Những điều đặc biệt ở huyện rộng nhất Việt Nam, lớn hơn 3 tỉnh cộng lại
(Dân trí) - Với diện tích hơn 2.811km2, Tương Dương là địa phương cấp huyện có diện tích lớn nhất tỉnh Nghệ An và lớn nhất Việt Nam. Tuy nhiên, địa phương này cũng nằm trong danh sách 62 huyện nghèo nhất nước.
Những "cái nhất" ở huyện có diện tích lớn nhất nước
Với diện tích hơn 2.811km2, Tương Dương là huyện có diện tích lớn nhất tỉnh Nghệ An và cũng là đơn vị cấp huyện rộng nhất của cả nước.
Từ số liệu của Tổng Cục thống kê cho thấy, huyện Tương Dương có diện tích rộng hơn 20 tỉnh, thành trong cả nước, gồm: Bắc Ninh, Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên, Thái Bình, Vĩnh Phúc, Nam Định, Hà Nam, Ninh Bình, thành phố Đà Nẵng, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, TPHCM, Vĩnh Long, Hậu Giang, Bạc Liêu, Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh và thành phố Cần Thơ.
Thị trấn Thạch Giám, trung tâm huyện Tương Dương nhìn từ trên cao (Ảnh: Lương Kiên).
Thậm chí, diện tích của huyện Tương Dương rộng hơn 3 tỉnh Hưng Yên (930,20km2), Hà Nam (860,90km2) và Bắc Ninh (822,70km2) cộng lại và rộng gấp hơn 3,4 lần tỉnh có diện tích nhỏ nhất Việt Nam là Bắc Ninh.
Từ thành phố Vinh (Nghệ An), ngược quốc lộ 7, huyện Tương Dương đón chào du khách bằng cánh rừng săng lẻ đẹp như tranh vẽ. Khu rừng với những thân cây thẳng đứng, cao vút, rộng 70ha thuộc xã Tam Đình (Tương Dương) được xem là khu rừng săng lẻ đẹp nhất Đông Dương. Nơi đây đã hình thành các dịch vụ phục vụ du khách với kỳ vọng biến rừng săng lẻ trở thành một điểm nhấn du lịch của huyện biên giới này.
Cùng với các huyện miền núi phía tây tỉnh Nghệ An, Tương Dương nằm trong vùng lõi khu dự trữ sinh quyển lớn nhất Đông Nam Á. Rừng Tương Dương đặc biệt phong phú về chủng loại với những cánh rừng nguyên sinh hơn 1.000 năm tuổi, trong đó nhiều loài cây, con đã được ghi vào sách đỏ Việt Nam.
Cuối tháng 2, đi qua rừng săng lẻ, chạm đất thị trấn Thạch Giám, đã là một hình thái thời tiết khác khiến những du khách từ thành phố Vinh với áo ấm dày cộp không kịp trở tay. Trong nắng vàng mê mải, những tán hoa ban rực rỡ, bung nở trắng xóa những con đường và trong khuôn viên công sở.
Rừng săng lẻ thuộc xã Tam Đình, huyện Tương Dương là điểm dừng chân hấp dẫn của du khách khi đến với huyện biên giới này (Ảnh: Hồ Phương).
Tương Dương là nơi khởi nguồn của dòng Sông Cả, nằm trong khu dự trữ sinh quyển lớn nhất Đông Nam Á, hệ thống sông, suối dày đặc... nhưng từng đó không đủ để xua đi cái nắng nóng đã trở thành "thương hiệu" của vùng đất có lịch sử 555 năm này.
"Tương Dương được mệnh danh là "chảo lửa Đông Dương", mùa nắng đến sớm hơn và nền nhiệt trung bình vào mùa hè luôn cao hơn các địa phương khác trong tỉnh. Vào mùa hè, nhiệt độ đo được tại đây có thể lên tới 41-42 độ C, cộng hưởng với gió Lào, cảm giác nóng bức càng tăng lên nhiều lần", anh Võ Đình Tuân, trú tại thị trấn Thạch Giám chia sẻ.
Giữa "chảo lửa Đông Dương", thứ duy nhất có thể khiến người dân chống chọi cái nắng gay gắt ấy có lẽ là những chiếc máy điều hòa nhiệt độ hay quạt điện chạy hết công suất.
