Trong những năm gần đây, Việt Nam đã trở thành điểm đầu tư hấp dẫn cho các tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới như Apple, Google, Microsoft hay mới đây nhất là Tập đoàn Meta - công ty mẹ của Facebook.

Nhiều tập đoàn công nghệ lớn lựa chọn Việt Nam đặt trụ sở sản xuất, nghiên cứu và phát triển các sản phẩm công nghệ tiên tiến giúp Việt Nam nổi lên như một trung tâm công nghệ.

Ông Nguyễn Văn Tiệp, Phó Giám đốc Đào tạo Viện công nghệ Blockchain và AI, đã chia sẻ với phóng viên báo Dân trí góc nhìn về tiềm năng phát triển của Việt Nam từ sự đầu tư của các tập đoàn công nghệ nước ngoài, cũng như lợi ích mà người dùng được hưởng từ những sự đầu tư này.

Thưa ông, trong 2 năm trở lại đây, Việt Nam liên tục đón những lãnh đạo từ nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới như CEO Apple Tim Cook, CEO Nvidia Jensen Huang hay lần gần đây nhất là Chủ tịch Phụ trách đối ngoại toàn cầu tập đoàn Meta, ngài Nick Clegg. Điều này thể hiện vị thế Việt Nam trong việc thu hút các tập đoàn công nghệ lớn từ nước ngoài ra sao? 

- Việt Nam có rất nhiều cơ hội để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, Chính phủ đang đẩy mạnh nhiều chương trình hỗ trợ đầu tư cho chuyển đổi số, các chính sách để khuyến khích nhà đầu tư quốc tế, đến việc xây dựng các khu công nghệ cao trên cả nước điển hình như ở Hà Nội, Đà Nẵng và thành phố Hồ Chí Minh. 

Bên cạnh đó, Việt Nam có dân số 100 triệu người với dân số trẻ chiếm phần lớn, đây là điều quan trọng cho thấy thị trường nước ta có nhiều tiềm năng lớn đối với các sản phẩm công nghệ, dân số trẻ cũng phản ánh nước ta có nguồn cung ứng lao động chất lượng, năng động và sẵn sàng thích ứng với những công nghệ mới. 

Đây những yếu tố quan trọng cho những tập đoàn và các tổ chức công nghệ trên thế giới khi muốn đầu tư vào Việt Nam hay bất kỳ một quốc gia nào, ngoài việc quốc gia đó có chính sách tốt, ổn định về chính trị, vấn đề quan trọng khác chính lực lượng lao động đáp ứng được yêu cầu. 

Chủ tịch Phụ trách đối ngoại toàn cầu tập đoàn Meta, ông Nick Clegg mới đây đã thăm Việt Nam và cam kết sẽ triển khai AI tiếng Việt và xây dựng nhà máy sản xuất thiết bị đeo thực tế ảo Quest 3S vào năm 2025. Ông có thể chia sẻ góc nhìn về sự hợp tác đầu tư này?

- Việc tập đoàn Meta chọn Việt Nam là nơi sản xuất thiết bị kính thực tế ảo Quest 3S khẳng định niềm tin của Meta về thị trường lao động dồi dào và ổn định tại Việt Nam.

Đầu tiên ứng dụng có thể nói là quan trọng nhất của kính thực tế ảo Quest 3S sau này khi được sản xuất và thương mại trong nước đó sẽ đóng góp vào lĩnh vực giáo dục, các bạn học sinh, sinh viên có thể được trải nghiệm hình ảnh hóa, video hóa nhiều hơn giúp tăng khả năng sáng tạo, khả năng thực hành thực tiễn.

Thứ hai, nó sẽ đóng góp trong công tác nghiên cứu, đặc biệt là trong những ngành như y tế hay các lĩnh vực liên quan đến kỹ thuật. 

Theo nghiên cứu của Google và Brian and Company, Việt Nam có hơn 70 % dân số sử dụng Internet, nền kinh tế số của Việt Nam là rất lớn, ước tính từ 150 đến 220 triệu đô. Người dùng Việt Nam đang sử dụng mạng xã hội Facebook, tôi thấy rằng đây là một hệ sinh thái mà Meta muốn tập trung đầu tư vào Việt Nam. 

Bên cạnh đó Việt Nam đang có độ tuổi dân số vàng, mức thu nhập cũng như kinh tế Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ sẽ là một thị trường rất tốt cho Meta. 

