Tỉnh có bờ biển ngắn nhất Việt Nam, mỗi năm rộng thêm nhiều kilomet vuông

Quai đê lấn biển mở đất

Kim Sơn là huyện duy nhất của tỉnh Ninh Bình giáp với biển Đông. Từ lâu, huyện miền biển này được gọi là "vùng đất mở" vì thường xuyên được phù sa bồi đắp, mở rộng diện tích tự nhiên.

Vùng đất Kim Sơn được Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ (1778-1858) khai lập năm 1828-1829. Thời điểm này, khi đang quai đê lập nên huyện Tiền Hải (Thái Bình), Doanh điền sứ cho người sang Ninh Bình khảo sát thực địa, vì ông nhận ra rằng, vùng đất này màu mỡ do có sự pha trộn giữa cát biển và phù sa bồi đắp, cần quai đê lấn biển để sản xuất xóa đói giảm nghèo.

Công cuộc khai hoang, quai đê lấn biển ở Kim Sơn được thực hiện ngay sau đó. Vùng cửa biển ở Ninh Bình thời ấy vốn có tiếng là dữ dằn, gió to sóng lớn (nổi tiếng cửa Thần Phù). Dưới sự chỉ huy của Doanh điền sứ, cả một vùng bãi bồi, sình lầy, lau lách mênh mông rộng lớn được thuần phục. Sau khi quai đê, đắp đường, đào sông, các thửa ruộng hiện rõ hình hài.

Chỉ sau một năm, với tài tổ chức và vận dụng linh hoạt, sáng tạo của Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ, cùng với sự cộng tác của 63 vị chiêu mộ, thứ mộ và 1.200 nhân đinh, việc quai đê lấn biển, lập ra vùng đất mới Kim Sơn (phủ Yên Khánh, Ninh Bình) hoàn thành. Cái tên Kim Sơn - vùng đất núi vàng xuất hiện từ đó trên bản đồ địa chính nước ta.

Kể từ đó đến nay, huyện Kim Sơn đã trải qua thêm nhiều lần quai đê, lấn biển, chinh phục bãi bồi, xây dựng hệ thống giao thông, thủy lợi như: Ðắp đê Bình Minh I (1959-1960); đắp đê Bình Minh II (1981); đắp đê Bình Minh III (2008) và đắp đê Bình Minh IV năm 2020.

Diện tích tự nhiên của huyện Kim Sơn từ ngày đầu thành lập cho đến nay, sau những lần quai đê lấn biển đã tăng lên 4 lần. Toàn huyện hiện nay có nhiều hệ thống đê biển dài hàng chục km. Đê sau được đắp chắc chắn, hiện đại hơn đê trước, kiên cố như bức tường thành chắn gió bão đổ vào đất liền mỗi khi mưa bão đến.

Lập ấp, mở làng

Lịch sử mỗi lần quai đê lấn biển, vùng đất mở Kim Sơn diện tích lại rộng thêm nhiều cây số vuông. Diện tích đất trong đê mỗi lần được mở rộng, người dân địa phương lại có thêm đất để sản xuất, nuôi trồng thủy hải sản; lập ấp, mở làng, tạo ra những đơn vị hành chính mới.

Các xã có tên trên bản đồ gần đây nhất của huyện Kim Sơn là Kim Đông, Kim Hải, Kim Trung… Địa giới hành chính của các xã này đều thuộc vùng bãi bồi ven biển được hình thành sau những lần quai đê lấn biển. Thời gian lâu hơn trong lịch sử có các xã cũng hình thành từ việc quai đê lấn biển như: Cồn Thoi, thị trấn Bình Minh, Kim Mỹ, Kim Tân.

Ông Nguyễn Đức Trọng (ở xã Cồn Thoi, huyện Kim Sơn) cho biết, hàng chục năm trước, toàn bộ vùng đất Cồn Thoi, rồi thị trấn Bình Minh là vùng bãi bồi ven biển. Sau khi đắp đê, người dân đến sinh sống, nuôi trồng thủy hải sản, lập ấp, rồi hình thành làng xã như ngày nay.

