Giải mã nguyên nhân Xuân Son gãy xương dù không va chạm

Chấn thương của tiền đạo mang áo số 12 Nguyễn Xuân Son đang là vấn đề được nhiều người hâm mộ bóng đá Việt Nam quan tâm.

Sau ca mổ "giải cứu" chân phải bị tổn thương phức tạp của Xuân Son trong đêm 6/1, GS.TS.BS Trần Trung Dũng, Giám đốc Trung tâm chấn thương chỉnh hình và y học thể thao, Bệnh viện ĐKQT Vinmec Times City đã có những chia sẻ về tình trạng của Xuân Son cũng như đưa ra nhận định về khả năng phục hồi của cầu thủ này.

Quá tải kéo dài

Thưa giáo sư, chấn thương của cầu thủ Xuân Son được đánh giá là rất đặc biệt vì không xảy ra va chạm. Ông có thể giải đáp vấn đề này?

- Gãy xương không va chạm thường khiến nhiều người khó hiểu, nhưng trong y học thể thao, chúng tôi nhìn nhận đây là hậu quả của tình trạng quá tải kéo dài.

Xuân Son đã thi đấu liên tục ở các cấp độ, từ CLB đến đội tuyển quốc gia, với cường độ cao và rất ít thời gian nghỉ ngơi. Tình trạng quá tải đã khiến chất lượng xương tại chỗ suy giảm, dẫn đến gãy xương dù không có tác động từ bên ngoài.

Tình trạng này không phải hiếm trong thể thao. Ví dụ, ở môn chạy marathon, có những vận động viên gặp chấn thương gãy xương chỉ cách vạch đích vài km.

Khi đó, cơ thể đã bị quá tải đến mức xương và cơ không còn đủ khả năng chịu lực. Điều tương tự đã xảy ra với Son trong trận đấu chung kết.

24 giờ vàng và niềm tin vào y học Việt Nam

Khi xảy ra chấn thương, vì sao gia đình và CLB quyết định đưa Xuân Son về Việt Nam thay vì phẫu thuật ở Thái Lan hoặc các nước phát triển như Nhật Bản hay Hàn Quốc?

- Sau khi Xuân Son gặp chấn thương, gia đình, CLB và Liên đoàn đã cân nhắc rất nhiều phương án điều trị cho Xuân Son. Ban đầu, việc phẫu thuật tại chỗ ở Thái Lan hoặc chuyển ngay sang các nước phát triển như Nhật Bản và Hàn Quốc là những lựa chọn được đề xuất.

Tuy nhiên, sau hội chẩn xuyên đêm với sự tham gia của nhiều chuyên gia, chúng tôi quyết định đưa Xuân Son về Việt Nam.

Quyết định này dựa trên hai lý do chính. Thứ nhất, với chấn thương gãy xương, việc phẫu thuật trong vòng 24 giờ đầu tiên - hay còn gọi là "thời điểm vàng" - là cực kỳ quan trọng.

Ở thời điểm này, phần mềm xung quanh chưa bị sưng nề nghiêm trọng, tạo điều kiện tốt hơn cho quá trình can thiệp phẫu thuật. Nếu để quá 24 giờ, phù nề và tổn thương phần mềm sẽ khiến việc cố định xương gãy trở nên khó khăn hơn, đồng thời tăng nguy cơ biến chứng sau phẫu thuật.

Với trường hợp với chấn thương gãy kín của Xuân Son, cho phép đạt kết quả tốt nhất trong 24 giờ, hoàn toàn kịp khi đưa cầu thủ này về Việt Nam để phẫu thuật. 

Thứ hai, gia đình và CLB của Son có niềm tin vào hệ thống y tế trong nước, đặc biệt là tại Bệnh viện Vinmec. Đội ngũ bác sĩ tại đây không chỉ có chuyên môn cao mà còn rất am hiểu về y học thể thao - một lĩnh vực rất đặc thù.

Đây là một bước đi đúng đắn, vừa tận dụng được thời điểm vàng, vừa thể hiện niềm tin vào năng lực của y học Việt Nam.

Quá trình phẫu thuật của Xuân Son diễn ra như thế nào? Những thách thức lớn nhất trong việc điều trị cho Son là gì, thưa giáo sư?

- Ca này là phẫu thuật về xương, về kỹ thuật không quá khó, quá phức tạp, đòi hỏi công nghệ cao siêu, nhưng cần bác sĩ có kinh nghiệm, vừa là yêu cầu rất cao của một vận động viên chuyên nghiệp.

Vì với vận động viên thi đấu đỉnh cao, mục tiêu điều trị không chỉ đơn giản là đi lại, vận động như người bình thường, mà làm sao đảm bảo sau này cầu thủ vẫn có thể quay lại với sân bóng. 