Bên cạnh Meta, chúng ta có thể thấy Apple trong những năm qua đã đầu tư và coi đất nước Việt Nam như là một thị trường chiến lược để bán những sản phẩm công nghệ của họ như điện thoại iPhone, iPad (máy tính bảng) hay Macbook được người Việt đặc biệt quan tâm và sử dụng. 

Samsung cũng đã đầu tư rất nhiều nhà máy lớn vào Việt Nam tạo ra hàng chục nghìn việc làm hay mới đây có thông tin tỷ phú Elon Musk sẽ đầu tư và phát triển hệ thống Starlink tại nước ta trong tương lai gần.

Công nghệ Internet vệ tinh Starlink sẽ hỗ trợ rất nhiều vì Việt Nam là một đất nước có nhiều vùng núi cũng như biển đảo. Starlink có đường truyền tốc độ cao và độ phủ rộng lớn, điều này sẽ giúp mọi người dân dù ở bất cứ đâu đều có thể tiếp cận Internet, tham gia vào công dân số, kinh tế số theo mục tiêu của Chính phủ.

Có thể thấy Việt Nam là mảnh đất màu mỡ thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, với lực lượng lao động dồi dào, chi phí cạnh tranh thấp so với các đất nước khác trong khu vực. 

Đặc biệt, Việt Nam là trung tâm của chuỗi cung ứng trong khu vực Đông Nam Á cũng như ở khu vực Nam Á, tiếp cận với Hàn Quốc và Nhật Bản cũng như các quốc gia khác. Nước ta đang có rất nhiều vị thế, rất nhiều sự thuận lợi để các tập đoàn, trung tâm công nghệ có thể đầu tư và chọn đây là nơi để có thể gắn bó lâu dài.

Như ông đã chia sẻ Việt Nam là một quốc gia có dân số trẻ, nhiều doanh nghiệp có sự đổi mới sáng tạo. Việc hưởng lợi từ trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ giúp phát triển các doanh nghiệp nói riêng và đất nước nói chung ra sao, thưa ông? 

- Có một điều rất đặc biệt của trí tuệ nhân tạo (AI) chính là nó không chỉ dành cho những tập đoàn lớn, doanh nghiệp mà bất cứ ai đều có thể sử dụng AI. Tại Việt Nam, Chính phủ đã có những chính sách thúc đẩy chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo, điều đặc biệt coi đó là một động lực mạnh mẽ và quan trọng cho chuyển đổi số.

Hiện tại dân số trẻ Việt Nam thích ứng và nắm bắt các ứng dụng của trí tuệ nhân tạo rất nhanh chóng. Đặc biệt từ năm 2023 đến 2024 đã có rất nhiều startup về công nghệ đầu tư vào những sản phẩm ứng dụng của trí tuệ nhân tạo, nó mang lại những giá trị mới, hỗ trợ quá trình phát triển kinh tế xã hội, đặc biệt là quá trình giáo dục và giúp các doanh nghiệp, các cá nhân Việt Nam phát triển.

Mọi người đã quen thuộc với ChatGPT, Gemini hay những công cụ từ AI tạo sinh (Gen AI: Generative AI) dùng để tạo ảnh, video, nội dung, soạn thảo văn bản… Điều này giúp tăng cường mạnh mẽ quá trình học hỏi, phát triển, hoàn thiện bản thân của mỗi người, không chỉ trong chuyên ngành đang học tập, làm việc mà có thể phục vục những chuyên ngành mới. 

Bên cạnh đó thì Gen AI cũng hỗ trợ rất nhiều cho những công việc lặp đi lặp lại; công việc thủ công, hỗ trợ tăng năng suất lao động.

Nhiều doanh nghiệp đang tìm kiếm những giải pháp để có thể đồng bộ ứng dụng Gen AI vào business model (mô hình kinh doanh), cũng như quy trình làm việc để đảm bảo tính an toàn, bảo mật liên quan đến dữ liệu cũng như bắt đầu có những định hướng để tích hợp Gen AI vào quá trình phát triển của công ty.

Việt Nam đã chọn ngày 10/10 là ngày chuyển đổi số quốc gia. Điều này thể hiện vai trò của công nghệ nói chung và trí tuệ nhân tạo nói riêng như thế nào trong sự phát triển của đất nước, thưa ông?

