(Dân trí) - Thật khó có thể quên trận thiên tai tàn khốc cuốn đi 40 nóc nhà cùng 67 sinh mạng. Nỗi đau ấy dù nguôi ngoai, cũng sẽ mãi còn trong tiềm thức, nhưng những nụ cười ở Làng Nủ ngày nay đã rạng rỡ hơn.
Một ngày cuối tháng 8, con đường nhỏ nối thôn Làng Nủ và thôn Trĩ Trong (xã Phúc Khánh, tỉnh Lào Cai) tràn ngập niềm vui và tiếng cười. Niềm vui ấy đến từ việc khánh thành công trình đường kết nối hai thôn do báo Dân trí phối hợp với UBND xã Phúc Khánh, Sở Nội vụ tỉnh Lào Cai tổ chức. Con đường mới giúp việc đi lại của người dân và các cháu học sinh được thuận tiện hơn, kể từ sau trận lũ quét kinh hoàng phá tan hoang thôn bản một năm trước.
“Đã lâu lắm rồi, chúng tôi mới lại thấy dân Làng Nủ từ người già tới trẻ nhỏ vui cười, phấn khởi như vậy”, cô Hoàng Thị Vân, giáo viên trường Tiểu học Làng Nủ, khẽ mỉm cười và chia sẻ với phóng viên Dân trí.
Tháng 9/2024, siêu bão Yagi càn quét đã gây thiệt hại lớn về người và tài sản tại các tỉnh phía Bắc, trong đó Làng Nủ phải gánh chịu những hậu quả nặng nề.
Để góp phần hỗ trợ, giúp đỡ nhân dân khắc phục hậu quả do bão lũ, ngay lập tức, báo Dân trí đã kêu gọi bạn đọc, các nhà hảo tâm, các tổ chức, doanh nghiệp chung tay quyên góp ủng hộ đồng bào và tổ chức 22 chuyến cứu trợ khẩn cấp. Trong đó, riêng với tỉnh Lào Cai, báo Dân trí đã tổ chức 13 chuyến cứu trợ, trao gần 3 tỷ đồng, hơn 19 tấn gạo và 11 tấn hàng hóa thiết yếu.
Sau bão lũ, việc đi lại của người dân Làng Nủ và các thôn vẫn còn nhiều khó khăn nên báo Dân trí đã phối hợp với các đơn vị xây dựng công trình đường Làng Nủ kết nối thôn Trĩ Trong, với tổng vốn hơn 1 tỷ đồng. Nhờ tinh thần làm việc khẩn trương, công trình đã hoàn thành, kịp thời đưa vào sử dụng trước mùa mưa lũ.
Đồng thời, báo Dân trí quyết định trích 360 triệu đồng từ nguồn các nhà hảo tâm ủng hộ tại Lễ kỷ niệm 20 năm Ngày thành lập báo điện tử Dân trí để hỗ trợ xây dựng nhà Nhân ái, tặng 6 hộ gia đình đặc biệt khó khăn xã Phúc Khánh.
Tổng Biên tập báo Dân trí Phạm Tuấn Anh hy vọng tuyến đường mới và những ngôi nhà Nhân ái sẽ trở thành động lực để người dân vùng thiên tai thêm niềm tin, nghị lực vượt qua khó khăn, từng bước ổn định cuộc sống.
Nhân dịp này, báo Dân trí cũng thay mặt bạn đọc trao tặng 20 suất học bổng tới các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn của xã Phúc Khánh.
Ngồi lặng lẽ trong khuôn viên Nhà văn hóa mới của thôn Làng Nủ là cô bé Ngọc Lan (7 tuổi). Ngọc Lan cùng với nhiều bạn học khác rất vui được nhận học bổng của báo Dân trí, nhưng khi được hỏi, cô bé lớp 2 chỉ thỏ thẻ trả lời: “Em sẽ cố gắng học thật tốt để sau này còn chăm bà ngoại”.
Câu trả lời giản dị ấy nhưng lại khiến người nghe nhói lòng, bởi Ngọc Lan 1 năm trước đã phải đối diện với nỗi đau mất cả bố mẹ và anh trai sau trận lũ quét. Bản thân em cũng bị lũ cuốn và bị thương khắp người, nhưng may mắn được cứu sống.
