Vì sao Starlink trở thành "con bài chiến lược" của Mỹ tại Ukraine?
(Dân trí) - Starlink của Elon Musk đã đóng một vai trò quan trọng trong cuộc xung đột giữa Ukraine và Nga, kể từ thời điểm dịch vụ Internet vệ tinh này được triển khai từ cuối tháng 2/2022.
Vào thời điểm Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào cuối tháng 2/2022, nhiều cơ sở hạ tầng phục vụ thông tin liên lạc tại Ukraine đã bị phá hủy, làm gián đoạn liên lạc tại những khu vực xảy ra chiến sự ở quốc gia này.
Đích thân Phó Thủ tướng, đồng thời là Bộ trưởng Bộ chuyển đổi số Ukraine, Mykhailo Fedorov đã gửi lời kêu gọi trực tiếp đến Elon Musk trên mạng xã hội Twitter (nay đã đổi tên thành X), đề nghị hỗ trợ cung cấp dịch vụ Internet vệ tinh Starlink tại Ukraine để duy trì liên lạc cho người dân và quân đội nước này.
Elon Musk đã nhanh chóng có động thái hỗ trợ chính quyền Ukraine khi triển khai dịch vụ Starlink ngay khi chiến sự nổ ra (Ảnh: Ellie in Space).
Đáp lại lời kêu gọi này, Elon Musk đã nhanh chóng gửi đến Ukraine hơn 12.000 đĩa thu tín hiệu vệ tinh Internet của Starlink, giúp binh lính và người dân Ukraine vẫn có thể tiếp tục sử dụng Internet thông qua vệ tinh.
Ước tính đến nay, đã có khoảng từ 50.000 đến 60.000 đĩa thu Starlink được Elon Musk gửi đến Ukraine.
Vì sao Ukraine cần Starlink nơi khu vực tiền tuyến?
Starlink là dịch vụ của hãng công nghệ vũ trụ SpaceX (do tỷ phú công nghệ Elon Musk sáng lập), sử dụng vệ tinh phóng lên quỹ đạo để phủ sóng Internet trên toàn cầu.
Các vệ tinh của Starlink được thiết kế để phát sóng Internet băng thông rộng từ không gian về trái đất, người dùng sử dụng các chảo bắt sóng của SpaceX để nhận tín hiệu từ vệ tinh và sử dụng Internet trên các thiết bị.
Dịch vụ Starlink có thể triển khai và sử dụng nhanh chóng. Trong ảnh, một chảo thu vệ tinh của Starlink được lắp đặt ngay trên nóc ô tô (Ảnh: Lisi Niesner).
Ưu điểm của Starlink là có thể cung cấp Internet đến bất kỳ đâu trên thế giới, ngay cả vùng xa xôi, hẻo lánh, đặc biệt những khu vực xảy ra thiên tai hay chiến sự.
Tín hiệu Internet vệ tinh không bị nhiễu như tín hiệu vô tuyến thông thường và bộ thu sóng Internet vệ tinh chỉ mất 15 phút để thiết lập, có thể lắp đặt ở bất kỳ đâu… do vậy các lực lượng vũ trang có thể sử dụng Starlink để đảm bảo liên lạc và điều khiển các thiết bị như máy bay không người lái.
Mặc dù vào thời điểm lần đầu triển khai Starlink tại Ukraine, Elon Musk đã khẳng định dịch vụ Internet vệ tinh này chỉ nhằm mục đích hòa bình và phục vụ dân sự. Tuy nhiên, trên thực tế quân đội Ukraine đã nhanh chóng sử dụng Starlink để phục vụ chiến đấu.
Vì sao Starlink đóng vai trò quan trọng trong cuộc xung đột giữa Ukraine và Nga?
Như đã đề cập, dịch vụ Internet vệ tinh Starlink không chỉ giúp đảm bảo thông tin liên lạc thông suốt, mà còn đóng những vai trò vô cùng quan trọng trong bối cảnh những cuộc xung đột vũ trang còn là cuộc chiến về công nghệ.
Dưới đây là những lý do chính khiến Starlink đóng vai trò không thể thiếu trên chiến trường Ukraine và Nga.
Đảm bảo kết nối trong tình trạng bị cô lập, hạ tầng bị phá hủy
Ưu điểm lớn nhất của Starlink chính là khả năng hoạt động mà không phụ thuộc vào cơ sở hạ tầng, đây là yếu tố hết sức quan trọng trong bối cảnh xung đột vũ trang khiến hạ tầng bị tàn phá.
Một nhân viên y tế của Ukraine tại tiền tuyến sử dụng Internet thông qua Starlink trong hầm trú ẩn (Ảnh: Getty).
Điều này giúp người dân sống tại khu vực chiến sự và quân đội Ukraine có thể đảm bảo liên lạc, truyền tải dữ liệu tình báo theo thời gian thực và đặc biệt điều khiển máy bay không người lái, loại vũ khí đóng vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc xung đột giữa Ukraine và Nga.
