Rau củ tăng giá mạnh, nỗi lo không chỉ của người nội trợ

Vài ngày trước, vợ tôi đi chợ Hạnh Thông Tây (TPHCM) về, đặt túi đồ lên bàn và thở dài: “Rau lại tăng giá nữa anh ơi”. Tôi nhìn vào túi rau của cô ấy – một ít rau muống, một mớ cải xanh – mà bất giác nghĩ tới những chuyến công tác trước đây.

Khi làm các dự án môi trường, tôi thường xuyên đi vào các xóm lao động ở TPHCM, những dãy trọ lụp xụp của công nhân, người chạy xe ôm, người bán vé số. Ở đó, tôi từng thấy quá nhiều mâm cơm chỉ có một chén canh loãng, vài cọng rau muống già và đĩa trứng chiên chia bốn. Những người lao động với bữa cơm vốn đã đạm bạc đó, nay chắc là càng khó xoay xở hơn với thu nhập khiêm tốn trong điều kiện giá rau củ quả và nhiều loại thực phẩm tăng mạnh thời gian gần đây. Tuy đối với gia đình tôi, chi phí ăn uống có bị đội lên nhưng chưa bị ảnh hưởng nhiều, thế nhưng với người lao động phổ thông, hẳn rằng, mỗi bữa đi chợ bây giờ ít nhiều thêm nỗi lo.

Giá rau xanh tại các chợ dân sinh ở Hà Nội đang tăng gấp 2, gấp 3 lần so với tuần trước; TPHCM cũng tương tự. Những con số tưởng chừng chỉ là mối quan tâm nhỏ nhặt hằng ngày của người nội trợ, thì nay trở thành chủ đề được nói đến trong mâm cơm nhiều gia đình, đôi khi khiến câu chuyện hàng ngày bớt rôm rả. Trên mạng xã hội, tôi thấy nhiều người thi nhau dự đoán giá một túi rau nhỏ gồm hai quả cà chua và nắm hành lá. Có người than thở: “Mua con cá 30.000 đồng mà tiền hành, cà chua hết 25.000 đồng”. Lại có những người cầm 200.000 ra chợ mà loay hoay, cân nhắc “nên nhịn rau không?”.

Nhìn rộng ra, không chỉ Hà Nội hay TPHCM, mà trước hết là người dân ở một số vùng trồng rau lớn đang lao đao. Những cơn bão và mưa lũ đã và đang khiến hàng loạt cánh đồng trồng lúa, hoa màu ngập sâu, nông dân chưa thể xuống giống vì thời tiết bất ổn. Chu kỳ gieo trồng 25–40 ngày bị phá vỡ, nguồn cung đứt đoạn. Chi phí phân bón, giống, vận chuyển tăng mạnh. Khâu trung gian buộc phải tăng giá vì giao thông khó khăn hơn, nhưng cũng không loại trừ trường hợp “té nước theo mưa”.

Rau xanh tăng giá, tiểu thương không dám nhập nhiều vì sợ ế, sợ rau nhanh héo. Người mua thì nâng lên đặt xuống, dè dặt từng bó. Nghịch lý là, có nơi chợ hết hàng sớm không phải vì đắt khách, mà vì tiểu thương... không dám nhập.

Theo nhiều chuyên gia phân tích, đây có thể không phải việc tăng giá ngắn hạn mà là dấu hiệu của một mặt bằng giá mới. Ba nguyên nhân chính của việc giá rau tăng gồm: nguồn cung bị ảnh hưởng do bão lũ; chi phí đầu vào tăng; yếu tố tâm lý. Khi người dân quen với việc hôm nay đắt hơn hôm qua, họ chấp nhận mức giá mới, khiến việc kiểm soát giá cả khó khăn hơn.

Ngoài ra, chúng ta cũng cần mổ xẻ những vấn đề lớn hơn của nông nghiệp, đó là: sản xuất phân tán, không có kho lạnh đủ lớn, chuỗi cung ứng dễ tổn thương, phụ thuộc thời tiết, thiếu liên kết giữa nông dân – hợp tác xã – doanh nghiệp.

Vậy giải pháp nào?

Trước mắt, về ngắn hạn, theo tôi, cần minh bạch giá tại chợ đầu mối, chống đầu cơ, điều tiết nguồn cung từ các vùng còn ổn định tới nơi thiếu hụt. Trong bối cảnh hiện tại, việc tạo điều kiện nhập hàng từ các thị trường lân cận để tăng nguồn cung và qua đó “hạ nhiệt” giá bán trong nước cũng là phương án cần thiết.

Các siêu thị với nguồn hàng dài hạn cần giữ vai trò đầu tàu trong bình ổn giá, bán đúng giá đăng ký; có các chương trình ưu đãi, vừa hỗ trợ khách hàng trong thời điểm giá cả tăng mạnh, vừa kích cầu, giúp tăng doanh số bán. Những đơn vị chủ động được nguồn cung có thể mở thêm điểm bán bình ổn ở khu công nhân, xóm trọ, nhà trọ sinh viên.

Ngành nông nghiệp và các đơn vị hữu quan cần có chính sách hỗ trợ nông dân khôi phục sản xuất sau bão lũ, cung cấp giống rau và cây trồng ngắn ngày, vật tư nông nghiệp để nhanh chóng hồi phục diện tích vùng trồng trọt bị thiệt hại.

Về mặt trung hạn, phải quy hoạch lại vùng trồng rau, đẩy mạnh các diện tích nông nghiệp công nghệ cao, hỗ trợ nông dân tái sản xuất nhanh, xây dựng kho lạnh và chuỗi logistics phù hợp. Khi một vùng gặp bão, vùng còn lại phải đủ sức bổ sung.

Dài hạn, nông nghiệp phải chuyển sang mô hình thích ứng khí hậu. Không thể để một vài trận mưa lớn khiến cả nước… khan hiếm rau. Công nghệ bảo quản, liên kết sản xuất, bảo hiểm cây trồng… cần được đầu tư bài bản.

Và quan trọng nhất là tăng thu nhập thực tế cho người lao động. Khi thu nhập không tăng hoặc tăng chậm mà giá rau tăng gấp ba, thì mọi giải pháp đều trở nên mong manh. Đáng mừng là lương tối thiểu vừa được quyết định tăng từ đầu năm 2026.

Thời gian từ nay đến Tết Nguyên đán không còn nhiều, trong khi mưa lũ tiếp tục gây ảnh hưởng nặng nề ở khu vực miền Trung, Tây Nguyên. Đây đều là những yếu tố có thể tiếp tục tác động đến giá cả, vì thực tế nhiều năm qua cho thấy, giá thực phẩm, rau xanh thường tăng sau Tết. Rất cần những giải pháp hữu hiệu và đồng bộ để mâm cơm các gia đình đủ đầy hơn thay vì nỗi lo rau xanh tăng giá.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!