Khi chính quyền cấp xã "tự quyết, tự chịu" trong đợt mưa lũ lịch sử
(Dân trí) - Trước thời khắc cơn lũ dữ nhấn chìm làng bản, chính quyền xã Tương Dương, Nghệ An quyết định di dời các hộ dân ra khỏi vùng nguy hiểm. Trong đêm, hơn 2.000 hộ dân được di dời khẩn cấp đến nơi an toàn.
7 ngày mưa lũ gây thiệt hại gấp 7 lần hậu quả thiên tai năm 2024
Ảnh hưởng của cơn bão số 3 và hoàn lưu sau bão (từ ngày 21 đến ngày 29/7) đã gây thiệt hại nặng nề cho tỉnh Nghệ An.
Báo cáo của ngành chức năng tỉnh Nghệ An cho thấy, tính đến ngày 29/7, địa phương này đã ghi nhận 4 trường hợp tử vong, 4 người khác bị thương.
Đợt mưa lũ trên diện rộng, trải hầu khắp các xã miền núi khiến hơn 7.400 căn nhà bị sập, vùi lấp, cuốn trôi hoàn toàn, bị hư hỏng; hạ tầng giao thông, công trình công cộng bị tàn phá nặng nề...
Đợt mưa lũ lịch sử khiến nhiều xã phía Tây tỉnh Nghệ An bị ngập sâu (Ảnh: Nguyễn Phê).
Đây được đánh giá là một trong những đợt thiên tai gây hậu quả nặng nề nhất tại địa phương này trong nhiều năm trở lại đây. Ước tính ban đầu, tổng thiệt hại trong đợt mưa lũ này tại Nghệ An lên tới 3.450 tỷ đồng, trong đó thiệt hại nhà cửa, tài sản dân sinh 1.512 tỷ đồng, hạ tầng giao thông 1.390 tỷ đồng.
Chỉ tính riêng thiệt hại về kinh tế, đợt mưa lũ kéo dài hơn một tuần qua đã gấp gần 7 lần thiệt hại do thiên tai của toàn tỉnh năm 2024 (485 tỷ đồng).
Xã Tương Dương (Nghệ An), nơi phải gánh chịu cơn “lũ kép” đêm 22/7 từ thủy điện Bản Vẽ xả lũ và từ thượng nguồn đổ về.
Xã Mỹ Lý, tỉnh Nghệ An hoang tàn sau cơn lũ dữ (Ảnh: Nguyễn Phê).
Trong đêm 22, rạng ngày 23/7, một khu vực rộng lớn, trải dài hai bên bờ sông Nậm Mô đã bị nhấn chìm trong dòng lũ, có nơi nhà cửa, trụ sở cơ quan, đơn vị ngập sâu 1-2m, hơn 2.000 căn nhà ngập sâu trên 2m.
Lũ đi qua, cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc địa phương và nhân dân cùng sự hỗ trợ của các lực lượng vũ trang, tổ chức, cá nhân thiện nguyện đang gồng mình khắc phục hậu quả. Đến ngày 29/7, nhiều hộ dân chưa thể quay về nhà ở do bị cuốn trôi, bị sập hoặc hư hỏng nặng.
Người dân xã Tương Dương nhặt nhạnh chút tài sản bị vùi lấp trong bùn đất (Ảnh: L. Lương).
Ông Lê Văn Lương, Bí thư Đảng ủy xã Tương Dương, khuôn mặt phờ phạc sau một tuần cùng nhân dân chống lũ, đã gần như nghẹn giọng, chia sẻ: “Thống kê chưa đầy đủ, toàn xã đã thiệt hại hơn 1.500 tỷ đồng. Không biết đến bao giờ chúng tôi có thể khắc phục được hậu quả của đợt mưa lũ lịch sử này”.
Khi chính quyền cấp xã tự quyết, tự chịu trách nhiệm
Dù là địa phương chịu hậu quả nặng nề nhất về kinh tế, nhưng xã Tương Dương không ghi nhận trường hợp người dân nào thiệt mạng, mất tích hay bị thương trong đợt lũ lịch sử này.
Ông Nguyễn Phùng Hùng, Phó Chủ tịch UBND xã Tương Dương, cho biết khuya 22/7, khi lũ bắt đầu đổ về, Ban chỉ huy Phòng chống thiên tai - Tìm kiếm cứu nạn và Phòng thủ dân sự xã Tương Dương đã tổ chức cuộc họp khẩn và đi đến quyết định sơ tán người dân ra khỏi khu vực nguy cơ cao.