Tránh được những vụ tấn công mạng
Đặc điểm của Starlink đó là có mô hình hoạt động phi tập trung và độc lập với hệ thống mạng quốc gia, điều này giúp dịch vụ Internet do Starlink cung cấp có thể tránh được những cuộc tấn công mạng từ quân đội đối địch.
Hệ thống Internet vệ tinh của Starlink cũng khó bị can thiệp hơn so với các mạng lưới truyền thống, giúp đảm bảo hoạt động thông suốt khi xảy ra chiến sự.
Hỗ trợ các hoạt động nhân đạo và cứu trợ khẩn cấp
Ngoài mục đích hỗ trợ quân sự, Starlink còn đóng vai trò hỗ trợ các đội cứu hộ liên lạc, phối hợp với nhau một cách hiệu quả để thực hiện các hoạt động cứu trợ nhân đạo và hỗ trợ khẩn cấp cho người dân bị ảnh hưởng bởi chiến tranh.
Nga phản ứng thế nào khi Starlink được triển khai tại Ukraine?
Không lâu sau khi Starlink lần đầu tiên được triển khai tại Ukraine, Konstantin Vorotsov - Phó Vụ trưởng Vụ Không phổ biến và kiểm soát vũ khí thuộc Bộ Ngoại giao Nga - đã đưa ra lời cảnh báo về khả năng sẽ bắn hạ vệ tinh cung cấp Internet của SpaceX.
"Chúng tôi muốn nhấn mạnh một xu hướng cực kỳ nguy hiểm khi sử dụng các công nghệ ngoài không gian và xu hướng này đã trở nên rõ ràng tại Ukraine. Cụ thể, việc Mỹ và đồng minh sử dụng các cơ sở hạ tầng ngoài không gian cho mục đích quân sự", ông Konstantin Vorotsov tuyên bố vào tháng 9/2022.
Vào tháng 11/2021, Nga đã thử nghiệm thành công tên lửa chống vệ tinh, tiêu diệt được một trong những vệ tinh đã ngưng hoạt động của quốc gia này. Do vậy, việc Nga bắn hạ vệ tinh của SpaceX, vốn hoạt động ở tầm thấp, là điều hoàn toàn khả thi.
Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại những tuyên bố của ông Konstantin Vorotsov vẫn dừng lại ở mức đe dọa và chưa có vệ tinh SpaceX nào bị Nga bắn hạ.
Quân đội Nga tịch thu được nhiều chảo vệ tinh Starlink từ phía Ukraine và qua mặt SpaceX để sử dụng dịch vụ này (Ảnh: iStock).
Dù không bắn hạ vệ tinh của SpaceX, quân đội Nga vẫn thu được nhiều chảo vệ tinh từ phía Ukraine và qua mặt SpaceX để có thể sử dụng dịch vụ Internet vệ tinh Starlink ngay trên chiến trường.
Đây được xem là "đòn đau" dành cho cả Ukraine lẫn Elon Musk, khi mục đích triển khai Starlink trên chiến trường Ukraine bị phản tác dụng.
Ukraine và hậu quả của việc phụ thuộc quá nhiều vào Starlink
Mặc dù Starlink đã mang lại những lợi ích thiết thực cho quân đội và người dân Ukraine, việc phụ thuộc quá nhiều vào dịch vụ này cũng đồng nghĩa với việc Ukraine phụ thuộc vào công nghệ của phía Mỹ và đặc biệt là Elon Musk.
Trên thực tế, đã không ít lần Elon Musk đe dọa sẽ dừng cung cấp dịch vụ Starlink tại Ukraine, nhất là sau khi chính phủ quốc gia này từ chối những đề xuất của Elon Musk về lập lại hòa bình và kết thúc chiến tranh.
Starlink đã trở thành "con bài chiến lược" để Mỹ đưa ra các yêu sách đối với Ukraine (Ảnh: Getty).
Vào cuối tháng 2 vừa qua, hãng tin Reuters dẫn lời các nguồn tin thân cận cho biết chính quyền Tổng thống Donald Trump đe dọa sẽ dừng dịch vụ Starlink nếu Ukraine không đồng ý ký kết thỏa thuận về khai thác khoáng sản với Mỹ.
Trong bài đăng trên mạng xã hội X vào ngày 9/3, Elon Musk khẳng định rằng tiền tuyến của Ukraine sẽ lập tức sụp đổ ngay khi Starlink bị ngừng hoạt động, như một lời đe dọa nhằm vào chính quyền Kiev.
Dù vậy, vị tỷ phú này vẫn cam kết sẽ không ngừng dịch vụ Starlink tại Ukraine, nhưng không có gì đảm bảo lời cam kết này sẽ được giữ vững.
Dường như chính bản thân Ukraine cũng đã nhận ra sự phụ thuộc quá lớn vào Starlink có thể khiến quốc gia này lâm nguy. Các quan chức của Ukraine cho biết quốc gia này đang nghiên cứu những giải pháp để thay thế dịch vụ Starlink của Mỹ.
Công ty cung cấp dịch vụ liên lạc qua vệ tinh của Pháp Eutelsat Communications được cho là đang đàm phán với Liên minh châu Âu để có thể thay thế Starlink tại Ukraine.