Sau biến cố ấy, Ngọc Lan ở với bà ngoại, và được nuôi nấng, chăm sóc bằng tình yêu thương của tất cả mọi người.
Có mặt tại Nhà văn hóa thôn Làng Nủ mới khi ấy, Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai Trịnh Xuân Trường cũng có nhiều chia sẻ khiến người nghe rớm lệ. Một năm trước, sau trận lũ quét, ông - khi đó là Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai - cũng là một trong những lãnh đạo tỉnh đầu tiên có mặt tại hiện trường, đã ôm người dân an ủi và bật khóc trước những nỗi đau mất mát quá lớn của đồng bào.
Việc đầu tiên khi quay trở lại Làng Nủ để dự Lễ khánh thành con đường kết nối hai thôn, Bí thư Trịnh Xuân Trường cùng lãnh đạo báo Dân trí, lãnh đạo các sở ngành, đã đến thắp hương cho 67 nạn nhân xấu số tại Khu tưởng niệm nạn nhân lũ quét ở Làng Nủ. Trong số 67 nạn nhân, 7 người vẫn chưa được tìm thấy. “1 năm trôi qua nhưng khi quay trở lại Làng Nủ vẫn thật xúc động”, Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai chia sẻ.
Ông nhắc lại một năm trước, khi đến hiện trường vụ lũ quét, tiếng khóc ai oán vang vọng khắp thôn làng. Và nay, sau một năm, vẫn có tiếng khóc ở Làng Nủ, nhưng là tiếng khóc của những đứa trẻ vừa chào đời. Đó là những mầm sống mới, là niềm hy vọng mới sau khi Làng Nủ được tái thiết, hồi sinh. “Cuộc sống đã thực sự hồi sinh ở Làng Nủ”, Bí thư Trịnh Xuân Trường nói, và chia sẻ thêm về kế hoạch giúp bà con nơi đây tái thiết lại cuộc sống.
Với những con đường, những ngôi nhà được báo Dân trí chung tay xây dựng, Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai chia sẻ sự cảm kích, vì báo Dân trí cũng là một trong những đơn vị đồng hành cùng địa phương ngay từ thời điểm thiên tai ập đến.
Những con đường, những ngôi nhà hôm nay, theo ông Trịnh Xuân Trường, không chỉ xây bằng xi măng, cốt thép, mà còn được xây bằng sự đùm bọc và yêu thương. Đó là điều mang ý nghĩa lớn lao hơn cả.
“Chúng tôi đánh giá rất cao hoạt động của báo Dân trí. Ngoài tích cực hỗ trợ cho địa phương phát triển qua việc thông tin truyền thông, báo đã có nhiều hoạt động an sinh xã hội ý nghĩa, và chúng tôi rất trân trọng những tình cảm này”, ông Trường xúc động chia sẻ.
Tại Nhà Văn hóa thôn Làng Nủ cũ - nơi một năm trước từng là Sở Chỉ huy tiền phương chỉ đạo công tác tìm kiếm, cứu nạn của vụ lũ quét lịch sử - có rất nhiều bức ảnh được trưng bày ghi dấu lại thời điểm kinh hoàng khi trận thiên tai ập đến nơi đây. Cùng với đó cũng là những hình ảnh cho thấy là sự quật cường của người dân, sự chung tay của đồng bào cả nước khi dành mọi sự hỗ trợ, yêu thương cho Làng Nủ.
“Sáng 10/9/2024, khi bà con đang chìm trong giấc ngủ, từ đỉnh núi Con Voi cách khoảng 4km phát ra tiếng nổ lớn kèm theo rất nhiều đất, đá, cây cối tràn về thôn. 40 nóc nhà mọi người sinh sống quây quần bất ngờ bị san phẳng. Trong tổng số 158 nhân khẩu có 67 người thiệt mạng, trong đó có 24 cháu nhỏ, cháu nhỏ nhất 38 ngày tuổi”, tiếng cô “hướng dẫn viên” Nguyễn Thị Kim vang lên đầy nghẹn ngào, khi giới thiệu về nội dung những bức ảnh trưng bày cho đoàn khách tới thăm nơi đây.