Cái chúng tôi mừng nhất, như tôi đã nói ở trên, đó là niềm tin của bệnh nhân với nền y tế Việt Nam. Khi niềm tin của bệnh nhân không có, thì dù kỹ thuật cơ bản họ cũng đi nước ngoài điều trị.

Bệnh viện Vinmec, hay ekip mổ chúng tôi chỉ là một phần đại diện cho thấy niềm tin của người dân vào hệ thống y tế thay đổi tích cực. Với một cầu thủ chuyên nghiệp như Xuân Son, hoàn toàn có thể lựa chọn điều trị ở các nước khác, thậm chí ngoài châu Á, nhưng niềm tin vào hệ thống y tế nước nhà đã đưa cậu về Việt Nam điều trị.

Kết quả cuộc phẫu thuật như thế nào, tình trạng hiện tại của Xuân Son ra sao, thưa giáo sư?

- Phẫu thuật cho Xuân Son được thực hiện ngay trong vòng 24 giờ sau chấn thương và đã thành công tốt đẹp. Hiện Son đã có thể tự đi nạng trong phòng, sau 2-3 ngày tới là bắt đầu tập luyện phục hồi, với thời gian 6-8 tiếng/ngày.

Bên cạnh xương gãy, chúng tôi cần phải theo dõi sát hàng ngày nguy cơ đụng dập cơ tiến triển và nguy cơ thuyên tắc mạch của Xuân Son. Bên cạnh theo dõi lâm sàng chúng tôi cần xét nghiệm men cơ hàng ngày, siêu âm doppler hàng ngày để phát hiện các vấn đề sớm nhất và xử lý ngay.

Đối với một vận động viên như Xuân Son, yêu cầu phục hồi là rất cao. Sau phẫu thuật, xương gãy cần được liền tốt, nhưng sức cơ, sức bền và phản xạ của Son cũng phải được phục hồi ở mức cao nhất để anh có thể trở lại thi đấu với cường độ cao. Đây là một thách thức lớn mà đội ngũ y tế của chúng tôi đã lên kế hoạch kỹ lưỡng để giải quyết.

Sau phẫu thuật, những bước tiếp theo trong quá trình điều trị cho Xuân Son sẽ được thực hiện như thế nào?

- Yêu cầu phục hồi là thách thức lớn nhất trong câu chuyện điều trị ở đây. Phải tính toán bài toán tổng thể từ phẫu thuật, trị liệu, dinh dưỡng và tập luyện, mục tiêu bệnh nhân sau thời gian liền xương vẫn duy trì sức cơ, kiểm soát cân nặng, tập động tác khó phù hợp môn thể thao bóng đá không hề đơn giản.

Nhất là Xuân Son, thể trạng dễ tăng cân. Cậu lại thích ăn bánh chuối, cá kho. CLB anh chia sẻ, chỉ cần giảm cường độ tập luyện một chút, Xuân Son có thể tăng từ 90 lên 100kg ngay.

Vì thế, phẫu thuật chỉ là bước đầu tiên, chiếm 1/10 trong hành trình phục hồi dài hơi của Xuân Son. Sau phẫu thuật, chúng tôi sẽ chia quá trình điều trị thành nhiều giai đoạn.

Giai đoạn đầu tiên là giai đoạn liền xương, thường kéo dài từ 2 đến 3 tháng. Trong thời gian này, chúng tôi tập trung vào việc đảm bảo xương gãy được cố định tốt và liền tự nhiên mà không gặp biến chứng.

Đồng thời, chúng tôi phải duy trì sức cơ và kiểm soát cân nặng cho Son, vì khi giảm vận động, cơ thể dễ tăng cân nếu chế độ dinh dưỡng không được điều chỉnh phù hợp.

Sau khi xương liền, Xuân Son sẽ bước vào giai đoạn tập luyện phục hồi, bao gồm tăng cường sức cơ, cải thiện phản xạ khớp, và tập luyện chuyên môn cao.

Giai đoạn này kéo dài từ 5 đến 6 tháng. Đây là giai đoạn yêu cầu khắt khe nhất, với cường độ tập luyện lên tới 6-8 tiếng mỗi ngày để đưa cơ thể trở lại trạng thái thi đấu đỉnh cao.

Có thể lấy lại phong độ đỉnh cao trong 8-9 tháng

Giáo sư có thể chia sẻ thêm về bài toán kiểm soát cân nặng và duy trì sức cơ của Xuân Son trong giai đoạn này?

- Kiểm soát cân nặng và sức cơ là một trong những thách thức lớn nhất trong quá trình phục hồi của Xuân Son.

Khi vận động giảm, cơ thể rất dễ tăng cân nếu không có chế độ dinh dưỡng phù hợp. Đối với một vận động viên, việc tăng cân không chỉ ảnh hưởng đến sức mạnh mà còn gây áp lực lên các khớp và xương đang trong giai đoạn phục hồi.