Nguồn điện từ thủy điện Bản Vẽ (xã Yên Na, Tương Dương) với sản lượng hàng năm lên tới gần 1.100 triệu KWh, không chỉ "giải cơn khát" về điện cho huyện này và các địa phương khác trong nước, mà còn cấp một phần điện cho nước bạn Lào.
Với diện tích lưu vực 8.700km2, Bản Vẽ cũng là công trình thủy điện lớn nhất khu vực Bắc Trung Bộ, cung cấp nước sinh hoạt, sản xuất, đẩy mặn, chống lũ cho vùng hạ lưu sông Cả...
Thủy điện Bản Vẽ là công trình thủy điện lớn nhất khu vực Bắc Trung Bộ (Ảnh: Lương Kiên).
Có nhiều điều đặc biệt như thế, nhưng Tương Dương vẫn là huyện nghèo của tỉnh Nghệ An và là một trong 62 huyện nghèo nhất cả nước.
Nhiều "điểm nghẽn" trong phát triển kinh tế, xã hội
Năm 2024, tổng giá trị sản xuất trên địa bàn huyện Tương Dương ước đạt 6.193 tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng 7,7%, thu nhập bình quân đầu người ước đạt 38,4 triệu đồng. Dù đã có nhiều cố gắng, nỗ lực, quyết tâm của cả hệ thống chính trị, tuy nhiên, kết quả này còn khá khiêm tốn.
Theo ông Nguyễn Hữu Hiến, Phó Chủ tịch UBND huyện Tương Dương, là huyện rộng nhất nước, địa phương có nhiều tiềm năng, lợi thế nhưng cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức trong phát triển kinh tế, xã hội...
Đồng bào các dân tộc huyện Tương Dương trong trang phục truyền thống (Ảnh: Đình Tuân).
Ông Hiến cho biết, Tương Dương có tới 93% diện tích là rừng tự nhiên và đất lâm nghiệp. Đất bằng và đất nông nghiệp chiếm tỷ lệ rất ít, lại manh mún, khó quy hoạch sản xuất. Bên cạnh đó, là huyện biên giới, xa trung tâm tỉnh, Tương Dương gặp rất nhiều khó khăn trong thu hút các doanh nghiệp đến đầu tư.
Là huyện có diện tích lớn nhưng dân số chỉ hơn 83.000 người, theo ông Hiến, Tương Dương cũng là một trong những địa phương có mật độ dân số thấp nhất cả nước. 90% dân số huyện Tương Dương là đồng bào dân tộc thiểu số.
Ông Hiến cho biết thêm, toàn huyện có 6 dân tộc anh em cùng chung sống, trong đó có 2 dân tộc đặc biệt ít người là Ơ Đu và Tày Poọng, trình độ văn hóa cũng như khả năng tiếp cận các tiến bộ về khoa học kỹ thuật, áp dụng vào sản xuất còn hạn chế.
Hết năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo tại địa phương này còn tới 25,3%, cao gấp 6 lần mức bình quân chung của tỉnh.
Địa hình đồi núi cao, huyện Tương Dương còn bị chia cắt bởi 3 dòng sông lớn là sông Nậm Nơn, Nậm Mộ và sông Cả (Ảnh: Lương Kiên).
"Tương Dương là huyện miền núi cao, địa hình trải rộng và chia cắt. Cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông còn hết sức khó khăn. Đến nay, vẫn còn xã Hữu Khuông chưa có đường giao thông thông suốt từ trung tâm huyện vào xã.
Đây cũng là xã xa nhất và khó khăn bậc nhất của huyện, để vào đến nơi, phải mất hơn 3 tiếng di chuyển bằng đường bộ và đường thủy xuyên lòng hồ thủy điện Bản Vẽ", ông Hiến thông tin.
Huyện Tương Dương giáp các huyện Con Cuông, Kỳ Sơn, Quế Phong (Nghệ An), có đường biên giới dài 57,93km với nước bạn Lào. Hiện địa phương này có 17 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 1 thị trấn và 16 xã với 6 dân tộc anh em cùng chung sống, gồm: Thái, Kinh, Khơ Mú, Mông, Ơ Đu, Tày Poọng.