Kim từng làm ở Ban Di tích huyện Bảo Yên, nhưng khi không còn cấp huyện, em được giao về làm việc tại Khu tưởng niệm các nạn nhân của trận lũ quét ở Làng Nủ để lo hương khói và giới thiệu cho các đoàn khách tới thăm.
Theo lời Kim, ngày đầu đến Làng Nủ sau khi trận lũ quét đi qua, không ai có thể kìm nổi nước mắt trước những tiếng khóc ai oán mẹ gọi con, vợ tìm chồng. Khi ấy, tiếng gió, tiếng nước mưa và tiếng khóc hòa lẫn vào nhau.
Cũng trong thời điểm ấy, mọi phương tiện thông tin liên lạc bị cắt đứt, Làng Nủ bị cô lập, mọi phương tiện không thể di chuyển, áo quan cũng không đưa vào được nên người dân phải dỡ những tấm vách nhà sàn để đóng lại làm quan tài tạm, đưa thi thể vào trong.
Nghẹn ngào chỉ vào ngôi nhà của bố mẹ trên bức ảnh trưng bày, Kim cho biết phía sau đó còn có ngôi nhà đất của gia đình, nhưng cũng chính ngôi nhà đó đã đổ sập và đè chết cả đại gia đình em.
“14 người thân của em bị vùi lấp tại đây. Em nằm trong số những người bị thương, khi đó người dân vớt được 8 nạn nhân dạt vào khu vực đầm lầy nhưng chỉ có em và con gái may mắn còn sống”, Kim vừa nói, giọng vừa nghẹn lại rồi lướt nhanh qua bức ảnh đó, như không muốn thêm một lần chạm vào nỗi đau.
Cô gái sau đó tiếp tục giới thiệu về những bức ảnh cho thấy sự kiên cường, mạnh mẽ của người dân Làng Nủ khi bước ra khỏi đau thương để tiếp tục cuộc sống, thậm chí để đi giúp đỡ những người khó khăn khác.
Có mặt từ sáng sớm ở Khu tưởng niệm các nạn nhân lũ quét ở Làng Nủ, anh Hoàng Văn Diệp (Trưởng thôn Làng Nủ) không ngơi tay quét dọn, sắp xếp và lau dọn xung quanh tấm bia tưởng niệm ghi tên 67 nạn nhân.
Anh chia sẻ cuộc sống của bà con đã dần ổn định nhưng nỗi đau mất mát người thân “cứ đôi khi lại nhói lên”, khơi dậy niềm đau thương.
Anh Diệp kể trong thôn có anh Nguyễn Văn Vững - mất cả mẹ, vợ và 2 con trong trận lũ quét kinh hoàng năm ngoái. Và đến nay, mẹ cùng người con út của anh Vững vẫn chưa được tìm thấy. Vì vậy, người đàn ông vẫn còn “vô cùng ám ảnh” với những vết thương quá lớn.
“Khi thời gian tìm kiếm kết thúc, anh Vững vẫn tự mình đi tìm dọc con suối, ban đêm cắm tạm cành cọ trên nền nhà cũ nằm nghỉ. Mọi người có khuyên nhủ, động viên nhưng chỉ được một hôm, anh lại tiếp tục đi tìm người thân và cứ ròng rã như vậy cả tháng trời”, Trưởng thôn Hoàng Văn Diệp kể.
Cũng phải gánh chịu nỗi đau lớn như anh Vững, còn có anh Hoàng Văn Thới, người mất cả mẹ, vợ và con trai, cháu trai.
Thời gian đầu, anh Thới quá sốc nhưng dần dần cũng nguôi ngoai, người đàn ông cố vực dậy đi làm. Anh được giao một ngôi nhà ở khu tái định cư, nhưng ngôi nhà ấy thường xuyên đóng cửa vì “ở một mình cô đơn, trống trải quá”. Anh Thới thường xuyên về nhà cũ do xung quanh đó còn có 2 người anh bên cạnh, theo lời Trưởng thôn Hoàng Văn Diệp.
Hướng ánh mắt về con đường báo Dân trí xây dựng cho bà con Làng Nủ, anh Diệp nói đó là một con đường có ý nghĩa vô cùng lớn lao, vừa kết nối giữa các thôn, và cũng là sự kết nối yêu thương mang đầy ý nghĩa, cho thấy ở đâu có mất mát đau thương, ở đó có sự sẻ chia.