- Tôi thường xuyên đi đào tạo ứng dụng gen AI, chuyển đổi số trong các công tác hành chính tại một số các địa phương và nhận thấy họ rất háo hức và cũng ứng dụng Gen AI rất nhanh.

Mọi người đều cảm nhận rằng việc sử dụng trí tuệ nhân tạo rất dễ dàng, hỗ trợ nhanh chóng các công việc như sử dụng chatbot để trả lời thắc mắc từ người dân, đưa AI vào soạn thảo email, văn bản… 

Khi triển khai tại các tỉnh về ứng dụng AI trong công tác hành chính, tôi nhận thấy nó mang lại rất nhiều các hiệu quả. Chúng ta nên nhớ rằng, bộ máy hành chính của Việt Nam đang được thu gọn, điều này sẽ cắt giảm công nhân viên chức tại nhiều bộ phận phòng ban. 

Vì thế khi nhân sự bị cắt giảm, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo sẽ hỗ trợ các cán bộ rất nhiều công việc khác nhau như phân tích, tổng hợp hồ sơ, đánh giá tài liệu cũng như giúp họ có thể tiếp cận những chuyên môn mới dù chưa có kiến thức trải nghiệm thực tế.

Ông có thể chia sẻ rõ hơn về điều này?

- Ví dụ tại các tỉnh thành đang đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số, từ cấp độ Sở Thông tin truyền thông của tỉnh đến từng huyện, thị xã, phường và đặc biệt cán bộ xã; rõ ràng họ gặp rất nhiều khó khăn do năng lực công nghệ thông tin bị hạn chế. 

Nhưng thông qua gen AI, họ có thể vừa học hỏi, vừa cập nhật những thông tư, nghị định với hướng dẫn rất cụ thể, chi tiết; đặc biệt có thể đưa bối cảnh của địa phương vào để lấy tài liệu tham khảo.

Ở đây tôi nhấn mạnh cụm từ "tham khảo", bởi vì gen AI vẫn có những phản hồi với độ chính xác chưa cao, trong quá trình đào tạo, tôi cũng nhấn mạnh rằng dù bất kỳ kết quả nào được tạo ra từ trí tuệ nhân tạo, chúng ta cần phải có bước xử lý, so sánh để làm sao đảm bảo tính chính xác tuyệt đối. 

Việt Nam đang trong quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ và trí tuệ nhân tạo là một trong những công nghệ cốt lõi để đạt được mục đích này, ở góc độ chuyên gia ông có thể chia sẻ những đóng góp AI mang lại?

Hiện tại Chính phủ Việt Nam kỳ vọng cũng như định vị trí tuệ nhân tạo sẽ là một nhân tố quan trọng trong quá trình chuyển đổi số và tôi xin nhấn mạnh AI chính là một công nghệ đặc biệt đặc biệt nhất từ trước đến giờ, tất cả những cá nhân đều có thể tiếp cận và sử dụng nó.

Chắc chắn rằng công cuộc chuyển đổi số, công nghiệp 4.0 bây giờ sẽ diễn ra nhanh hơn rất nhiều so với bất kỳ cuộc cách mạng công nghiệp nào trước đó. Giờ đây, những bạn học sinh, sinh viên đến nhân viên văn phòng đã có thể tiếp cận sử dụng AI hỗ trợ học tập và công việc của mình, đặc biệt các công việc liên quan nhiều đến viết lách, sáng tạo, marketing, truyền thông. 

Mọi người, đặc biệt những người trẻ đang sử dụng nhiều công nghệ AI để hỗ trợ trong công việc, cuộc sống sẽ thúc đẩy hoàn thành mục tiêu chuyển đổi số của Chính phủ Việt Nam; các công ty cũng đang tập hợp đủ nguồn lực để xây dựng những hệ thống, chương trình liên quan đến dữ liệu để có thể tích hợp và phát huy tác dụng của AI vào trong tổ chức của mình, tôi nghĩ đây là điều sẽ diễn ra rất nhanh chóng trong thời gian tới.

Những ngành nghề có thể tự động hóa sẽ bị AI thay thế trong tương lai, quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

-AI sẽ thay thế những việc lặp đi lặp lại mang tính chất cơ bản và những công việc có tính tự động hóa cao, đặt ra cho người lao động cần phải học hỏi, chuyển mình để thích ứng với sự thay đổi này.

