Tượng đài và khu tưởng niệm 64 giáo viên, học sinh hy sinh bên bờ sông Mã

Khu tưởng niệm các giáo viên và học sinh hy sinh tại công trường đắp đê sông Mã được khởi công năm 2023. Công trình này tọa lạc cạnh bờ sông Mã, phường Nam Ngạn, thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa, được địa phương khánh thành hôm 31/3, nhân dịp Kỷ niệm 60 năm Hàm Rồng chiến thắng (3-4/4/1965-3-4/4/2025).

Công trình có tổng diện tích khoảng 2,5ha, với 2 phân khu chính. Khu trong đê gồm nhà lưu niệm giáo viên và học sinh, nhà quản lý, đón tiếp khách, khu tưởng niệm (hồ sen, sân lễ, đền thờ nữ sinh), khu tái hiện lịch sử, đường giao thông, bãi để xe.

Khu vực ngoài đê gồm tượng đài nữ sinh, bến thuyền, miếu thờ, bia ghi dấu địa điểm lịch sử, khu tái hiện không gian làng chài Nam Ngạn.

Điểm nhấn ở khu vực này là tượng đài cao 18m, được điêu khắc bằng đá granit tự nhiên, thể hiện dáng đứng kiên trung, vẻ đẹp lao động và sự quyết tâm tiếp bước những người đã ngã xuống.

Tại khu vực gần đền thờ nữ sinh, có khu không gian tái hiện lại bối cảnh các giáo viên, học sinh lao động, đắp đê sông Mã trước khi bị máy bay Mỹ oanh tạc năm 1972. 

Phòng trưng bày được ban quản lý khu tưởng niệm bố trí các hiện vật và tư liệu ý nghĩa để người dân tham quan. 

Xe đạp nữ dành cho giáo viên và học sinh trong những năm kháng chiến chống Mỹ. 

Di ảnh và bia khắc tên các liệt sỹ được phục dựng tại khu tưởng niệm nhằm tôn vinh, tri ân sự hy sinh của giáo viên, học sinh trong ngày 14/6/1972, trên công trường đắp đê sông Mã.

Chiếc cặp học sinh được lưu giữ sau hàng chục năm qua. Theo UBND thành phố Thanh Hóa, khu tưởng niệm sau khi hoàn thiện sẽ trở thành địa chỉ đỏ về giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ sau.

Nhiều tài liệu, thư tay được trưng bày để người dân tham quan nắm rõ hơn về lịch sử những năm tháng các giáo viên, học sinh tham gia trên công trường đắp đê sông Mã.

Mùa hè năm 1972, Mỹ ném bom xuống khu vực cầu Hàm Rồng và đê sông Mã nhằm chia cắt tuyến giao thông huyết mạch chi viện cho chiến trường miền Nam. Bộ Thủy lợi chỉ định Thanh Hóa phải mở rộng ba vị trí đê, trọng điểm số một là đê Nam cầu Hàm Rồng.

Thực hiện chủ trương trên, tỉnh Thanh Hóa điều động bộ phận cơ giới và 5.000 dân công thuộc ba huyện, thị xã cùng học sinh 5 trường tại địa phương tham gia đắp đê tại bờ hữu sông Mã, cách cầu Hàm Rồng khoảng 1km.

Hơn 9h ngày 14/6/1972, khi trên công trường còn khoảng 1.700 người đang làm việc, máy bay Mỹ ném bom tới tấp. 24 quả bom dội xuống công trường khiến 64 giáo viên, học sinh Trường Y sỹ, Trường Sư phạm 7+3 Thanh Hóa, dân công Đông Sơn hy sinh, 96 người bị thương.