Fica
DTiNews
Nội vụ & Xã hộiChú trọng đời sống tinh thần người dân, để Cần Thơ trở thành nơi đáng sống
(Dân trí) - Theo TS Trần Hữu Hiệp, việc xây dựng Cần Thơ đáng sống không chỉ dừng lại ở việc phát triển cơ sở hạ tầng vật chất, mà còn phải chú trọng việc nuôi dưỡng đời sống tinh thần của người dân.
"Một thành phố hiện đại với nhiều tiện ích chưa chắc đã là một thành phố đáng sống. Điều cốt lõi tạo nên hạnh phúc, sự an yên và niềm tự hào của người dân chính là văn hóa và đời sống tinh thần". Đây là quan điểm được TS Trần Hữu Hiệp, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch ĐBSCL, nhấn mạnh trong bài tham luận "Xây dựng thành phố Cần Thơ đáng sống" tại Tuần lễ Khoa học Công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số TP Cần Thơ năm 2025 (CASTID 2025).
Bài tham luận của TS Trần Hữu Hiệp là một trong hơn 200 bài viết được trình bày tại sự kiện do Bộ Khoa học và Công nghệ, UBND TP Cần Thơ chỉ đạo, Sở Khoa học và Công nghệ TP Cần Thơ phối hợp Trường ĐH Cần Thơ tổ chức vào sáng 9/12.
"Phần hồn" của đô thị đáng sống
Trong bối cảnh Cần Thơ đang tích cực hướng đến mô hình đô thị thông minh, công nghệ số và phát triển kinh tế đêm, TS Trần Hữu Hiệp cho rằng việc chỉ tập trung vào kinh tế, công nghệ và hạ tầng kỹ thuật sẽ dễ dàng bỏ sót "phần hồn" của một đô thị đáng sống. "Phần hồn" này được kiến tạo bởi những giá trị văn hóa, đời sống tinh thần và bản sắc của cộng đồng cư dân.
Quan điểm này, theo TS Hiệp, bám sát mục tiêu chiến lược của Bộ Chính trị, xác định Cần Thơ cần phải là thành phố sinh thái, văn minh, hiện đại mang đậm bản sắc văn hóa sông nước vùng ĐBSCL.
TS Trần Hữu Hiệp nhấn mạnh, việc xây dựng Cần Thơ đáng sống không chỉ dừng lại ở phát triển cơ sở hạ tầng vật chất mà còn phải nuôi dưỡng hạ tầng "mềm" là đời sống tinh thần của người dân.
Phát triển công nghệ cao hay kinh tế ban đêm sẽ không thể tự chuyển hóa thành chất lượng sống nếu người dân cảm thấy áp lực, tách biệt, thiếu không gian văn hóa - cộng đồng. Công nghệ chỉ thực sự bền vững khi nó "cắm rễ" vào văn hóa bản địa.
Cần Thơ, trung tâm của vùng văn minh sông nước với sự giao thoa văn hóa đa dạng, cần phải dựa trên cách sống, tập quán, thói quen và tinh thần cộng đồng của người dân để chuyển đổi số hay đổi mới sáng tạo có thể lan tỏa và vận hành hiệu quả.
Ngược lại, khi các giá trị văn hóa bản địa như Chợ nổi Cái Răng, Lễ hội Bánh dân gian Nam Bộ được số hóa, công nghệ sẽ trở thành đòn bẩy bảo tồn và phát huy.
Một góc đô thị trung tâm Cần Thơ (Ảnh: Mỹ Hân).
Ba vấn đề cốt lõi và giải pháp trọng tâm
Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa nhanh chóng, áp lực kinh tế và biến đổi khí hậu đang khiến nhiều giá trị văn hóa bản sắc sông nước bị thu hẹp hoặc bị "sân khấu hóa". Đây là một trong ba vấn đề cốt lõi mà Cần Thơ cần giải quyết.
Đồng thời, thành phố cần xây dựng đời sống tinh thần lành mạnh trong một đô thị trẻ, nơi nếp sống cộng đồng truyền thống dần lỏng lẻo và không gian công cộng, hoạt động văn hóa - nghệ thuật chưa tương xứng.
Vấn đề thứ ba là hình thành một hệ sinh thái sáng tạo dựa trên văn hóa bản địa, bằng cách kết nối, cung cấp cơ chế và không gian cho những "hạt giống" sáng tạo sẵn có như nghệ nhân đờn ca tài tử và các nhóm sáng tác trẻ.
Từ những vấn đề trên, TS Trần Hữu Hiệp khuyến nghị ba nhóm giải pháp trọng tâm:
Thứ nhất, cần lồng ghép mục tiêu văn hóa - tinh thần vào chiến lược đô thị thông minh và quy hoạch, bổ sung không gian xanh, phố đi bộ, và tạo bộ chỉ số thành phố đáng sống dựa trên văn hóa và mức hài lòng tinh thần của cư dân.
Thứ hai, cần xây dựng các mô hình và không gian văn hóa - sáng tạo cụ thể, bao gồm không gian sáng tạo ven sông kết hợp nghệ thuật, ẩm thực, du lịch thông minh, nâng tầm Lễ hội Bánh dân gian Nam Bộ thành “phòng thí nghiệm đổi mới sáng tạo” và phát triển mạng lưới câu lạc bộ văn hóa - nghệ thuật kết nối bằng nền tảng số.
Với góc nhìn văn hoá, Tiến sĩ Trần Hữu Hiệp cho rằng, Cần Thơ cần xây dựng các mô hình và không gian văn hóa - sáng tạo cụ thể, bao gồm không gian ven sông kết hợp nghệ thuật, ẩm thực, du lịch thông minh (Ảnh: Hoàng Duật).
Cuối cùng, theo TS Hiệp, việc huy động liên kết “năm nhà” và nguồn lực xã hội - công nghệ là điều kiện tiên quyết. Trong đó, Nhà nước kiến tạo cơ chế, nhà khoa học đào tạo nhân lực, doanh nghiệp đầu tư vào sản phẩm văn hóa số, cộng đồng và nghệ nhân tham gia vận hành mô hình, trở thành “đại sứ văn hóa”.
Chuyển đổi số lúc này đóng vai trò là nhịp cầu để bốn chủ thể cùng đồng hành, chia sẻ dữ liệu và sáng kiến. Tóm lại, văn hóa và đời sống tinh thần không phải là “phần phụ”, mà là nền tảng để khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo bén rễ và phát huy hiệu quả.
Nếu thực hiện được các giải pháp này, Cần Thơ sẽ không chỉ đẹp hơn, hiện đại hơn, mà sẽ trở thành “thành phố đáng sống” trong cảm nhận chân thực của mỗi người dân và du khách.