"Trải qua hàng chục năm, giờ đây vùng đất này trở thành khu trung tâm của các xã vùng biển huyện Kim Sơn. Nơi từng là chân sóng ngày nào, giờ cách biển cả chục cây số. Biển thoái ra xa từ đê Bình Minh I, giờ đến đê Bình Minh IV. Cả một vùng đất bao la rộng lớn", ông Trọng nói.

Anh Đinh Văn Nga (ở xã Kim Đông) chia sẻ, sau mỗi lần quai đê lấn biển, diện tích của huyện Kim Sơn nói riêng, tỉnh Ninh Bình nói chung lại rộng ra thêm nhiều cây số vuông. Ban đầu, diện tích đất này là đầm lầy, rừng sú vẹt, lau sậy… người dân khai thác thủy hải sản tự nhiên từ biển vào.

"Lâu dần, khu đầm lầy được cải tạo thành các ao, đầm nuôi hải sản như tôm, cua, cá, hàu giống… Người dân địa phương làm giàu từ nghề nuôi trồng thủy hải sản xuất đi các tỉnh trong nước và nước ngoài", anh Nga chia sẻ.

Theo thống kê của UBND huyện Kim Sơn, hiện nay khu vực từ đê Bình Minh II đến Cồn Nổi có hàng nghìn hộ dân đang khai thác và nuôi trồng thủy sản. Trong đó, khu vực từ đê Bình Minh II đến đê Bình Minh III có gần 1.000 hộ với diện tích hơn 1.791ha; khu vực từ đê Bình Minh III đến Cồn Nổi với diện tích gần 5.211ha.

Vùng kinh tế mới

Số liệu thống kê gần đây nhất của Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Kim Sơn cho thấy, năm 2019 diện tích tự nhiên của huyện chỉ có hơn 21.569ha, nhưng đến năm 2024 tăng lên hơn 23.978ha. Diện tích tăng lên mới đây do dự án quai đê Bình Minh IV giai đoạn 1 vừa mới hoàn thành.

Đại diện Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Kim Sơn cho biết, số liệu diện tích tự nhiên này còn chưa tính thêm phần bãi bồi ngoài đê Bình Minh IV, giáp với mép nước của đảo Cồn Nổi mà huyện đang quản lý.

Cũng theo vị đại diện, việc thực hiện quai đê lấn biển ở Kim Sơn do đơn vị quân đội thực hiện. Sau đó, diện tích đất tự nhiên bên trong đê được bàn giao lại cho địa phương quản lý. Số diện tích đất này, người dân chủ yếu nuôi, trồng và đánh bắt thủy hải sản, đem lại nguồn lợi kinh tế rất cao.

Theo tìm hiểu của phóng viên Dân trí, vùng biển Kim Sơn mới đây đã được tỉnh Ninh Bình phê duyệt quy hoạch chung xây dựng khu vực từ đê Bình Minh II đến Cồn Nổi đến năm 2040 với quy mô diện tích 9.000ha.

Khu vực này được coi là trọng điểm phát triển kinh tế ven biển của tỉnh Ninh Bình. Toàn bộ diện tích nói trên có cơ cấu kinh tế tổng hợp, phát triển đa ngành, bao gồm: Dịch vụ, du lịch, công nghiệp, xây dựng, chế biến và kinh tế biển.

Khu đất lấn biển được người dân chủ yếu nuôi, trồng và đánh bắt thủy hải sản, đem lại nguồn lợi kinh tế rất cao (Ảnh: Thái Bá).

Vùng biển Kim Sơn được xác định là trung tâm dịch vụ du lịch ven biển của tỉnh Ninh Bình. Trong đó, khu đô thị Cồn Nổi được phát triển như một trung tâm dịch vụ du lịch biển; Khu vực đô thị dịch vụ từ đê Bình Minh II đến đê Bình Minh III phát triển thành một trung tâm dịch vụ đô thị.

Ngoài ra, còn có các vùng sản xuất công nghiệp và dịch vụ cảng, vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao và bảo vệ sinh thái vùng bán ngập…