“Làng Nủ đã mất mát quá nhiều, nhưng sự giúp đỡ, chia sẻ của báo Dân trí nói riêng và nhân dân cả nước nói chung, đã giúp bà con nơi đây có chỗ dựa vững chắc”, anh Diệp nói.
Chỉ ra con suối năm nào hiện đã vùi lấp bởi đất đá, người trưởng thôn chất phác cho biết chính quyền địa phương đang nỗ lực tái thiết lại không gian nơi dòng suối Nủ, hai bên sẽ phủ lớp đất màu để giao lại cho các hộ dân canh tác.
Cô Hoàng Thị Vân, giáo viên Trường Tiểu học Làng Nủ, cho biết sau trận thiên tai, bà con Làng Nủ được nhân dân cả nước quan tâm giúp đỡ về cả tinh thần và vật chất nên cuộc sống cũng dần ổn định. “Chỉ có những người nằm xuống là mất mát lớn lao”, giọng cô giáo Vân bỗng chùng xuống và nói rằng mất mát về con người không gì có thể đong đếm.
“Làng Nủ hôm nay và Làng Nủ của 1 năm trước khác nhau rất nhiều, nhưng khi bất giác nghĩ lại những ký ức ấy, đau xót lắm”, cô Vân chia sẻ.
Cô giáo kể khi học ở trường, các học sinh cũng dần nguôi ngoai nỗi đau mất mát người thân, nhưng có những đứa trẻ cứ mưa là giật mình, hoảng sợ, chạy đến ôm chầm lấy cô và các bạn.
Ngọc Lan và Gia Bảo là 2 học sinh như vậy. Ngọc Lan mất cả bố mẹ và anh trai, còn Gia Bảo mất bố mẹ, chỉ còn người anh trai bên cạnh. Hai đứa nhỏ trong trận lũ quét kinh hoàng năm ngoái đã bị cuốn đi và vùi lấp trong đống bùn lẫn nước, nhưng may mắn được mọi người cứu sống. Dù vậy, vết thương tâm lý có lẽ rất lâu mới lành.
“Trận lũ quét khốc liệt ấy, có 24 học sinh Làng Nủ thiệt mạng và nạn nhân nhỏ nhất còn chưa tròn 1 tuổi”, cô Vân ngậm ngùi.
Trong lớp cô chủ nhiệm có 3 học sinh mất tích sau trận lũ quét, và mỗi lần lên lớp, các bạn lại nhắc đến khi chỉ vào chỗ của 3 học sinh xấu số, khiến cô giáo phải quay đi lau nước mắt.
“Trong lớp tôi chủ nhiệm còn có Tuyết, con của anh Trần Văn Thới. Anh Thới là người chịu nỗi đau lớn, khi mất cả mẹ, cả vợ và các con. Những ngày đầu sau lũ, anh cứ đến rồi đứng ngoài cửa lớp học, nhìn vào chỗ ngồi của con gái. Khi được mời vào lớp chia sẻ, anh Thới vừa rớm lệ, vừa nói với học sinh trong lớp rằng hãy cố gắng học thay phần con của chú. Câu nói ấy khiến chúng tôi bật khóc”, cô Vân kể lại.
Ngồi trong ngôi nhà mới khang trang ở khu tái định cư Làng Nủ, vợ chồng bà Hoàng Thị Nóng (68 tuổi) và ông Nguyễn Tiến An (67 tuổi) vẫn chưa hết đau đáu khi nhắc về trận lũ quét năm 2024.
Bà Nóng kể khi trận lũ quét qua, nhà bà trôi hết, chẳng còn gì. Thời điểm đó, hai vợ chồng bà ở nhà, khi cơn lũ dữ ập tới đã được con gái cầm tay kéo chạy ngược lên phía sau nhà, rồi chỉ biết đứng nhìn căn nhà sàn rộng 4 gian bị lũ cuốn sạch cùng 50 bao lúa, 3 xe máy và tất cả tài sản.
