Cuộc sống ít người biết của gần 200 chú gấu tại thung lũng Chắt Dậu

Tọa lạc ở thung lũng rộng khoảng 12ha thuộc Vườn Quốc Gia Tam Đảo (Vĩnh Phúc), trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam đang bảo vệ 187 cá thể gấu.

Trung Tâm Cứu Hộ Gấu Việt Nam có quy mô 12 héc-ta, nằm ở thung lũng Chắt Dậu tại Vườn Quốc Gia Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc. Đây là trung tâm đầu tiên có chức năng cứu hộ gấu mang tầm cỡ quốc tế tại Việt Nam. Nơi đây chăm sóc trọn đời cho 187 cá thể gấu cũng như tạo công ăn việc làm cho gần 100 người dân địa phương, cùng với sự tham gia chăm sóc của các chuyên gia nước ngoài.

Trung tâm Cứu hộ Gấu Việt Nam có gần 30.000 mét vuông không gian bán hoang dã ngoài trời được thiết kế nhằm khuyến khích các hành vi tự nhiên của gấu. Trung tâm có 5 khu nhà gấu đôi, trong đó mỗi nhà có hai dãy buồng ở cho gấu có cửa mở ra khu bán hoang dã ngoài trời với bể bơi, cây xanh và các cấu trúc để giúp gấu phục hồi bản năng.

Các con gấu có mặt tại trung tâm được đưa đến từ nhiều nơi, nơi xa nhất là Bến Tre, còn có những điểm trên Tây Bắc như: Lai Châu, Sơn La... Trung tâm cũng tiếp nhận gấu con do lực lượng chức năng tịch thu được từ các vụ săn bắt trái phép và buôn lậu. Vì vậy, có một khu nhà gấu con được thiết kế và trang bị phù hợp làm nơi các cá thể gấu non sống cho đến khi chúng đủ lớn để chuyển sang khu các nhà gấu đôi rộng hơn và sống chung với các cá thể gấu trưởng thành.

Để gấu có thể phục hồi sức khỏe và phát triển tốt, việc chuẩn bị và cho gấu ăn là rất quan trọng. Thức ăn được cho vào trong ống tre, hộp nhựa hay treo cao lên các thanh gỗ để gấu vận động, tốt cho sức khỏe và hỗ trợ chúng lấy lại bản năng vốn có.

Thực đơn của gấu bao gồm rất nhiều loại rau, củ quả và không thể thiếu những món yêu thích của gấu như nước mật ong ướp đá, yến mạch đựng trong hồ lô, sữa chua trộn quả khô...

Chia sẻ với phóng viên, TS. Tuấn Bendixsen – Giám đốc Trung tâm cứu hộ gấu Việt Nam – Trưởng đại diện Tổ chức Động vật Châu Á cho biết: “Các cá thể gấu trưởng thành mà chúng tôi tiếp nhận ở Việt Nam đều bị các bệnh lý từ nhẹ tới nghiêm trọng, chẳng hạn như: tổn thương túi mật, sẹo ở các cơ quan trong ổ bụng và sỏi mật do quá trình hút mật, răng bị vỡ…”.

TS. Tuấn Bendixsen chia sẻ thêm, trung tâm cứu hộ gấu sẽ là nơi trọng điểm cho công tác giáo dục cộng đồng về các vấn đề bảo tồn và chăm sóc sức khỏe cho loài gấu trong môi trường bán hoang dã. Công tác nâng cao và phổ biến kiến thức, nhận thức về những mặt trái của nạn buôn bán mật gấu là vi phạm pháp luật, sẽ giúp người dân nâng cao nhận thức về việc không nên sử dụng mật gấu, từ đó giảm nhu cầu tiêu thụ trong tương lai.

Đối với loài gấu ngựa, con đực trưởng thành có cân nặng khoảng 200 kg còn con cái nhẹ hơn, khoảng 65 – 90 kg. Tuổi thọ của gấu ngựa khoảng 25 năm. Chúng là loài ăn tạp, gấu ngựa ăn các loại thức ăn như: hoa quả, cỏ, hạt, quả hạch, động vật thân mềm, mật ong, thịt...

Ngoài gấu ngựa trưởng thành và gấu ngựa con, Trung tâm Cứu hộ Gấu Việt Nam cũng tiếp nhận các cá thể gấu chó, thường bị nhốt riêng làm gấu cảnh ở các khu nghỉ dưỡng, nhà hàng và đôi khi cũng bị lấy mật. Gấu chó có khu bán hoang dã riêng tại trung tâm và số lượng là 12 con.

Hàng ngày luôn có công nhân ngồi trên chòi để quan sát, theo dõi cử chỉ, hành động của những chú gấu.

Chị Hoàng Thị Diễm, công nhân chăm sóc gấu cho biết, mỗi nhà gấu đôi gồm có 7-8 người chăm sóc từ 8h sáng đến 6h tối. Sau thời gian đó sẽ nhốt gấu vào chuồng. "Nhiều lúc mệt mỏi, nhìn thấy những con nghịch ngợm, đuổi nhau, leo trèo cũng cảm thấy vui và phấn khích hơn", chị Diễm chia sẻ.

Các công nhân phải ghi chép chi tiết các hoạt động của gấu trong một ngày... Phát hiện con gấu nào bỏ ăn, bị ốm, nhân viên chăm sóc sẽ báo bác sỹ thú y...

Công nhân đút thức ăn vào các ống tre, khúc gỗ để kích thích gấu vận động.

Để bảo đảm an toàn, bao quanh khu gấu có 2 lớp hàng rào, bên ngoài là lưới thép cao hơn 2 mét, bên trong là dây điện trần. Toàn bộ đều được bảo vệ nghiêm ngặt có hàng theo mô hình doanh trại.

Bệnh viện thú y của trung tâm được trang bị các thiết bị y tế hiện đại như máy theo dõi gây mê, máy siêu âm và phòng xét nghiệm để tạo điều kiện khám chữa bệnh tốt nhất cho gấu.

Chị Heidi Quine – Giám đốc Thú y và quản lý gấu của Trung tâm cứu hộ gấu Việt nam. Chị là chuyên gia người Úc và đã gắn bó với công tác bảo tồn gấu và Tổ chức Động vật Châu Á suốt 9 năm qua.

Cũng theo TS. Tuấn Bendixsen cho biết, mặc dù khu bảo tồn ở Việt Nam không mở cửa chính thức cho người dân vào tham quan, nhưng trung tâm cũng cung cấp các tour tham quan có hướng dẫn trong ngày mở cửa cho các nhóm trẻ em, du khách đặt trước 2 lần/ tháng.

“Chúng tôi cũng tổ chức chương trình giáo dục cộng đồng, xây dựng các buổi thuyết trình và hội thảo về bảo tồn và nhu cầu quyền lợi của gấu, cũng như quyền lợi động vật nói chung và vấn đề môi trường cho các bạn trẻ tại các trường học và trường đại học”, TS. Tuấn Bendixsen cho hay.

TS. Tuấn Bendixsen cho biết, trung tâm đang nuôi trồng, phát triển một vườn thảo dược gồm những loài cây thuốc và cây hoa truyền thống đóng vai trò là giải pháp thay thế cho việc sử dụng mật gấu.