Ông Lê Văn Lương thăm, động viên hộ dân bị mất nhà cửa sau cơn lũ đêm 22, rạng 23/7 (Ảnh: Cổng thông tin xã Tương Dương).
5 tổ công tác do lãnh đạo chủ chốt của xã làm tổ trưởng, trực tiếp xuống địa bàn để chỉ đạo việc sơ tán, tham gia hỗ trợ nhân dân di dời tài sản. Trong một đêm, hơn 2.000 hộ dân, chiếm hơn một nửa số hộ dân của xã được di dời khẩn cấp đến nơi an toàn.
“Phương châm “4 tại chỗ” được chính quyền xã Tương Dương vận dụng một cách triệt để. Bên cạnh đó, tinh thần tự quyết, tự chịu trách nhiệm trong công tác phòng, chống lũ được phát huy cao độ.
Nếu như trước đây, khi triển khai công tác phòng, chống lũ lụt, xã phải báo cáo, xin ý kiến cấp huyện rồi chờ chỉ đạo, rất bị động. Còn bây giờ, xã nhận chỉ đạo trực tiếp từ tỉnh, chủ động nắm bắt thông tin từ nhà máy thủy điện Bản Vẽ, trên cơ sở đánh giá thực tế để đưa ra các quyết định rất kịp thời”, ông Hùng phân tích.
Hệ thống giao thông các xã miền Tây Nghệ An bị tàn phá nặng nề trong đợt mưa lũ lịch sử (Ảnh: Hoàng Lam).
Bên cạnh đó, ông Hùng cho rằng, sự quyết liệt trong chỉ đạo của lãnh đạo xã cũng là một yếu tố quan trọng. Trong đêm 22/7, lãnh đạo xã đã quyết định thực hiện cưỡng chế một số trường hợp còn do dự hoặc chưa chịu di dời.
Trong đợt mưa lũ lịch sử này, xã Bắc Lý (Nghệ An) cũng bị lũ bao vây, cô lập, khiến 70 nhà dân, nhiều công trình trường học, đường giao thông bị hư hỏng nặng, sản xuất nông - lâm nghiệp bị ảnh hưởng... Địa phương này có 2 người tử vong, một người bị thương, chiếm một nửa số người tử vong của cả tỉnh.
Địa hình rộng, chia cắt, chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, ý thức phòng, chống thiên tai chưa cao được xem là một trong những nguyên nhân dẫn tới mất mát về con người trong thiên tai.
Cô giáo Lê Thị Hồng, bản Cửa Rào 2, xã Tương Dương ngồi thẫn thờ bên đống đổ nát của căn nhà (Ảnh: Nguyễn Phê).
Ông Lữ Quang Hưng, Bí thư Đảng ủy xã Bắc Lý, cho biết công tác ứng phó với mưa lũ đã được chính quyền địa phương triển khai từ sớm. Việc tuyên truyền, nâng cao ý thức cho người dân được chính quyền đặc biệt quan tâm và thực hiện bằng nhiều phương thức khác nhau, phù hợp với tình hình thực tiễn của địa phương. Thế nhưng, ý thức của người dân trong bảo vệ tính mạng và tài sản của mình vẫn là khoảng trống khá lớn.
Theo ông Hưng, có trường hợp, nước lũ đã dâng ngang cổ người lớn rồi nhưng vận động, thuyết phục di dời, người dân vẫn không đồng ý. Chính quyền xã đã buộc phải huy động lực lượng công an, quân sự địa phương đến cưỡng chế người dân sơ tán đến nơi an toàn.
Từng giữ chức vụ lãnh đạo cấp xã, rồi lãnh đạo phòng, ban cấp huyện trước khi đảm nhận chức vụ Bí thư Đảng ủy xã Bắc Lý khi thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp, ông Hưng đã có một “kho kinh nghiệm” về quy trình ứng phó với thiên tai.
“Từ thực tiễn công tác, tôi thấy đội ngũ cán bộ cấp xã mới được đào tạo bài bản, trưởng thành từ thực tế, có kinh nghiệm thực tiễn đã bước vào nhiệm vụ với tâm thế, tinh thần trách nhiệm cao hơn, chủ động hơn, đặc biệt là qua đợt mưa lũ lịch sử này. Công tác phòng ngừa, ứng phó, tuyên truyền đã được thực hiện kịp thời hơn, quyết liệt hơn, do đó hiệu quả cũng cao hơn”, ông Hưng nhận định.