Nó cũng giống như thời kỳ cách đây hơn 20 năm, khi chúng ta bắt đầu sử dụng Word và Excel, thời điểm đó một người sử dụng Excel sẽ tính toán nhanh hơn rất nhiều so với một người ghi chép thông thường. 

Vậy những người ghi chép thông thường họ sẽ phải học cách sử dụng máy tính, Excel và trong thời đại AI đang hội nhập ngày càng sâu, len lỏi vào tất cả những khía cạnh của công việc, cuộc sống; tôi nhận thấy sẽ có một sự chuyển dịch rất lớn về kỹ năng, kiến thức cũng như sự thay đổi của những công việc cũ và sinh ra những công việc mới. 

Tôi nghĩ sự thay đổi ở đây là một cách tự nhiên theo sự phát triển của xã hội, của công nghệ.

Nhiều sinh viên đặt câu hỏi đến tôi rằng các bạn sử dụng Gen AI để hỗ trợ trong quá trình làm bài tập, đặc biệt là công cụ chat GPT, vậy làm sao để sử dụng mà không bị phụ thuộc, không bị lười biếng.

Có hai lý do chính: thứ nhất, hiện chúng ta đang dùng Gen AI theo thói quen sử dụng Google - nghĩa là chúng ta chỉ hỏi để tra cứu thông tin. Thứ hai, khi AI trả kết quả, người dùng thường có một tư duy phán xét và như tôi nhận thấy đó là tư duy đóng.

Điều này sẽ dẫn đến việc chúng ta chưa thể khai thác mọi hiệu quả của Gen AI mà chúng ta thường phán xét và quy chụp kết quả luôn. Hành động này rất nguy hiểm bởi vì nhiều khi người dùng cũng không đánh giá được câu trả lời có chính xác hay không.

Chính vì thế, chúng ta cần phải có kỹ năng, kiến thức để đánh giá những kết quả trả về trí tuệ nhân tạo, cũng như cần được định hướng về mặt tư duy và phương pháp sử dụng AI để có thể khai thác được tối đa hiệu quả từ Gen AI phục vụ cho học tập. 

Vậy đối với các doanh nghiệp cần phải thay đổi như thế nào, thưa ông? 

- Đối với các doanh nghiệp, tôi thấy họ đang tìm nhiều phương pháp, cách thức và mời các chuyên gia về để đào tạo, ứng dụng và phát triển Gen AI. Thực tế, các công ty Việt Nam có nhiều sự năng động, chuyển hóa rất nhanh và họ sẽ nhanh chóng thực hiện được những mục tiêu này. 

Sau đại dịch Covid-19 và khủng hoảng kinh tế, hiện tại doanh nghiệp cũng gặp nhiều khó khăn, bước đầu tiên họ cần tổ chức các chương trình đào tạo để cho nhân viên sử dụng Gen AI một cách đúng đắn và ứng dụng phát triển cho công việc hàng ngày của mình, làm thế nào để cho nhân viên sử dụng Gen AI mà không bị phụ thuộc vào nó, cũng như đảm bảo tính bảo mật dữ liệu cho doanh nghiệp.

Rõ ràng, các doanh nghiệp đang rất mong muốn có một giải pháp tổng thể để tích hợp và áp dụng GenAI vào trong bộ máy và chiến lược của mình, nhưng để thực hiện điều ấy bây giờ chưa khả thi vì hiện tại không ai rõ được câu chuyện AI sẽ phát triển tới đâu và những công cụ sẽ hỗ trợ chúng ta được gì.

Tôi thấy con người và các doanh nghiệp cần thiết phải thích ứng học hỏi, bây giờ cụm từ đang được nhắc đến rất nhiều đó chính là "lifelong learning", học hỏi suốt đời. Chính vì thế, các doanh nghiệp sẽ cần phải thích ứng rất nhanh chóng, thay đổi nhanh chóng trong quá trình phát triển và tích hợp công nghệ AI.

Viện Công nghệ Blockchain và AI đang có những đóng góp như thế nào vào sự phát triển đất nước, thưa ông?

