(Dân trí) - "Trước đây, xẩm tối là bà con đóng cửa, cài then, không dám ra ngoài. Công an chính quy chưa về, có khi cái bản này bị bọn tội phạm ma túy xóa sổ rồi", Trưởng bản Đửa (Lượng Minh, Tương Dương) nói.
Theo chân cán bộ công an xã Lượng Minh (Tương Dương, Nghệ An), chúng tôi vào bản Đửa. Bản Đửa có 87 hộ dân, 403 khẩu, gần 100% là đồng bào dân tộc Thái quần tụ dưới chân đỉnh Pù Lôm, bình yên như bao bản làng khác. Ít ai biết rằng, nơi đây từng là thủ phủ, điểm nóng về tình trạng mua bán, tàng trữ, sử dụng trái phép chất ma túy.
Ký ức về thời điểm "cơn lốc" ma túy càn quét nơi đây theo lời kể của vị trưởng bản cứ như thể nó vừa mới diễn ra hôm qua.
Bản Đửa nằm lọt thỏm giữa những ngọn núi, chỉ có con đường độc đạo để đi từ trung tâm xã vào. Đứng trên con dốc cao đầu bản, ông Lô Văn Du chỉ sang đồi Pù Lôm. Đồi Pù Lôm giáp huyện Kỳ Sơn (Nghệ An), đứng ở đỉnh đồi có thể bao quát được 4 phía. Phía sườn bên kia có con đường độc đạo đi qua địa phận huyện Kỳ Sơn để di chuyển sang Lào.
Với địa thế đặc biệt đó, từ khoảng đầu những năm 2000, Pù Lôm được tội phạm ma túy lựa chọn để đặt "đại bản doanh", vừa có thể cảnh giới tốt, vừa có thể rút lui khi lực lượng chức năng truy quét. Dần dần, Pù Lôm trở thành "thánh địa ma túy" với đủ loại tội phạm mua bán, vận chuyển, sử dụng ma túy và cả mại dâm.
Người từ tứ xứ đổ về, mua bán, sử dụng ma túy tấp nập như đi hội. Cả đồi Pù Lôm lố nhố lều lán. Công an tỉnh, Công an huyện (cũ) nhiều lần tổ chức các đợt tấn công nhằm tiêu diệt "Tam giác vàng xứ Nghệ" nhưng được một thời gian ngắn, Pù Lôm lại sôi động cảnh bán - mua ma túy.
"Có thời điểm, cứ trung bình 2 hộ dân bản Đửa có một người đi tù vì ma túy. Có gia đình cả hai vợ chồng bị bắt, có nhà con nối gót cha vào tù, còn người nghiện ma túy thì nhiều lắm", ông Du nói.
Cái sự "nghiện" ở bản Đửa đã trở thành giai thoại. Đến nỗi như ông Trưởng bản Lô Văn Du nói, trong các cuộc họp dân có thể cảm nhận rất rõ cái mùi ma túy đặc trưng.
Trong ký ức của ông Vi Đình Phúc, Chủ tịch UBND xã Lương Minh, vẫn ám ảnh hệ lụy của tội phạm ma túy ở đây. Cơn lốc ma túy tràn qua bản Đửa, Xốp Mạt, Cà Mong... biến bản làng vùng cao vốn yên bình này thành "bản không chồng", "bản ma túy", khiến bao nhiêu đứa trẻ bơ vơ, bao nhiêu mái ấm tan vỡ.
"Người nghiện ma túy khắp nơi đổ về, kéo theo trộm cắp, trấn lột... Thời ấy, con nghiện đói thuốc, tầm chiều tối tràn xuống đường lớn để "xin đểu". Anh em cán bộ xã đi làm nhưng 16h đã phải sắp xếp công việc để về, tránh bị nghiện chặn cướp giữa đường", ông Phúc kể.
Rảo bước trên đồi thoai thoải đã xanh cỏ cây, Trưởng bản Lô Văn Du kể, nơi đây, từng chỉ có màu đỏ của đất, đầy rẫy kim tiêm, rác thải sinh hoạt của người nghiện hay tội phạm ma túy.
"Hồi đó, chúng đông đến nỗi mặt đất cỏ cũng không mọc được. Nếu công an không quyết liệt truy quét, có khi bản Đửa bị "xóa sổ" rồi", ông Du nói.
