Tự đục vỡ xương để “qua mặt” bảo hiểm

Công an tỉnh Phú Thọ vừa triệt phá đường dây tội phạm trục lợi bảo hiểm có tổ chức nhằm chiếm đoạt hơn 6 tỷ đồng từ nhiều công ty bảo hiểm nhân thọ.

Cầm đầu đường dây tội phạm là một cựu cán bộ của Trung tâm y tế địa phương, người hiểu rõ quy trình khám chữa bệnh và các kẽ hở trong hệ thống giám định. Quy trình thực hiện gian lận bắt đầu từ việc vận động một số người dân mua bảo hiểm, tiêm thuốc mê cho họ rồi tổ chức đục và làm vỡ xương khớp, sau đó nộp hồ sơ cho các công ty bảo hiểm để yêu cầu tiền bồi thường.

Vụ việc đã gây ra bàng hoàng trong dư luận xã hội bởi mức độ tàn nhẫn tưởng chừng như không thể tin nổi.

Trục lợi bảo hiểm bằng nhiều thủ đoạn khác nhau không phải là loại tội phạm mới. Trong năm 2024, công an Thanh Hóa đã từng phát hiện một đường dây lập khống bệnh án để kiếm tiền phi pháp từ hợp đồng mua bảo hiểm. Những năm trước, các công ty bảo hiểm cũng phải đối mặt với một số trường hợp trục lợi khác nhưng được thực hiện ở mức độ hành vi cá nhân riêng lẻ.

Trước đây, hành vi trục lợi bảo hiểm chỉ phổ biến dưới dạng khai gian lịch sử bệnh tật hoặc làm giả hồ sơ bệnh án. Nhưng vừa qua, một số vết thương tự tạo hay thậm chí có trường hợp tử vong đã xuất hiện, khiến các công ty bảo hiểm và cơ quan quản lý phải lưu tâm, cảnh giác. Một vụ án có thể kể đến là vụ giết người, đốt xác, tạo hiện trường giả do Đỗ Văn Minh, Bí thư Đảng ủy xã Liên Hà, huyện Lâm Hà, Lâm Đồng thực hiện đêm 4/5/2020 nhằm chiếm đoạt khoản bảo hiểm 18 tỷ đồng.

Vì sao hành vi trục lợi bảo hiểm lại diễn biến phức tạp? Lý do chủ yếu là kinh tế: một số đối tượng chịu áp lực tài chính lớn và coi các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ như “phao cứu sinh” để vượt qua túng quẫn.

Ngoài ra, một số sản phẩm bảo hiểm có quyền lợi bổ trợ đa dạng đã tạo ra sự hấp dẫn đối với những kẻ muốn kiếm tiền nhanh bằng hành vi gian dối. Một người mua bảo hiểm có thể nhận chục triệu đồng chỉ sau vài ngày nằm viện, hoặc lên đến cả trăm triệu đồng trong trường hợp thương tật nặng.

Hành vi trục lợi bảo hiểm không chỉ vi phạm pháp luật mà còn tạo ra hệ lụy, ảnh hưởng không nhỏ đến quyền lợi của cộng đồng người tham gia bảo hiểm. Cơ chế hoạt động của bảo hiểm dựa trên nguyên tắc chia sẻ rủi ro, mọi người cùng đóng góp để bảo vệ lẫn nhau. Khi các tình huống gian lận gia tăng và không phát hiện được, công ty bảo hiểm buộc phải chi trả bồi thường. Nguồn tiền chi trả sẽ từ quỹ chung do mọi khách hàng đóng góp dưới hình thức trả phí. Điều này dẫn đến khả năng tăng phí bảo hiểm, quy trình thẩm định trở nên chặt chẽ và phức tạp hơn, hồ sơ bồi thường từ các khách hàng trung thực phải chờ đợi lâu hơn để được chi trả.

