Áp thuế với chip: Tổng thống Trump sẽ gây suy thoái ngành bán dẫn?

Kể từ khi nhậm chức, Tổng thống Donald Trump đã cảnh báo về việc áp thuế rộng rãi đối với một số đối tác thương mại lớn nhất của nước này, nhằm thúc đẩy các công ty chuyển hoạt động sản xuất sang Hoa Kỳ và giảm thâm hụt thương mại.

Cuối tháng trước, ông Trump tuyên bố sẽ áp dụng mức thuế là 25% hoặc cao hơn đối với chip nhập khẩu vốn được sử dụng trong điện thoại thông minh, máy tính, xe hơi hay ngành công nghiệp tên lửa.

Quan điểm của Tổng thống Trump rất đơn giản, nếu doanh nghiệp nước ngoài không muốn chịu thuế, họ chỉ cần xây dựng nhà máy sản xuất chip trên đất Mỹ.

"Khi họ đến Hoa Kỳ và có nhà máy ở đây, sẽ không có thuế quan nào cả", Tổng thống Trump giải thích và kêu gọi các công ty nước ngoài đầu tư trực tiếp vào Hoa Kỳ để tránh các rào cản này.

Các chuyên gia cảnh báo rằng, việc ông Trump áp thuế đối với các lĩnh vực trên có thể gây ra cuộc chiến tranh thương mại, làm chệch hướng nền kinh tế Hoa Kỳ.

Phục hồi ngành công nghiệp Mỹ

Đài Loan (Trung Quốc) được ví như "tấm khiên silicon" của Hoa Kỳ. Hòn đảo này sản xuất hơn một nửa số chip trên thế giới và gần như toàn bộ các loại chip tiên tiến nhất.

Điều này đã biến nơi đây trở nên thiết yếu đối với chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hoa Kỳ dù là một siêu cường hàng đầu thế giới, song quốc gia này phải mua tới 92% chip hàng đầu của mình từ TSMC (Tập đoàn Sản xuất Chất bán dẫn lớn nhất thế giới ở Đài Loan).

Tổng thống Trump đã cáo buộc Đài Loan lấy đi hoạt động kinh doanh chip của Hoa Kỳ, điều này cho thấy những lo sợ của quốc gia này về sự phụ thuộc quá mức vào chip từ hòn đảo.

Một sự thật không thể phủ nhận rằng, Đài Loan không hề "lấy mất", mà đã phát triển ngành công nghiệp bán dẫn của riêng mình một cách tự nhiên, công bằng thông qua sự kết hợp giữa tầm nhìn xa, nỗ lực và đầu tư.

Tuy nhiên, trong những năm qua Đài Loan đã có một giao kèo rằng, Mỹ sẽ bảo vệ về mặt quân sự cho hòn đảo với điều kiện ông lớn trong ngành bán dẫn TSMC hợp tác nhiều hơn với quốc gia này.

Điều đó đã khiến lãnh đạo Đài Loan Lại Thanh Đức cam kết tăng cường đầu tư vào Hoa Kỳ để giảm mất cân bằng thương mại.

Nhà nghiên cứu Wayne Lin thuộc Viện nghiên cứu xu hướng thị trường Witology ở Đài Bắc cho biết: "Áp lực từ Tổng thống Trump có thể đẩy nhanh quá trình chuyển dịch sản xuất chip của Đài Loan sang Hoa Kỳ, nhưng sẽ mất nhiều năm để xây dựng các nhà máy sản xuất mới".

Bên cạnh đó, TSMC từ lâu đã phải đối mặt với yêu cầu chuyển nhiều hoạt động sản xuất ra khỏi hòn đảo. Công ty đã cam kết đầu tư hơn 65 tỷ đô la vào ba nhà máy ở bang Arizona (Mỹ), một trong số đó sẽ bắt đầu sản xuất vào cuối năm 2024.

TSMC cũng đang có kế hoạch xây dựng cơ sở thứ hai tại Nhật Bản và năm ngoái đã khởi công nhà máy đầu tiên tại châu Âu.

Nhưng có lo ngại rằng, Đài Loan có thể mất đi sự bảo hộ "silicon" nếu các công ty của họ xây dựng quá nhiều nhà máy ở nước ngoài.

Nghiên cứu viên cao cấp Dan Hutcheson tại TechInsights bày tỏ: "Điều này sẽ khiến TSMC rơi vào tình huống rất nguy hiểm.

Việc chuyển một số hoạt động sản xuất ở Đài Loan sang Hoa Kỳ sẽ có lợi cho TSMC về thuế, nhưng rõ ràng họ không thể nào từ bỏ tất cả cơ sở tại hòn đảo này, điều đó sẽ khiến họ đánh mất đi tầm quan trọng của mình".

Suy thoái trong ngành công nghiệp bán dẫn

Chính quyền Đài Loan vẫn đang tính toán tác động tiềm tàng từ thuế quan của Tổng thống Trump và tuyên bố hỗ trợ cho các ngành công nghiệp bị ảnh hưởng.

