Thành phố đã "lên trung ương", nhiều hộ vạn đò vẫn chưa thoát kiếp nhà chồ

Thân phận vạn đò chưa chấm dứt

Gia đình chị Dương Thị Huệ (50 tuổi) và anh Phan Văn Tý (52 tuổi), trú tổ dân phố Lại Tân, phường Dương Nỗ, quận Thuận Hóa, thành phố Huế chật vật trong căn nhà chồ (thực chất là lán trại xiêu vẹo trên sông hoặc biển) chỉ 20m2, tứ phía đều lắp ghép bằng những tấm tôn, miếng sắt cũ.

Vợ chồng chị Huệ vốn là cư dân vạn đò, trước đây sống lênh đênh trên sông Hương, đến hộ khẩu cũng không có.

Năm 2009, gia đình chị Huệ được đưa về ngã ba Sình để lên bờ tại thôn Lại Tân, xã Phú Mậu, huyện Phú Vang (nay là phường Dương Nỗ, quận Thuận Hóa). Tuy nhiên, do không đủ điều kiện, gia đình chị không được cấp đất xây nhà ở như các hộ khác. Họ muốn trở về sông nước thì bị cấm nên đành dựng tạm nhà chồ trên đất công, bên rìa khu tái định cư, lấy nơi chui ra, chui vào.

Đến nay đã hơn 16 năm, tuy mang tiếng lên bờ nhưng thân phận vạn đò chưa dứt với gia đình chị Huệ.

"Từ khi lên bờ, gia đình tôi đã 3 lần chuyển vị trí làm nhà tạm vì những lý do khác nhau. Nước sinh hoạt phải dùng ké của hộ khác, điện xin kéo từ đền thờ của làng. Con tôi vì xấu hổ, mặc cảm, Tết không dám mời bạn về nhà chơi", chị Huệ nói.

Nghề nghiệp chính của vợ chồng chị Huệ là lặn bắt cá ở vùng cửa biển Thuận An. Công việc chỉ làm được thời điểm nắng ấm, thường từ cuối tháng 3 đến tháng 8 hằng năm. Mới đây, anh Tý may mắn nhận được mối đóng ghe đua cho một làng khác.

"Vài ba tháng, thậm chí nửa năm mới có người kêu đóng ghe, thuyền. Chiếc ghe đua lần này họ thuê với giá hơn 25 triệu đồng. Mình phải kêu thêm thợ và bỏ tiền túi ra mua đinh vít, nẹp nên khi hoàn thành, chia ra thì mỗi người cũng chỉ được 1,5-2 triệu đồng tiền công, mang về chi tiêu sinh hoạt, đắp đổi qua ngày", chị Huệ vừa nói, ánh mắt hướng về phía xa xăm nơi con sông Hương đang lững lờ trôi.

Cũng vì hoàn cảnh cơ cực, 2 người con trai đầu của vợ chồng chị Huệ phải nghỉ học từ sớm, vào miền Nam làm công nhân. Cô con gái út dù học rất giỏi, trong nhà treo đầy giấy khen nhưng đến lớp 10 cũng nghỉ, đi phụ bán cà phê cho người quen, kiếm tiền giúp đỡ cha mẹ.

Cấp đất cho hộ cha mẹ, con cái chơi vơi

"Khi về khu tái định cư, bố mẹ tôi được cấp 1 lô đất 81m2, đăng ký mua thêm 1 lô nữa để làm nhà ở. Vì trong gia đình có đến 5 anh em, ai cũng đã có vợ con riêng nên không thể ở chung với nhau được.

Người đi thuê nhà, người ở nhờ bố mẹ vợ. Không còn đường nào khác, tôi đành liều mua ít tôn, sắt, ván về cất cái lều tạm sát mép âu thuyền, làm nơi cho vợ và 4 con tá túc", anh Phạm Văn Minh (40 tuổi, dân tái định cư vạn đò tại thôn Lại Tân), chia sẻ.

