Starlink: Từ tham vọng viển vông trở thành dịch vụ toàn cầu của Elon Musk

Starlink - Từ ý tưởng viển vông trở thành sản phẩm thực tế

Vào tháng 1/2015, Elon Musk lần đầu tiên bày tỏ ý tưởng về việc xây dựng một chòm sao vệ tinh để phủ sóng Internet trên toàn cầu. Sau khi công khai ý tưởng này, Elon Musk bị nhiều người nghi ngờ về tính khả thi và gọi tham vọng của Musk là "viển vông".

Trên thực tế, Elon Musk đã từng ấp ủ ý tưởng phủ sóng Internet trên toàn cầu bằng vệ tinh từ những năm 2000 và đây chính là một trong những lý do thúc đẩy vị tỷ phú này thành lập hãng công nghệ hàng không vũ trụ SpaceX vào năm 2002.

Vào thời điểm Elon Musk công bố ý tưởng phủ sóng Internet trên toàn cầu bằng vệ tinh, Google cũng đã triển khai dự án Project Loon với mục tiêu phủ sóng Internet trên toàn cầu bằng khinh khí cầu vào năm 2013, Facebook cũng triển khai Project Aquila để phủ sóng Internet toàn cầu bằng máy bay không người lái.

Tuy nhiên, những dự án của Google và Facebook dần lâm vào bế tắc vì những hạn chế về công nghệ và không tối ưu được chi phí hoạt động. Cuối cùng, Facebook đã phải ngừng Project Aquila vào năm 2018 và Google kết thúc Project Loon sau đó 3 năm.

Về phần Elon Musk, bất chấp những hoài nghi nhằm vào mình, SpaceX đã phóng 2 vệ tinh đầu tiên của dự án Starlink vào tháng 2/2018, từ căn cứ không quân Vandenberg, bang California. Đây là những vệ tinh ban đầu được sử dụng để thử nghiệm công nghệ truyền phát tín hiệu Internet.

Đến ngày 23/5/2019, lô vệ tinh đầu tiên của Starlink, gồm 60 chiếc, được phóng lên không gian, khởi đầu cho chòm sao vệ tinh của Starlink.

Tính đến tháng 3 năm nay, đã có hơn 7.000 vệ tinh của Starlink được đưa vào quỹ đạo, nhưng SpaceX vẫn tham vọng phóng lên không gian đến gần 35.000 vệ tinh để phủ sóng Internet trên toàn cầu.

Starlink phát sóng Internet từ vệ tinh như thế nào?

Starlink hoạt động dựa vào mạng lưới hàng nghìn vệ tinh nhỏ bay ở quỹ đạo Trái Đất thấp (LEO), ở độ cao khoảng 550km so với bề mặt Trái Đất, thấp hơn nhiều so với các vệ tinh địa tĩnh truyền thống, thường hoạt động ở độ cao trên 35.000km.

Việc các vệ tinh của Starlink hoạt động ở độ cao thấp giúp giảm độ trễ tín hiệu, mà theo Elon Musk sẽ giúp truyền tín hiệu với tốc độ tương đương Internet cáp quang.

Mỗi vệ tinh của Starlink nặng khoảng 260kg, được thiết kế để phát sóng Internet băng thông rộng từ không gian về trái đất. Để thu nhận sóng Internet từ vệ tinh, người dùng cần phải lắp đặt các chảo ăng ten do Starlink cung cấp. Thiết bị này sẽ tự động định hướng để bắt tín hiệu từ vệ tinh gần nhất.

Cách thức hoạt động của Starlink là tín hiệu Internet từ trạm mặt đất truyền lên vệ tinh, sau đó các tín hiệu này sẽ được vệ tinh chuyển tiếp đến chảo thu của người dùng ở dưới mặt đất.

Với mạng lưới vệ tinh dày đặc, khi một vệ tinh rời khỏi tầm phủ sóng, vệ tinh khác sẽ thay thế ngay lập tức, đảm bảo kết nối liên tục. Việc phát tín hiệu Internet từ vệ tinh sẽ giúp khắc phục các hạn chế về địa hình, vật cản… giúp người dùng có thể tiếp nhận tín hiệu Internet ở bất kỳ đâu.

Năm 2022, SpaceX giới thiệu vệ tinh Starlink thế hệ thứ 2, có thiết kế lớn hơn với ưu điểm có thể phát tín hiệu Internet tốc độ cao trực tiếp đến các thiết bị của người dùng mà không cần chảo thu tín hiệu.

Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, vệ tinh thế hệ thứ 2 của Starlink vẫn chưa được triển khai và người dùng vẫn phải sử dụng chảo thu tín hiệu để sử dụng dịch vụ của Starlink.

Theo công bố của SpaceX, tốc độ Internet tối đa của Starlink khi download dao động từ 25Mb/s đến 220Mb/s và tốc độ khi upload dao động từ 5Mb/s đến 20Mb/s.

