Đề xuất coi sở hữu trí tuệ là một loại tài sản giao dịch

Chiều 27/10, thừa Ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày tóm tắt tờ trình Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ (SHTT).

Xem sở hữu trí tuệ như một loại tài sản

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, dự thảo luật tập trung vào thúc đẩy việc "thương mại" tài sản trí tuệ - tức là biến các phát minh, sáng chế, tác phẩm hay thiết kế... thành nguồn thu và động lực tăng trưởng cho nền kinh tế.

"Dự thảo luật được bổ sung các nội dung về chính sách của Nhà nước trong việc hỗ trợ tạo ra và khai thác thương mại các đối tượng quyền SHTT nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, như hỗ trợ tạo ra, xác lập, khai thác, quản lý, phát triển đối tượng của quyền SHTT, hỗ trợ định giá, áp dụng các mô hình chuyển giao quyền SHTT, cơ chế chia sẻ quyền SHTT", ông Hùng cho biết.

Đáng chú ý, theo dự thảo, quyền sở hữu trí tuệ sẽ có thể được sử dụng như tài sản đảm bảo khi vay vốn ngân hàng, hoặc trở thành nguồn vốn góp trong doanh nghiệp khởi nghiệp.

Dự thảo luật giao Chính phủ xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giá trị giao dịch các quyền sở hữu trí tuệ, kèm hướng dẫn về nguyên tắc và phương pháp xác định giá trị. Điều này được xem là bước đột phá, tạo hành lang pháp lý để tri thức và sáng tạo có thể "chảy" vào nền kinh tế giống như các tài sản hữu hình khác.

Ngoài ra, Nhà nước cũng sẽ ưu tiên đặt hàng, mua sắm và sử dụng sản phẩm, dịch vụ được tạo ra từ sáng chế, phần mềm, giống cây trồng, thiết kế do người Việt Nam phát triển, nhằm khuyến khích đổi mới sáng tạo trong nước.

Những nội dung này không chỉ mở rộng phạm vi bảo hộ, mà còn chuyển trọng tâm chính sách từ "bảo vệ quyền" sang "khai thác quyền sở hữu trí tuệ", giúp Việt Nam tận dụng tốt hơn tài sản trí tuệ như một nguồn lực phát triển kinh tế số và hội nhập quốc tế. 

Rút ngắn quy trình đăng ký bản quyền

Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, các quy định về đăng ký sáng chế, nhãn hiệu, bản quyền, giống cây trồng được chỉnh sửa theo hướng rút ngắn thời gian, giảm thủ tục, chuyển sang cơ chế hậu kiểm.

Dự luật bổ sung quy định về ưu tiên phát triển nguồn lực, đầu tư cho hạ tầng công nghệ thông tin, nền tảng số phục vụ nghiệp vụ sở hữu trí tuệ, cơ sở dữ liệu chuyên ngành SHTT, làm rõ trách nhiệm của người nộp đơn về các thông tin khai trong đơn để chuyển sang cơ chế hậu kiểm và bổ sung quy định về các điều kiện đảm bảo hoạt động quản lý nhà nước về SHTT. 

"Những thay đổi này nhằm nâng cao năng lực giải quyết thủ tục hành chính, tăng cường công khai minh bạch và đẩy nhanh quá trình giải quyết thủ tục hành chính", Bộ trưởng Hùng cho biết. 

Bên cạnh đó, luật được sửa đổi để bổ sung các đối tượng mới được bảo hộ, như tín hiệu cáp, bản ghi âm - ghi hình, nhà sản xuất các bản ghi, và quy định cụ thể hơn về phạm vi hàng hóa vi phạm bị tiêu hủy hoặc phân phối theo kênh phi thương mại.

Cần làm rõ cơ chế "tài chính hóa" quyền sở hữu trí tuệ

Ông Hoàng Thanh Tùng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, đánh giá hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị nghiêm túc, công phu, phù hợp chủ trương của Đảng và cơ bản bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Tuy nhiên, để hoàn thiện hơn, Ủy ban đề nghị rà soát, chỉnh lý một số nội dung cụ thể.

Về giới hạn quyền sở hữu trí tuệ, Ủy ban yêu cầu chỉnh lại cách diễn đạt để tránh hiểu nhầm rằng chủ thể quyền chỉ được bảo vệ bằng biện pháp khởi kiện, trong khi Luật hiện hành cho phép áp dụng nhiều biện pháp khác.

Về quy định tài chính dựa trên quyền SHTT, Ủy ban tán thành chủ trương cho phép quyền SHTT được sử dụng làm tài sản tài chính, nhưng đề nghị làm rõ thế nào là "chưa đáp ứng điều kiện để ghi nhận giá trị tài sản trong sổ kế toán", và việc "quản trị riêng" quyền SHTT sẽ được thực hiện theo quy định nào.

Về tổ chức dịch vụ đại diện quyền tác giả, quyền liên quan, Ủy ban cho rằng nếu xác định đây là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, cần đánh giá kỹ tác động để bảo đảm phù hợp với chủ trương cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh tại Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Ủy ban cũng đặt ra vấn đề với trách nhiệm doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian, cần bổ sung quy định rõ hơn về nghĩa vụ cung cấp thông tin định danh đối tượng vi phạm, giúp cơ quan chức năng xử lý các hành vi xâm phạm quyền trên môi trường số.