Tiễn biệt phi công "Ace" huyền thoại bắn rơi 6 chiến đấu cơ của Mỹ
(Dân trí) - "Về thành tích không chiến, anh Lê Hải chỉ sau anh Nguyễn Văn Bảy. Họ đều là những đàn anh đáng kính của lứa phi công thế hệ sau như chúng tôi", Anh hùng phi công Từ Đễ chia sẻ tại tang lễ.
Sáng 4/4 tại Nhà tang lễ Quốc gia phía Nam (TPHCM), đồng đội và người thân tề tựu về viếng Đại tá phi công, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Lê Hải - một trong 19 phi công hạng "Ace" của Quân đội Nhân dân Việt Nam.
Đại tá Lê Hải từ trần ngày 30/3, sau nhiều năm sống với căn bệnh tuổi già. Ông là phi công "Ace" cuối cùng thuộc thế hệ lái MiG-17 của Không quân Việt Nam.
Phi công Lê Hải và "những cánh én đầu tiên"
Tang lễ trầm lắng - "trầm lắng như chính cuộc đời phi công chiến đấu luôn kín tiếng, chẳng mấy khi khoe khoang về mình" - Đại tá Từ Đễ nói về người thầy, người chỉ huy năm xưa. Ông Từ Đễ được Bộ trưởng Quốc phòng Phan Văn Giang ủy quyền gửi vòng hoa của Bộ trưởng đến tang lễ Anh hùng phi công Lê Hải.
Đại tá Lê Hải sinh năm 1942, tại huyện Mộ Đức (Quảng Ngãi), trong một gia đình có truyền thống cách mạng. Năm 19 tuổi, ông thoát ly ra Bắc và được đào tạo trở thành phi công chiến đấu. Giai đoạn 1966-1975, ông là phi công tiêm kích MiG-17, phục vụ tại Trung đoàn Không quân 923.
Anh hùng phi công Lê Hải (thứ 2 từ trái sang) cùng các đồng đội. Phía sau là chiếc MiG-17 (Ảnh tư liệu).
Tác giả tập sách Lính Bay, Trung tướng phi công Phạm Phú Thái cho biết, Đại tá Lê Hải là một trong số hơn 10 phi công đầu tiên tốt nghiệp Trường Không quân Việt Nam trên loại máy bay MiG-17.
Ông về nước tham gia chiến đấu từ cuối năm 1966 với nhiều bỡ ngỡ, nhưng đã bước ngay vào những trận không chiến với các phi công Mỹ từ năm 1967 - thời điểm ác liệt nhất của cuộc chiến tranh phá hoại lần 1 trên miền Bắc Việt Nam của quân đội Mỹ.
"Nhớ anh thời chiến tranh - một phi công dũng cảm đến liều lĩnh, với mỗi lần vào trận là một lần tả xung hữu đột, liều lĩnh đến quên cả Con Ma, Thần Chết hay Thập Tự Quân (tên các loại máy bay Mỹ - PV) bủa vây. Với hàng chục trận chiến với máy bay địch như vậy đã mang về cho anh 6 ngôi sao bạc trên đôi cánh én thân yêu", Trung tướng Phạm Phú Thái chia sẻ.
Dòng máy bay MiG-17 được phi công Lê Hải sử dụng để bắn rơi 6 máy bay Mỹ (Ảnh: Quý Đoàn).
Giai đoạn 1967-1972, phi công MiG-17 Lê Hải đã trực tiếp bắn rơi 6 máy bay Mỹ, gồm: 1 chiếc F-8, 4 chiếc F-4, 1 chiếc F-105 trên bầu trời Hà Nội, Nghệ An, Hải Phòng. Ông cũng yểm trợ đồng đội bắn rơi nhiều máy bay.
Trong kháng chiến chống Mỹ, Đại tá Lê Hải là một trong 19 phi công của Quân đội Nhân dân Việt Nam được công nhận là "Ace". Các phi công chiến đấu bắn rơi được từ 5 máy bay địch trở lên được xếp vào hạng "Ace", theo thông lệ quốc tế từ Thế chiến II.
Theo Đại tá Từ Đễ, đẳng cấp "Ace" của các phi công lái MiG-17 đáng nể hơn phi công MiG-21 sau này. Bởi MiG-17 là dòng máy bay "cổ lỗ sĩ", chênh lệch về công nghệ với máy bay Mỹ lên tới 20 năm. Dòng máy bay này chỉ đạt tốc độ cận âm (chưa vượt âm), vũ khí trang bị nghèo nàn với súng máy 37mm và 23mm, ngắm bắn thủ công, không có tên lửa.