“Chỉ vài phút thôi là trắng tay hết, con trai út cũng không còn, mãi 3 ngày sau trận lũ quét mới tìm thấy thi thể nhưng không còn nguyên vẹn”, bà Nóng ngậm ngùi.
Ước mơ được khôi phục lại ruộng nương để có sinh kế lâu dài, bà Nóng lại một lần rơi nước mắt: “Cứ nghĩ đến nhà cũ thương lắm, tiếc lắm, nghĩ đến là chảy nước mắt. Giờ mất sạch rồi, về cũng không còn dấu vết gì nhưng tôi vẫn thi thoảng thăm lại nhà cũ, đứng ngẩn ngơ nhìn lại nơi ăn chốn ở đầy thân thuộc”.
Làng Nủ vốn là một ngôi làng nhỏ yên bình nằm dưới chân núi con Voi, nơi dòng suối Nủ chảy qua cùng những khu rừng bốn mùa xanh tốt. Đây cũng là nơi sinh sống đoàn kết, nghĩa tình cùng với những giá trị văn hóa truyền thống, đặc sắc của cộng đồng dân tộc trong thôn.
Trước khi bão Yagi ập đến, người dân Làng Nủ sống rất ấm no, bình yên, hạnh phúc. Bao nhiêu năm qua, họ vẫn sống hiền hòa, thân thiện với thiên nhiên như vậy.
Thế nhưng ngày định mệnh đến đã làm thay đổi tất cả.
Rạng sáng 10/9/2024, tại thôn Làng Nủ xảy ra một trận thiên tai “chưa từng có trong lịch sử”.
Vụ trượt lở kinh hoàng kéo theo lượng đất đá khổng lồ khoảng 1,6 triệu mét khối đất, đá, bùn và nước đã trút xuống ngôi làng hiền hòa ấy. Chỉ trong 5 phút, trận thiên tai đã vùi lấp, xóa sổ gần 40 ngôi nhà, làm 67 người chết và mất tích, 14 người bị thương.
Cơn bão đi qua đã để lại những hậu quả, tổn thất nặng nề.
Thời điểm ấy, khi nhận được thông tin, lãnh đạo tỉnh Lào Cai và huyện Bảo Yên (cũ) đã nhanh chóng tiếp cận hiện trường, thành lập Sở Chỉ huy tiền phương ngay tại nơi xảy ra thiên tai để chỉ đạo công tác tìm kiếm cứu nạn.
Cùng với hơn 300 cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 316 (Quân khu 2), Lào Cai đã huy động gần 300 người gồm bộ đội, công an địa phương, cảnh sát cơ động, bộ đội biên phòng, có sự hỗ trợ của chó nghiệp vụ trực tiếp tham gia tìm kiếm cứu nạn.
Công tác tìm kiếm chia thành 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 từ ngày 10 đến 24/9/2024 với chủ lực là lực lượng quân đội, công an, dân quân, người dân địa phương cùng sự hỗ trợ của các thiết bị, máy móc. Thời điểm cao nhất có trên 700 người tham gia.
Giai đoạn 2, huyện Bảo Yên khi đó duy trì gần 200 người cùng máy xúc, tìm kiếm đến hết ngày 10/10/2024. Sau tìm kiếm có 60 nạn nhân thiệt mạng đã được tìm thấy và còn 7 trường hợp mất tích.
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm cứu nạn, nhiều cán bộ, chiến sĩ công an, quân đội, dân quân đã bị thương. Tuy nhiên, với “mệnh lệnh từ trái tim”, các chiến sĩ đã không quản khó khăn, không ngại hy sinh cứu giúp nhân dân lúc thiên tai, cố gắng tìm kiếm, đưa những người xấu số về với gia đình.
Hình ảnh cao đẹp ấy chính là điểm tựa mang lại hy vọng cho bà con trong thời khắc đau thương nhất.
Ngày nay, ở khu tái định cư mới với những căn nhà khang trang được xây dựng bằng tình yêu thương của người dân cả nước, bà con Làng Nủ đã có nhiều niềm vui khi cuộc sống ngày một tốt hơn. Cây cối đang dần xanh tốt, hoa trái mọc quanh nhà và tiếng trẻ con cười đùa ríu rít, đó là những mầm sống mới đang từng ngày hồi sinh ở Làng Nủ.