Liên tục nhiều năm, Công an tỉnh Nghệ An, Công an huyện Tương Dương thời điểm chưa giải thể đã tổ chức những cuộc truy quét các điểm nóng ma túy ở bản Đửa và cả toàn xã Lượng Minh. Những đối tượng đầu sỏ lần lượt bị bắt giữ, bị tuyên án, nhiều đường dây ma túy liên huyện, liên tỉnh, xuyên quốc gia bị chặt đứt. Thế nhưng, lợi nhuận kếch xù từ thứ hàng cấm này vẫn có sức cám dỗ ghê gớm để nhiều kẻ sẵng sàng bất chấp pháp luật.
Thực hiện đề án bố trí công an chính quy về đảm nhiệm các chức danh ở xã, cuộc chiến triệt tiêu tội phạm ma túy - căn nguyên của mọi loại tội phạm bước vào một giai đoạn mới.
Theo Thượng úy Nguyễn Văn Hùng, Trưởng Công an xã Lượng Minh, việc lực lượng công an chính quy đóng quân trên địa bàn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong công tác điều tra cơ bản và nắm chắc cơ sở.
Công an xã thường xuyên tổ chức các cuộc tuần tra công khai, bí mật, đi đến từng bản, thực hiện việc nắm hộ, nắm khẩu, nắm di biến động ra - vào địa bàn. Nhờ vậy, mọi hoạt động liên quan đến ma túy đều được công an kiểm soát chặt chẽ, từ đó lên kế hoạch để từng bước bóc gỡ, triệt phá các ổ nhóm, đối tượng.
"Xác định giải quyết được vấn đề ma túy sẽ giải quyết được nhiều vấn đề khác, có thời điểm, từ kết quả điều tra cơ bản và nắm chắc địa bàn, công an xã phối hợp công an huyện, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Công an tỉnh tổ chức nhiều cuộc tấn công, bóc gỡ, triệt phá các ổ nhóm ma túy.
Có thời điểm, trong một đêm, chúng tôi đồng loạt phá 4 vụ, bắt 4 đối tượng, thu nhiều ma túy, vũ khí nóng. Điều này không chỉ tạo tiếng vang, quyết tâm đấu tranh tới cùng với tội phạm ma túy mà còn răn đe, tuyên truyền những kẻ vẫn ôm mộng làm giàu nhờ ma túy sớm quay đầu", Thượng úy Hùng chia sẻ.
Chỉ tính riêng năm 2024, Công an xã Lượng Minh phối hợp các đơn vị cấp trên hoặc chủ trì phá 5 vụ án liên quan đến tội phạm ma túy, bắt giữ 6 đối tượng. Công an xã lập hồ sơ đưa 48 đối tượng đi cai nghiện tại Trung tâm cai nghiện bắt buộc, tổ chức cai nghiện ma túy tại gia đình và cộng đồng cho 8 đối tượng. Công tác tấn công, trấn áp các loại tội phạm khác trên địa bàn đạt và vượt chỉ tiêu đề ra.
Cùng với đẩy mạnh, đấu tranh trấn áp các loại tội phạm, đặc biệt là tội phạm về ma túy, công an phối hợp chính quyền, các tổ chức chính trị, xã hội đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật tới tận từng bản, từng hộ gia đình bằng nhiều hình thức.
Bên cạnh đó, đường dây nóng và hòm thư tố giác tội phạm đã được lắp đặt tại 10/10 bản. Công an xã tham mưu Đảng ủy, UBND xã xây dựng 10 mô hình "Bản, làng sạch về ma túy". Ngành chức năng cũng tổ chức cho 1.169 hộ dân ký cam kết không tham gia hoạt động liên quan ma túy, tự nguyện vận động người thân khi có người nghiện tham gia các hình thức cai nghiện phù hợp, tố giác tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan ma túy...
"Với sự cố gắng, nỗ lực của cả hệ thống chính trị, sự đồng lòng, ủng hộ của nhân dân và quyết tâm của lực lượng công an xã, ngày 25/1, xã Lượng Minh được đưa ra khỏi địa bàn trọng điểm, phức tạp về tội phạm và tệ nạn ma túy. Công an xã cũng đã hoàn thiện hồ sơ, đề nghị công nhận xã Lượng Minh là "Xã sạch về ma túy"", Thượng úy Nguyễn Văn Hùng thông tin.