Độ trễ trung bình khi sử dụng dao động từ 20 mili-giây đến 60 mili-giây, nhưng có thể tăng lên 100 mili-giây nếu sử dụng Starlink ở những khu vực hẻo lánh, địa hình phức tạp hoặc thời tiết xấu.

Tuy nhiên, tốc độ sử dụng Starlink có sự khác biệt vào địa hình, điều kiện thời tiết, gói dịch vụ cũng như số lượng người dùng.

SpaceX cho biết công ty đặt ra mục tiêu tăng tốc độ kết nối Internet của Starlink lên đến 1Gb/s nhờ vào vệ tinh thế hệ mới, nhưng hiện tại điều này vẫn chưa thể thực hiện được.

Starlink hiện có mặt tại những quốc gia nào?

Starlink lần đầu tiên thử nghiệm phát sóng Internet từ vệ tinh vào tháng 2/2020, bắt đầu tại các bang miền bắc nước Mỹ, nhắm đến các khu vực nông thôn thiếu thốn Internet tốc độ cao.

Tính đến tháng 3 năm nay, Starlink đã mở rộng dịch vụ đến hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ trên khắp 5 châu. Tại Nam Cực, Starlink cũng đã từng được triển khai để hỗ trợ các nhà khoa học kết nối Internet, phục vụ cho quá trình nghiên cứu.

Tại Đông Nam Á, Philippines là quốc gia đầu tiên trong khu vực được chính thức sử dụng dịch vụ Starlink từ tháng 2/2023. Tiếp đến là Malaysia (chính thức có mặt từ tháng 7/2023), Indonesia (từ tháng 5/2024) và gần đây nhất là Đông Timor (có mặt từ tháng 12/2024).

Tuy nhiên, lượng người dùng Starlink tại Philippines và Đông Timor được đánh giá là không cao vì chi phí dịch vụ đắt đỏ.

Ngoài ra, Starlink cũng được triển khai tại Ukraine để phục vụ liên lạc do cơ sở hạ tầng bị phá hủy bởi chiến tranh. Dịch vụ này cũng được triển khai tại Tonga vào năm 2022 để phục vụ công tác cứu hộ, tái thiết sau thảm họa núi lửa, sóng thần xảy ra ở quốc gia này.

Starlink từng cho người dùng Việt Nam đăng ký trước dịch vụ với giá cực đắt

Vào tháng 4/2021, nhiều người đã bất ngờ phát hiện trên trang chủ của Starlink cho phép người dùng tại nhiều khu vực ở Việt Nam đặt cọc để đăng ký dịch vụ, kèm theo thông báo: "Starlink đang nhắm đến mục tiêu phủ sóng khu vực của bạn vào năm 2022. Các đơn đặt hàng sẽ được thực hiện trên cơ sở ai đăng ký trước được phục vụ trước".

Vào thời điểm này, nhiều người dùng tại Việt Nam, cả các thành phố nhỏ lẫn vùng nông thôn, có thể đăng ký dịch vụ của Starlink, thay vì chỉ có ở các thành phố lớn. Người dùng cần phải đặt cọc số tiền 99 USD để "giữ chỗ" cho đến khi dịch vụ được phủ sóng tại Việt Nam.

Một số người dùng tại Việt Nam đã thử chuyển tiền cho Starlink thì nhận được thông báo đặt cọc thành công, nhưng Starlink không đề cập rõ thời điểm dịch vụ được triển khai hay cách thức nhận những thiết bị cần thiết để sử dụng dịch vụ.

Để có thể sử dụng dịch vụ của Starlink, người dùng cần phải chi số tiền 594,3 USD để nhận bộ trang thiết bị cần thiết, bao gồm một chảo ăng ten để thu sóng Internet từ vệ tinh, một router WiFi, một bộ nguồn, cáp kết nối và giá 3 chân để đặt ăng ten.

Người dùng sẽ phải tự lắp đặt các thiết bị này, theo hướng dẫn của Starlink, để có thể bắt được sóng Internet từ vệ tinh.

Trên thực tế, người dùng tại Việt Nam chỉ có thể đặt cọc trước để "giữ chỗ" cho đến khi dịch vụ Internet vệ tinh này chính thức được phủ sóng tại Việt Nam.

Đến thời điểm hiện tại, Starlink vẫn chưa được triển khai tại Việt Nam và trên trang web của dịch vụ này, người dùng không còn có thể đăng ký dịch vụ của Starlink.

Tuy nhiên, trên bản đồ phủ sóng của Starlink, Việt Nam đã được đưa vào danh sách "Đang chờ phê duyệt theo quy định", điều này cho thấy nhiều khả năng Starlink sẽ sớm được triển khai tại Việt Nam sau khi nhận được giấy phép hoạt động từ cơ quan chức năng.

So sánh Starlink với dịch vụ Internet truyền thống

Bảng dưới đây sẽ so sánh những điểm khác biệt, ưu và nhược điểm giữa dịch vụ Internet truyền thống (mạng cáp quang, mạng di động) với Starlink để người dùng có thể nắm rõ hơn sự khác biệt giữa 2 loại hình dịch vụ Internet này.