Pháp luật không cho phép những hành vi cố tình tạo tình huống để tìm kiếm lợi ích về tài chính trong hợp đồng bảo hiểm. Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022, Điều 9, nêu rõ mọi hành vi gian lận, bao gồm cố ý gây thương tích để nhận quyền lợi bảo hiểm, đều bị nghiêm cấm. Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, Điều 213 cũng quy định cụ thể các khung hình phạt với các hình thức phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc tù giam cho hành vi gian lận bảo hiểm nhằm chiếm đoạt từ 20 triệu đồng trở lên. Nếu số tiền hơn 1 tỷ đồng, án phạt tù có thể lên đến 7 năm.

Cũng cần nói thêm, hiện nay các doanh nghiệp bảo hiểm không còn dễ bị “qua mặt”. Họ đầu tư nhiều vào công nghệ, sử dụng hệ thống phân tích dữ liệu lớn, thực hiện giám định chéo hồ sơ, kiểm tra lịch sử bệnh án và sự trùng lặp quyền lợi giữa các công ty. Những vụ việc bị phát hiện cho thấy, dù thủ đoạn có tinh vi đến đâu, việc tự gây thương tích, dàn dựng tử vong đáng nghi ngờ để nhận tiền bảo hiểm ngày càng khó thực hiện trót lọt.

Trên thế giới, trục lợi bảo hiểm cũng là vấn đề không xa lạ tại các quốc gia có ngành bảo hiểm phát triển lâu đời. Tại Mỹ, theo báo cáo của tổ chức Liên minh Chống Gian lận Bảo hiểm (Coalition Against Insurance Fraud), hành vi gian lận gây thiệt hại tài chính lên tới 308 tỷ USD mỗi năm, bao gồm tăng phí bảo hiểm, chi phí thực thi pháp luật, xét xử ở tòa án và chăm sóc y tế.

Ở châu Âu, tháng 9/2024, Hiệp hội Bảo hiểm Vương quốc Anh (Association of British Insurers – ABI) đã công bố số liệu gian lận bồi thường bảo hiểm bị phát hiện trong năm 2023 lên tới 1,1 tỷ bảng. Còn tại Hàn Quốc và Nhật Bản, hai thị trường bảo hiểm nhân thọ lớn ở châu Á, các cơ quan chức năng thường xuyên cảnh báo về tình trạng khách hàng cố tạo thương tích để nhận tiền bồi thường tai nạn và trợ cấp nằm viện.

Tại một số quốc gia, điểm chung của gian lận bảo hiểm là sự xuất hiện của các đường dây trục lợi có tổ chức. Những thủ đoạn phổ biến gồm dàn dựng tai nạn, cấu kết với bác sĩ và nhân viên y tế để làm giả hồ sơ, ký hợp đồng với nhiều công ty rồi luân phiên tạo thương tích nhằm yêu cầu bồi thường. Ở Việt Nam, vụ việc vừa bị phát hiện tại Phú Thọ cho thấy hành vi trục lợi đã vượt khỏi hành động cá nhân, được tổ chức với nhiều người tham gia, lên kế hoạch và thực hiện một cách liều lĩnh và phi đạo đức.

Qua một số vụ việc kể trên, chúng ta cần cảnh giác với xu hướng gian lận khi thị trường bảo hiểm phát triển nhanh trong bối cảnh cơ chế kiểm soát còn bị giới hạn. Nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời và hiệu quả, nguy cơ phát sinh thêm các đường dây trục lợi bảo hiểm là hoàn toàn có thể xảy ra.

Bảo hiểm nhân thọ là một cam kết dài hạn và là công cụ bảo vệ tài chính cho hàng triệu cá nhân và gia đình. Để các sản phẩm của ngành này vận hành có hiệu quả, thể hiện đúng ý nghĩa nhân văn của nó, doanh nghiệp và người mua đều phải tuân thủ nguyên tắc cốt lõi nhất của bảo hiểm: sự trung thực. Những hành vi cố tình gây tổn hại cho bản thân một cách có chủ đích không chỉ gây đau đớn cho người thực hiện mà còn làm tổn hại lòng tin của xã hội vào ngành bảo hiểm.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!