Một yếu tố quyết định là liệu thuế chỉ áp dụng cho chip được vận chuyển đến Hoa Kỳ hay áp dụng cho cả chip trong thành phẩm (được lắp đặt vào các sản phẩm công nghệ như điện thoại, máy tính)

Tuy nhiên, trái ngược với những lo ngại của chính quyền, hầu hết các nhà sản xuất chip Đài Loan đều hạ thấp tác động tiềm tàng của thuế quan bán dẫn.

Như công ty sản xuất chip Vanguard (Đài Loan) cho biết: "Tác động của thuế quan sẽ là không đáng kể và họ không cân nhắc việc mở nhà máy tại Hoa Kỳ".

Trong khi đó, người phụ trách Kinh tế Đài Loan tuyên bố: "Đài Loan có một lợi thế về công nghệ dẫn đầu và điều đó không thể thay thế được".

Dữ liệu chính thức hé lộ, một phần trong tổng giá trị xuất khẩu chip (165 tỷ đô la) của Đài Loan vào năm ngoái đã được chuyển trực tiếp đến Hoa Kỳ. Còn phần lớn chúng được gửi đến các nước khác để chế tạo thành các sản phẩm điện tử xuất khẩu.

Chuyên gia chính sách đổi mới Robyn Klingler-Vidra, Đại học King's College London (Vương quốc Anh) giải thích: "Mức thuế 25 % là đáng kể, nhưng nó khó có thể tạo ra bước ngoặt cho ngành công nghiệp bán dẫn của Đài Loan, chắc chắn là trong ngắn hạn".

Tuy nhiên, bà cảnh báo, mức thuế quan này có thể sẽ có tác động rộng hơn đến chuỗi cung ứng toàn cầu thay vì chỉ hạn chế xuất khẩu trực tiếp từ Đài Loan sang Hoa Kỳ.

"Thuế quan có thể làm tăng giá điện thoại thông minh và máy tính xách tay, gây tổn hại đến nhu cầu về chip và có khả năng gây ra suy thoái trong ngành công nghiệp bán dẫn", bà cho biết.

Người đứng đầu Hội đồng An ninh Quốc gia Đài Loan Joseph Wu cho biết rằng: "Người tiêu dùng Hoa Kỳ sẽ trực tiếp gánh chịu chi phí đánh thuế và tôi chắc chắn rằng quốc gia này sẽ phải xem xét lại quyết định của mình".

Im lặng chờ đợi

Có khả năng là thuế quan sẽ khiến các công ty phải chuyển địa điểm nhà máy của mình vào Hoa Kỳ.

Nhưng nhiều hoạt động di dời này đã diễn ra trước khi có các mối đe dọa về thuế quan, vì các công ty đều mong muốn chuỗi cung ứng trở nên liền mạch và ngăn chặn tình trạng thiếu hụt như những gì đã xảy ra trong đại dịch Covid-19.

Giám đốc công ty bán dẫn PwC, Scott Almassy cho biết "Ngành công nghiệp đang có động thái chung là đa dạng hóa nơi đặt chuỗi cung ứng. Và thuế quan của Mỹ giống như một sự cố hơn là một lực cản mạnh".

Trong cuộc trò chuyện với CEO Goldman Sachs, David Solomon vào năm ngoái, CEO Tập đoàn Nvidia Jensen Huang cho biết: "Nếu việc tiếp cận các linh kiện Đài Loan của công ty bị gián đoạn, chúng tôi vẫn có thể tiếp nhận và sản xuất ở nơi khác".

Nhưng ông thừa nhận rằng, điều đó sẽ khiến Nvidia có thể sẽ không đạt được cùng mức hiệu suất vượt trội hoặc chi phí.

Tổng thống Trump đã tuyên bố một chiến thắng về mặt này, khi Apple mới đây thông báo sẽ mở một nhà máy liên quan đến trí tuệ nhân tạo (AI) tại bang Texas và chi 500 tỷ đô la để tuyển dụng 20.000 người tại Hoa Kỳ.

Nhưng các nhà phân tích chỉ ra rằng, Apple đã đưa ra những lời hứa tương tự vào đầu nhiệm kỳ các tổng thống trước đó, nhưng không thực hiện.

Tất nhiên, có rất nhiều thứ có thể thay đổi trong những tháng tới. Việc Tổng thống Trump tuyên bố đã lên kế hoạch tăng mức thuế quan lên cao hơn nữa, điều này có thể buộc các công ty phải thích nghi.

Hiện tại, nhiều công ty là một phần của chuỗi cung ứng chất bán dẫn đang chọn cách ngồi im và xem mọi thứ diễn ra như thế nào.

Các chuyên gia đồng tình rằng, thị trường chất bán dẫn đang chuyển động rất nhanh và cần thời gian để phát triển và xây dựng các nhà máy mới.

Vì vậy, bản thân mức thuế quan có thể không phải là yếu tố quyết định để các công ty lên kế hoạch chuyển một cơ sở sản xuất ở một quốc gia khác về Hoa Kỳ.