Đòn bẩy AI và cuộc cách mạng tinh gọn

Ngày 5/12, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký kết thỏa thuận hợp tác chiến lược với Nvidia về nghiên cứu phát triển trí tuệ nhân tạo (AI). Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh Đảng và Nhà nước đang đẩy mạnh cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy hành chính, đặt ra câu hỏi làm thế nào để kết hợp đòn bẩy AI với nỗ lực tinh gọn bộ máy để tạo nên bước ngoặt lịch sử cho nền hành chính quốc gia.

Động thái hợp tác chưa từng có với Nvidia mở ra cơ hội để Việt Nam tiếp cận những công nghệ và giải pháp AI tiên tiến nhất phục vụ hiện đại hóa nền hành chính. Từ số hóa dịch vụ công đến tự động hóa quy trình, AI hứa hẹn mang lại nhiều đột phá cho cải cách thể chế. Tuy nhiên, để tạo nên sự chuyển mình thực sự, bài toán đặt ra không chỉ cần tầm nhìn và quyết tâm chính trị, mà còn đòi hỏi một lộ trình bài bản, sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mọi mặt, từ xây dựng hạ tầng kỹ thuật, thu thập dữ liệu đến đào tạo nhân lực và truyền cảm hứng đổi mới.

Trước hết, cần hiểu rằng "cách mạng tinh gọn bộ máy" không đơn thuần là cắt giảm biên chế hay sáp nhập các cơ quan. Mục tiêu cốt lõi, như Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ, là xây dựng một hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, với cơ cấu tổ chức phù hợp với yêu cầu phát triển trong tình hình mới. Nói cách khác, đây là cơ hội để Việt Nam tái cấu trúc toàn diện quy trình làm việc và phương thức quản trị nhà nước theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp hơn.

Đồng thời, cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 cũng mở ra cánh cửa để nâng tầm năng lực quản lý nhà nước thông qua đòn bẩy AI. Với sự hỗ trợ của Nvidia, việc Việt Nam xây dựng Trung tâm nghiên cứu VRDC và Trung tâm Dữ liệu AI chính là tiền đề quan trọng để tích hợp công nghệ tiên tiến vào mọi mặt của hệ thống hành chính. Xu hướng chuyển đổi số và tự động hóa nhờ trí tuệ nhân tạo đã và đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu. Những tiến bộ về khả năng phân tích dữ liệu lớn, nhận dạng tiếng nói, xử lý ngôn ngữ tự nhiên đang tạo ra vô vàn cơ hội ứng dụng AI vào các lĩnh vực như dịch vụ công trực tuyến, hoạch định chính sách dựa trên dữ liệu, hay nâng cao hiệu quả xử lý hồ sơ, thủ tục.

Để làm rõ hơn tiềm năng của AI trong việc cải thiện quy trình làm việc của công chức, viên chức nhà nước, ta có thể lấy một số ví dụ điển hình. Trong lĩnh vực ngoại giao, việc số hóa và huấn luyện các mô hình học máy trên kho dữ liệu công hàm, điện tín, tài liệu không mật qua nhiều thập kỷ có thể giúp xây dựng những công cụ hỗ trợ đắc lực cho đội ngũ ngoại giao. Các chatbot hay hệ thống gợi ý dựa trên kỹ thuật học máy (machine learning) sẽ giúp nhà ngoại giao nhanh chóng tiếp cận thông tin, tiền lệ tương tự khi dự thảo văn bản hay nghiên cứu các vấn đề mới. 

Tương tự, ứng dụng AI trong phân tích chính sách, dự báo kinh tế vĩ mô hay quản lý dự án đầu tư công cũng mở ra nhiều cơ hội. Các cơ quan như Bộ Tài chính, hay Bộ Công Thương có thể phát triển những mô hình dự báo thị trường, phân tích xu hướng dựa trên dữ liệu lớn. Bằng cách huấn luyện máy tính trên những bộ dữ liệu khổng lồ về thương mại quốc tế, giá cả hàng hóa hay các biến động tài chính lớn, ta có thể có những dự báo sớm và chính xác hơn, qua đó đưa ra quyết sách kịp thời và hiệu quả hơn.