- Hiện tại ở Viện Công nghệ Blockchain và AI, chúng tôi có rất nhiều dự án nghiên cứu, đào tạo và phát triển những sản phẩm ứng dụng Blockchain và AI, điển hình như mục tiêu đào tạo 1 triệu người Việt Nam có thể sử dụng và ứng dụng AI để hỗ trợ cho công việc và cuộc sống.

Bên cạnh đó, một sản phẩm rất quan trọng mà chúng tôi đang ngày đêm triển khai và mong muốn sẽ đưa đến được phổ cập cho người dân đó là: Platform MasterTeck. Chúng tôi cập nhật và đưa ra những chương trình chuẩn hóa về AI, Blockchain cũng như về công nghệ để làm sao mà mỗi người dân Việt Nam có một nền tảng học tập và cập nhật kiến thức một cách chính xác.

Cuối cùng, chúng tôi cũng đang có một sản phẩm AI tra cứu luật, hướng tới mục tiêu mỗi người dân Việt Nam sẽ được tiếp cận và hiểu rõ về luật pháp khi mà họ triển khai bất kỳ hoạt động gì trong cuộc sống hay công việc. 

Đặc biệt, công cụ này hỗ trợ rất lớn đến bộ máy Nhà nước, khối xã, phường, ở các vùng sâu, vùng xa để người dân cũng như các cán bộ địa phương có thể tiếp cận nhanh chóng và kịp thời những hướng dẫn, chỉ đạo của Nhà nước. 

Có ý kiến cho rằng, đến một thời điểm nào đó, chi phí vận hành AI bão hòa với chi phí cho nhân công lao động. Đó sẽ là thời điểm bùng nổ mâu thuẫn, chiến tranh giữa người lao động với AI. Ông nghĩ điều này có thể xảy ra và con người cần phải làm gì để không bị AI thay thế?

- AI là một công nghệ sẽ phát triển cùng loài người trong thời gian tới và chúng ta nên cởi mở đón nhận cũng như là chuẩn bị, tất nhiên là cho những cái tình huống xấu nhất để làm sao mà con người không bị mất tự chủ.

Bất kỳ một quá trình phát triển nào trong lịch sử sẽ luôn có những người thích ứng, những cũng có người họ bị bỏ lại phía sau. Với câu chuyện của AI hiện tại, chúng ta đang nhìn nhận ngày càng rõ ràng.

Hiện ở Việt Nam, tôi thấy có rất nhiều các bác, các chú 50 tuổi vẫn đang học và sử dụng AI. Đây là một điều rất tuyệt vời và tôi nghĩ rằng Việt Nam sẽ không bao giờ bị bỏ lại phía sau.

Nhờ sự nỗ lực học hỏi và những chính sách hỗ trợ của Chính phủ lớn như hiện tại, chúng ta sẽ sử dụng AI như là công cụ đắc lực để phát triển kinh tế xã hội và những người mà không đón nhận, không cởi mở sử dụng AI sẽ là những người bị yếu thế trong tương lai.

Chúng ta có thể thấy cuối năm 2022, đầu năm 2023, ở phương Tây họ cũng tranh cãi rất là nhiều câu chuyện về Chat GPT đạo văn hoặc là mọi người sử dụng công cụ này sẽ làm giảm tính sáng tạo, tính học thuật, nghiên cứu kém. 

Nhưng hiện tại bây giờ số lượng mà các giáo sư và những nhà học giả của nước ngoài họ sử dụng AI rất nhiều để hỗ trợ trong quá trình học tập và nghiên cứu. 

Gần đây nhất chúng ta có giải Nobel Hóa học là một minh chứng điển hình về công nghệ AI hỗ trợ cho phát triển của loài người, đó là công trình nghiên cứu về protein của nhóm nhà khoa học David Baker, Demis Hassabis và John Jumper.

Rõ ràng ngay từ những ngày đầu khi Chat GPT ra đời, giới học thuật cũng có rất nhiều những lo ngại, đánh giá về độ chính xác thông tin, sự minh bạch và tính thiên vị của nó. Nhưng hiện tại họ cũng đang sử dụng và ứng dụng AI một cách rất thành công, đặc biệt là qua kết quả của giải Nobel Hóa học vừa rồi.

Xin cảm ơn ông đã dành thời gian cho buổi trò chuyện!

Nội dung: Nam Đoàn

Ảnh: Quyết Thắng

Video: Khánh Vi

Thiết kế: Tuấn Huy