Cân nặng và thể trạng của Xuân Son với bóng đá, hiện phong độ cao nhất. Vì thế, mục tiêu hiện tại không giảm cân, mà là kiểm soát cân nặng và không bị giảm cơ, các khối cơ vẫn đảm bảo duy trì. 

Chúng tôi đã xây dựng một chế độ dinh dưỡng riêng biệt cho Son, với lượng calo được tính toán kỹ lưỡng mỗi ngày, cung cấp đủ năng lượng để duy trì cơ bắp nhưng không gây tăng cân.

Các thông số như cân nặng, chu vi đùi và sức cơ sẽ được theo dõi hàng ngày để đảm bảo Xuân Son luôn ở trạng thái tốt nhất.

Hiện chế độ dinh dưỡng của Xuân Son giảm rất nhiều so với thời điểm thi đấu. Nếu duy trì ăn như thời điểm đang thi đấu, chỉ sau 2-3 ngày, đứng lên cân đã tăng vọt.

Theo giáo sư, Xuân Son có khả năng trở lại thi đấu với phong độ 100% không?

- Để trở lại đỉnh cao, đôi khi phụ thuộc vào may mắn của vận động viên và mức độ tổn thương.

Đối với các chấn thương liên quan đến khớp và dây chằng, sự phục hồi đôi khi có thể dựa vào yếu tố may mắn. Tuy nhiên, với trường hợp gãy xương của Xuân Son, chỉ cần quá trình liền xương tốt và phục hồi đúng cách, khả năng trở lại với 100% phong độ là hoàn toàn có thể.

Thời gian liền xương khoảng 2-3 tháng. Sau khi Xuân Son liền xương thì đến giai đoạn tập luyện chia ra các giai đoạn nhỏ. Cầu thủ này có thể mất thêm 6 tháng nữa để phục hồi sức cơ, phản xạ khớp, sức bền.

Nếu quá trình phục hồi diễn ra thuận lợi và Xuân Son tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn, cậu ấy hoàn toàn có thể trở lại phong độ 100% trong vòng 8-9 tháng.

Tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc rất nhiều vào sự quyết tâm và nỗ lực của chính Son, cũng như sự đồng bộ trong kế hoạch điều trị và tập luyện. Thành công không chỉ nằm ở đội ngũ y tế mà còn ở sự kiên trì và ý chí của bản thân cầu thủ, về chiến lược tập luyện của CLB.

Trường hợp của Xuân Son có ý nghĩa gì đối với y học thể thao Việt Nam, thưa giáo sư?

- Đây là một dấu ấn quan trọng, không chỉ đối với Vinmec mà còn cho y học thể thao Việt Nam nói chung. Trước đây, nhiều vận động viên chuyên nghiệp hoặc người bệnh có điều kiện kinh tế thường chọn ra nước ngoài để điều trị các chấn thương phức tạp.

Nhưng trường hợp của Son đã chứng minh rằng chúng ta hoàn toàn có đủ năng lực để xử lý những ca khó khăn nhất.

Điều quan trọng nhất là niềm tin. Khi người bệnh và gia đình tin tưởng vào hệ thống y tế trong nước, đó chính là động lực lớn nhất để chúng tôi tiếp tục phát triển và nâng cao chất lượng dịch vụ. Trường hợp của Xuân Son không chỉ là thành công về mặt y khoa mà còn là biểu tượng cho sự tiến bộ của y học thể thao nước nhà.

Xin cảm ơn ông!

Chiều 7/1, GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế và đoàn công tác đã đến thăm hỏi và động viên cầu thủ Nguyễn Xuân Son sau ca phẫu thuật.

GS Thuấn bày tỏ sự cảm kích đối với những đóng góp của Xuân Son và các đồng đội cho nền thể thao Việt Nam. Ông cũng dành lời chúc tiền đạo này sẽ sớm bình phục và tiếp tục ra sân.

"Không chỉ có mình tôi, mà tất cả người Việt Nam đều ghi nhận đóng góp của bạn cũng như các đồng đội. Một lần nữa tôi xin gửi lời cảm ơn đến bạn và chúng tôi mong bạn sẽ sớm đóng góp cho Việt Nam", GS Thuấn nói.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng Bộ Y tế cũng chúc mừng GS.TS.BS Trần Trung Dũng và ekip đã có ca phẫu thuật thành công.

"Tôi tin chắc rằng, Xuân Son sẽ sớm hồi phục và tiếp tục cống hiến. Chúc mừng GS Dũng và ekip đã có ca mổ hết sức thành công. Ở bước tiếp theo là phục hồi chức năng, tôi tin tưởng đội ngũ của Vinmec sẽ sớm giúp Xuân Son hồi phục", GS Thuấn nói.

Ảnh: Thành Đông