêu nội tại của từng quốc gia mà còn là xu hướng toàn cầu.
Trên thực tế, nhiều quốc gia phát triển như New Zealand, Đức, Na Uy, Phần Lan, Thụy Điển… đã thực hiện chính sách miễn học phí từ mầm non đến trung học trong hệ thống trường công. Đơn cử như tại New Zealand, trẻ em từ 3 đến 5 tuổi được miễn 20 giờ học mầm non mỗi tuần, còn học sinh từ 5 đến 19 tuổi được miễn học phí hoàn toàn tại các trường công lập.
Dù học phí được miễn, ở hầu hết các quốc gia, phụ huynh vẫn đóng góp các khoản đồng phục, sách vở, hoạt động ngoại khóa, dịch vụ ngoài giờ…
Trong khi đó, xét ở bình diện khu vực, ngoài Việt Nam, các nước Đông Nam Á khác hiện chỉ mới triển khai được chính sách miễn học phí một phần, hoặc toàn phần cho giáo dục cơ bản.
Qua đó, có thể thấy trong số các quốc gia Đông Nam Á, Việt Nam là quốc gia đầu tiên chính thức miễn học phí toàn bộ từ mầm non đến hết phổ thông trên phạm vi toàn quốc.
Mặc dù xuất phát điểm còn khiêm tốn khi chỉ mới giành được độc lập trọn vẹn 50 năm và mới được dỡ bỏ cấm vận từ năm 1994, nhưng định hướng này cho thấy Việt Nam đang tiệm cận rõ rệt với xu thế phát triển giáo dục công bằng, toàn diện và nhân văn trên toàn cầu.
Theo bà Vân, khi mọi trẻ em, bất kể hoàn cảnh, nơi cư trú, đều có cơ hội học tập, xã hội sẽ dần hình thành một lực lượng lao động có tri thức và sáng tạo, làm động lực cho sự phát triển bền vững của đất nước.
Như vậy, việc miễn học phí không chỉ đơn thuần là một chính sách xã hội hay một giải pháp giáo dục nhất thời, mà còn là cam kết chiến lược dài hạn mang tầm quốc gia trong việc kiến tạo tương lai dựa trên nền tảng bình đẳng tri thức và phát triển con người toàn diện.
Cụ thể, về lâu dài, chính sách này sẽ có thể tạo ra ba lợi ích:
Thứ nhất, gỡ bỏ yếu tố loại trừ là rào cản tài chính trong việc tiếp cận giáo dục, hỗ trợ cho các học sinh ở những khu vực khó khăn có thể bắt đầu đến trường từ sớm và tiếp tục học ít nhất lên đến hết phổ thông. Điều này sẽ giúp mở rộng đáng kể quy mô và chất lượng nguồn nhân lực có tri thức và kỹ năng.
Thứ hai, trẻ em tiếp cận giáo dục sớm và liên tục sẽ có hành vi xã hội tích cực hơn và ít có khả năng phạm pháp hay lệ thuộc vào hệ thống an sinh. Điều này sẽ giúp giảm chi phí cho y tế, phúc lợi, và tư pháp trong tương lai.
Thứ ba, việc miễn học phí sẽ phần nào xóa mờ ranh giới giàu nghèo, vùng miền… tạo điều kiện gắn kết xã hội, thúc đẩy sự công bằng trong cơ hội phát triển và vươn lên trong cuộc sống của mọi đứa trẻ.
Bà Bành Phạm Ngọc Vân nhấn mạnh chủ trương giáo dục toàn dân là trụ cột xuyên suốt trong chính sách giáo dục của Việt Nam, phản ánh rõ định hướng xem giáo dục là quốc sách hàng đầu.
Đây không chỉ là một tư tưởng mang tính nhân văn sâu sắc, mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược dài hạn hướng tới sự phát triển bền vững.
Kết quả rõ nét là những bước tiến đáng kể trong việc phổ cập giáo dục tiểu học, THCS, từng bước phổ cập giáo dục mầm non và nâng cao chất lượng giáo dục được quốc tế công nhận qua các kỳ đánh giá quốc tế…
“Tôi đánh giá cao nỗ lực kiên định trong việc hiện thực hóa chủ trương này, bởi Việt Nam đã chứng minh cam kết không chỉ qua định hướng chiến lược mà còn bằng hành động cụ thể, bền bỉ.
Việc từng bước xây dựng một xã hội học tập, đề cao phát triển con người toàn diện, công bằng và sáng tạo đã và đang góp phần định hình một nền giáo dục hướng tới tương lai”, nữ chuyên gia cho hay.
Việc miễn học phí cho toàn bộ học sinh từ mầm non đến hết lớp 12 được triển khai ngay trong bối cảnh năm học mới có nhiều sự đổi mới.
Đây là năm học đầu tiên diễn ra trong bối cảnh cả nước hoàn thành sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính và thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, cũng là năm học đầu tiên triển khai Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển GD&ĐT.
Tổng Bí thư Tô Lâm nhiều lần nhấn mạnh miễn học phí là nỗ lực rất lớn, đồng thời chỉ rõ nguồn lực tài chính được huy động từ khoản tiết kiệm khi thực hiện tinh gọn tổ chức bộ máy.
Quyết sách này thể hiện tinh thần lấy giáo dục làm quốc sách hàng đầu, biến kết quả cải cách hành chính thành lợi ích trực tiếp cho toàn dân.
Phát biểu tại Lễ khai giảng năm học mới 2025-2026, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh một trong chín định hướng lớn là bảo đảm tiếp cận bình đẳng trong giáo dục, nâng cao mặt bằng dân trí, với tinh thần “Không để bất kỳ trẻ em nào bị bỏ lại phía sau”.
Tổng Bí thư chỉ rõ việc cần ưu tiên vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng khó khăn; tăng đầu tư trường lớp - dinh dưỡng học đường - đội ngũ thầy cô - hạ tầng số.
“Vừa qua, chúng ta đã thực hiện miễn học phí cho toàn bộ học sinh từ mầm non tới hết THPT; một số địa phương đã hỗ trợ cung cấp bữa ăn trưa miễn phí cho các cháu học 2 buổi. Bộ Chính trị cũng đã có kết luận về chủ trương đầu tư xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tại 248 xã biên giới đất liền.
Trước mắt, thí điểm đầu tư hoàn thành xây mới hoặc cải tạo 100 trường trong năm 2025, hoàn thành chậm nhất là đến thời điểm khai giảng năm học sau”, Tổng Bí thư nêu một loạt hành động.
Nhấn mạnh trước toàn thể giáo viên, học sinh cả nước, Tổng Bí thư Tô Lâm một lần nữa khẳng định quyết tâm đổi mới mạnh mẽ để giáo dục thực sự là quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt của phát triển đất nước, của tương lai dân tộc.