Ngay cả trong lĩnh vực an sinh xã hội, AI cũng có thể trở thành "trợ thủ đắc lực". Các cơ quan như chức năng có thể sử dụng thuật toán để phân tích dữ liệu đối tượng thụ hưởng, từ đó phát hiện ra những bất cập trong chính sách, ngăn chặn gian lận và đảm bảo nguồn lực được phân bổ tới những người thực sự cần. Nền tảng trí tuệ nhân tạo cũng có thể giúp mô phỏng tác động của các phương án cải cách an sinh, đánh giá hiệu quả của từng chính sách trước khi triển khai trên thực tế.

Có thể thấy, dù ở bất cứ lĩnh vực nào, việc vận dụng sức mạnh của AI đều mở ra vô vàn cơ hội để cải thiện hiệu quả làm việc trong các cơ quan hành chính. Bằng cách tự động hóa các quy trình thủ tục, hỗ trợ phân tích dữ liệu và dự báo, trí tuệ nhân tạo giúp bộ máy nhà nước tinh gọn và chuyên nghiệp hơn. Thay vì bỏ ra hàng giờ để tra cứu tài liệu hay "đánh vật" với những bộ hồ sơ lớn, công chức giờ đây có thể dành thời gian và công sức cho những công việc đòi hỏi óc sáng tạo và tư duy chiến lược hơn. 

Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực thì việc ứng dụng AI cần một cách tiếp cận toàn diện và bài bản. Trước hết, các cơ quan nhà nước cần chủ động số hóa dữ liệu nội bộ, chia sẻ dữ liệu mở và tăng cường kết nối, tích hợp thông tin. Đồng thời, nhà nước cũng cần có những chính sách mạnh mẽ hơn để phát triển hạ tầng công nghệ, đầu tư vào nghiên cứu, ứng dụng và đào tạo nhân lực AI. Các chương trình tập huấn, đào tạo tại chỗ cũng rất cần thiết để giúp đội ngũ công chức, viên chức sớm làm quen và khai thác hiệu quả những công cụ, giải pháp mới.

Trên hết, chuyển đổi số trong các cơ quan hành chính cũng đòi hỏi một sự thay đổi tư duy và văn hóa làm việc sâu sắc. Muốn tận dụng triệt để được sức mạnh của AI, cán bộ, công chức cần cởi mở hơn với công nghệ, sẵn sàng thử nghiệm và áp dụng những phương thức làm việc mới. AI không phải là mối đe dọa cạnh tranh mà là một cộng sự thông minh, tiềm năng. Một khi nhận thức này được thiết lập, việc "AI hóa" công việc của chính phủ sẽ trở thành xu thế tất yếu trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Sự giao thoa đầy triển vọng giữa công cuộc tinh gọn bộ máy và xu hướng ứng dụng AI đang vẽ nên một viễn cảnh tươi sáng cho nền hành chính Việt Nam. Bằng cách vận dụng sức mạnh của trí tuệ nhân tạo, ta hoàn toàn có thể xây dựng một hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu quả và chuyên nghiệp hơn. Các quy trình thủ tục sẽ trở nên đơn giản và thông suốt hơn nhờ sự hỗ trợ của công nghệ, giúp cắt giảm đáng kể thời gian, nhân lực và chi phí. Một bộ máy tinh gọn và thông minh sẽ giải phóng nguồn lực cho những ưu tiên phát triển then chốt, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao chất lượng sống của người dân. Đó cũng là nền tảng để kiến tạo một nền công vụ hiện đại, minh bạch, lấy người dân làm trung tâm, mở ra cơ hội để Việt Nam trở thành điển hình tiên phong về chính phủ số.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!