Anh Minh cho biết, tại khu tái định cư vạn đò này còn nhiều trường hợp có hoàn cảnh giống như gia đình anh. Thời ở trên sông, tuy chung hộ khẩu với cha mẹ nhưng anh, em trong một nhà ai cũng có riêng một con đò để sinh hoạt.

Lúc lên bờ, mỗi hộ chỉ được cấp 1-2 lô đất, trong khi gia đình đông con, vì quá bí bách, lại không có tiền mua thêm nên nhiều cặp vợ chồng làm nhà chồ, lán trại trái phép trên đất công, thậm chí dưới âu thuyền để ở.

"Chính quyền nhiều lần gọi lên làm việc, yêu cầu chúng tôi tháo dỡ, lúc mưa bão thì phải khăn gói mà chạy. Ai chẳng muốn vợ con của mình có nhà cửa đàng hoàng để yên tâm sinh sống", anh Minh nói.

Ông Võ Văn Kèn, Trưởng ban mặt trận tổ dân phố Lại Tân, cho biết, trong khu tái định cư vạn đò hiện có 7 gia đình làm nhà chồ, lán trại tạm bợ trên đất công, 3 hộ làm nhà nổi trên mặt nước âu thuyền để ở.

Ngoài ra, có 4 hộ làm nhà nổi trên mặt nước sông Hương để nuôi cá lồng và sinh hoạt, trong đó, 1 gia đình sống cố định cũng vì lý do thiếu đất.

Theo ông Kèn, năm 2009, có 337 hộ dân vạn đò sống trên sông Hương, thuộc địa bàn các phường Phú Bình, Phú Hậu, Phú Hiệp, Phường Đúc, Vỹ Dạ (thành phố Huế cũ) được đưa lên bờ tái định cư tại Lại Tân.

"Tôi cũng là dân vạn đò nên thấu hiểu. Lúc ở trên sông, khi con cái lớn lên và lập gia đình, cha mẹ đều sắm cho cái đò riêng để sinh hoạt. Việc có nhiều gia đình chuyển ra ngoài làm lán trại, nhà chồ trái phép tại khu tái định cư là điều khó tránh khỏi", ông Kèn chia sẻ.

Theo ông Kèn, trong khu tái định cư hiện còn 11 lô đất trống, nhà nước nên tạo điều kiện cho người dân đấu giá, mua để xây nhà ở, giúp họ ổn định cuộc sống, bảo đảm an sinh xã hội.

Ông Nguyễn Văn Trai, Chủ tịch UBND phường Dương Nỗ, cho biết, mỗi khi có mưa, bão, lực lượng chức năng đều kêu gọi, vận động người dân di dời đến nơi an toàn.

Theo ông Trai, khi người dân dựng lán trại, nhà chồ trái phép trong khu tái định cư, UBND xã Phú Mậu (cũ) đã nắm bắt, nhiều lần kiểm tra, rà soát. Tuy nhiên, do điều kiện của bà con quá khó khăn, chính quyền sở tại đã tạo điều kiện để họ ở tạm. Về việc đấu giá các lô đất còn lại, ông Trai khẳng định phải thực hiện theo đúng quy định.

Theo tìm hiểu của phóng viên Dân trí, năm 2018, ông Phan Ngọc Thọ, thời điểm đó là Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã kiểm tra tình hình đời sống cư dân vạn đò Lại Tân.

Lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên Huế cho rằng, do nguồn kinh phí hạn hẹp nên việc tái định cư dân vạn đò phải thực hiện trong nhiều năm, dẫn đến các vấn đề phát sinh, nhất là tình trạng dựng nhà tạm bợ trên đất quy hoạch.

Cùng năm, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã có công văn yêu cầu các cơ quan, địa phương liên quan rà soát toàn bộ dự án khu tái định cư vạn đò Lại Tân, xử lý dứt điểm những trường hợp lấn chiếm đất đai; nghiên cứu các điều kiện về đất ở để giải quyết theo thẩm quyền, bảo đảm đời sống cho người dân. Tuy nhiên đến nay, mọi thứ dường như vẫn dậm chân tại chỗ.