Trong thế hệ phi công lái MiG-17, có 3 "Ace" đạt thành tích cao nhất là phi công Nguyễn Văn Bảy (bắn rơi 7 máy bay), phi công Lê Hải và phi công Lưu Huy Chao (mỗi người bắn rơi 6 máy bay).
"Anh Bảy và anh Chao đã mất. Nay với việc anh Lê Hải từ trần, chúng ta vĩnh viễn mất đi 3 phi công MiG-17 huyền thoại của Không quân Việt Nam", ông Từ Đễ ngậm ngùi nói.
Bậc thầy không chiến
Trong ấn tượng của ông Từ Đễ, Đại tá Lê Hải là người thầy, người thủ trưởng mạnh mẽ và dũng cảm. "Nếu anh Bảy là "ông già Nam Bộ hiền hòa" thì anh Lê Hải là chàng trai xứ Quảng dũng mãnh, mang đặc trưng tính cách bộc trực của người miền Trung", Đại tá phi công Từ Đễ chia sẻ với phóng viên.
Cựu phi công, Anh hùng Từ Đễ chia sẻ về Đại tá Lê Hải (Ảnh: Ngọc Tân).
"Nhớ quãng 1968, khi MiG-17 bắt đầu quá lạc hậu so với máy bay địch, bị bắn rơi nhiều, anh Lê Hải đã bực tức đến nỗi đề xuất phương án cảm tử - cho MiG-17 đeo bom rồi lao thẳng vào tàu chiến của Mỹ. Phương án đó bị chỉ huy gạt đi, nhưng cũng cho thấy anh quyết tâm chiến đấu và dũng cảm thế nào", Đại tá Từ Đễ chia sẻ.
Là người học trò được Đại tá Lê Hải đào tạo trực tiếp, ông Từ Đễ nhớ kỷ niệm những ngày đầu háo hức muốn cất cánh tham chiến. Đại tá Lê Hải khi đó không cần hỏi lý thuyết, leo ngay lên một chiếc MiG-17 rồi nói, nếu ai bay theo được ông thì sẽ cho tham chiến. Kết quả là không ai đủ sức khỏe để theo được Đại tá Lê Hải ở những khúc ngoặt trên không của chiếc MiG-17.
Trong một trận không chiến, phi công Lê Hải đã bắn rơi một máy bay địch ở cự ly rất gần (vài chục mét) khiến mảnh vụn của máy bay địch cắm vào máy bay ta mà đến lúc hạ cánh mới biết… "Giọng kể cùng với khuôn mặt biểu cảm của anh ấy lúc đó thật là hào sảng, rất thu hút lớp đàn em chúng tôi…", Trung tướng Phạm Phú Thái nhớ lại, bày tỏ niềm quý mến, trân trọng Đại tá Lê Hải như người anh, người thầy của không chiến.
Cơ trưởng Nguyễn Nam Liên tiễn biệt Đại tá Lê Hải (Ảnh: Ngọc Tân).
Có mặt tại nhà tang lễ, cơ trưởng Nguyễn Nam Liên, nguyên Hiệu trưởng Trường phi công Bay Việt, bồi hồi nhớ lại một lần được kết nối cho các phi công chiến đấu của Việt Nam gặp gỡ cựu binh phi công của Mỹ. Trong cuộc gặp vào năm 2018, Đại tá Lê Hải đã gặp cựu phi công Cunningham, cùng ôn lại những trận không chiến và thể hiện sự tôn trọng giữa 2 "cựu thù".
"MiG-17 thất thế rất nhiều so với máy bay đối phương. Chỉ có những phi công Việt Nam dũng cảm như bác Nguyễn Văn Bảy, bác Lê Hải... với lòng yêu nước vượt bậc, mới dám đối diện với quân thù và giành được những chiến thắng rất xuất sắc", cơ trưởng Nguyễn Nam Liên chia sẻ.
Với những thành tích xuất sắc trong chiến đấu, Đại tá Lê Hải được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân vào năm 1970. Sau đó, ông trải qua nhiều cương vị như Trung đoàn trưởng Trung đoàn không quân 937, Sư đoàn trưởng Sư đoàn không quân 372, Phó Cục trưởng Cục huấn luyện (nay là Cục Quân huấn) của Trường Sĩ quan không quân.
Kết thúc chiến tranh, ông công tác trong ngành hàng không dân dụng với cương vị Phó giám đốc Cụm cảng hàng không miền Nam (sau này là Tổng công ty Cảng Hàng không ACV) cho tới khi nghỉ hưu.