Ông Lô Văn Mạnh (SN 1962, trú bản Đửa) ngồi trước bếp lửa, cười ngượng ngùng khi chúng tôi hỏi chuyện ngày xưa. Ông Mạnh vốn là thầy cúng, có uy tín trong cộng đồng. Mấy lần đi cúng, bị khích bác, sĩ diện, ông Mạnh thử ma túy rồi nghiện lúc nào không hay.
"Ôi cái đợt ấy có về nhà đâu, sống trong rừng luôn. Mùa măng đi hái măng, mùa ong đi lấy mật, bán được bao nhiêu là đổi thành ma túy hết", ông ngại ngùng kể lại câu chuyện của mình.
Năm 2010, ban quản lý bản, công an, chính quyền vận động ông Mạnh đi cai nghiện tập trung. Khi ông kết thúc 10 ngày cắt cơn nghiện, người vợ đã đến trung tâm năn nỉ "cho ông ấy ở lại, cai kỳ nào được thì về". Sau gần 5 tháng, ông Mạnh chính thức đoạn tuyệt với ma túy, trở về với bản làng.
Con cái lớn, đi làm ăn xa, bản thân ông sau thời gian dính vào ma túy sức khỏe cũng giảm sút, bởi vậy kinh tế cũng chật vật. Mới đây, vợ chồng ông Mạnh được chính quyền địa phương trao một con bò làm sinh kế, giúp sửa sang nhà cửa để ổn định cuộc sống.
Thoát khỏi cơn lốc ma túy nhưng bản Đửa chưa thể thoát nghèo. Theo ông Lô Văn Du, cả bản có 87 hộ dân thì 31 hộ nghèo, 44 hộ cận nghèo. "Năm 2024 có 23 hộ dân thoát nghèo thì trận lũ quét tháng 10 năm đó khiến 14 hộ tái nghèo", trưởng bản buồn rầu nói.
Nhưng rồi, ông phấn chấn lại, khi nhắc tới đàn bò giống 40 con từ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững vừa được trao cho các hộ dân trong bản, nâng tổng số đàn trâu bò của bản lên 451 con.
Ngoài việc làm nương, rẫy, chăn nuôi, thu hái lâm sản phụ, các hộ dân còn có nguồn thu từ bảo vệ 200ha rừng, trung bình mỗi năm, các hộ dân nhận 5-6 triệu đồng tiền tín chỉ carbon.
Những tiền đề quan trọng này, cùng với nỗi ám ảnh đã hằn sâu trong ký ức, người dân bản Đửa đang quyết tâm từng ngày để đoạn tuyệt với cái danh xưng "thủ phủ ma túy". Niềm tin "hồi sinh" cũng đang lan tỏa ở những người đã từng nhúng chàm.
Cuối năm 2024, bà Lương Thị L. (bản Xốp Mạt) trở về sau hơn 20 năm ngồi tù về tội Mua bán trái phép chất ma túy. Quãng thời gian đủ dài để người phụ nữ này thấm thía về cái giá phải trả cho tội lỗi của mình.
Trở về, trái ngược với những lo lắng trước đó, bà vui mừng khi chính quyền địa phương, công an quan tâm động viên để rũ bỏ quá khứ. Mới đây bà L. còn được hỗ trợ 4 con lợn giống để phát triển kinh tế.
Ông Vi Đình Phúc cho rằng, xã Lượng Minh vẫn còn nghèo nhưng với sự quyết tâm của địa phương và người dân, sự hỗ trợ thiết thực, hiệu quả của các cấp, ngành, nơi từng là "thủ phủ ma túy" đang có nhiều chuyển biến tích cực về mọi mặt.
"Việc xã Lượng Minh được đưa ra khỏi danh sách xã trọng điểm, phức tạp về ma túy là tổng hòa quyết tâm cũng như sự phối kết hợp hiệu quả của chính quyền từ xóm, bản đến xã và lực lượng công an. Đây là tiền đề quan trọng để người dân yên tâm làm ăn, tạo dựng kinh tế.
Bên cạnh đó, với công tác phân luồng, hướng nghiệp hiệu quả, tận dụng tốt các nguồn lực từ bên ngoài và phát huy nội lực, Lượng Minh sẽ có bước tiến vững chắc trong phát triển kinh tế, ổn định chính trị, xã hội...", ông Phúc khẳng định.
