Bộ trưởng lý giải chuyện "người nhảy việc chưa bao giờ nhiều như hiện nay"

Những thay đổi này cùng một số bất cập liên quan quy định về bảo hiểm thất nghiệp, hỗ trợ đào tạo việc làm, quản lý lao động... đặt ra yêu cầu sửa đổi Luật Việc làm - một dự án luật được đánh giá là rất khó.

Trong phiên họp chiều 24/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Việc làm (sửa đổi) để chuẩn bị cho việc trình Quốc hội lần đầu tại kỳ họp thứ 8 tới đây.

Bổ sung đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp

Trình dự án luật trước UB Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung nhấn mạnh sự cần thiết sửa đổi luật nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế quy định của Luật Việc làm về hỗ trợ tạo việc làm, phát triển kỹ năng nghề, bảo hiểm thất nghiệp, đăng ký và quản lý lao động…

Việc sửa đổi luật cần thiết để đáp ứng yêu cầu về nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trong lĩnh vực việc làm, kịp thời ứng phó, thích ứng trong bối cảnh già hóa dân số, cách mạng công nghiệp 4.0, giải quyết các vấn đề liên quan việc làm bền vững, quản lý nguồn lao động.

Một trong những mục tiêu sửa đổi luật được Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh là tạo điều kiện thuận lợi để tất cả người lao động, trong đó có nhóm lao động không có quan hệ lao động, được tham gia và thụ hưởng các chính sách, chế độ.

So với Luật Việc làm năm 2013, dự thảo luật sửa đổi có một số nội dung điều chỉnh, bổ sung lớn, theo Bộ trưởng LĐ-TB&XH.

Cụ thể, luật sửa đổi quy định về nguồn vốn cho vay giải quyết việc làm, nhằm góp phần tăng cường nguồn vốn và nâng cao hiệu quả cho vay giải quyết việc làm, theo hướng Ngân sách Trung ương cấp cho Ngân hàng chính sách xã hội từ nguồn chi đầu tư phát triển (giải thể Quỹ quốc gia về việc làm để đảm bảo phù hợp quy định Luật Ngân sách nhà nước 2015).

Dự thảo luật cũng mở rộng đối tượng vay vốn đi làm việc ở nước ngoài nhằm tạo cơ hội cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng có cơ hội tiếp cận nguồn tín dụng ưu đãi.

Đáng chú ý, theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, dự thảo luật lần này mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp (Điều 81), gồm: Người lao động có giao kết hợp đồng lao động xác định thời hạn từ 1 tháng trở lên (quy định hiện hành là từ 3 tháng trở lên); Người làm việc không trọn thời gian, có tiền lương trong tháng bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất, thống nhất với Luật Bảo hiểm xã hội 2024.

Dự thảo luật sửa đổi cũng quy định linh hoạt mức đóng bảo hiểm thất nghiệp (Điều 83) theo hướng: Người lao động đóng tối đa bằng 1% tiền lương tháng; Người sử dụng lao động đóng tối đa bằng 1% quỹ tiền lương tháng của những người lao động đang tham gia bảo hiểm thất nghiệp; Nhà nước hỗ trợ tối đa 1% quỹ tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của những người lao động đang tham gia bảo hiểm thất nghiệp và do ngân sách Trung ương bảo đảm.

Luật cũng sửa đổi chế độ hỗ trợ tham gia đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho người lao động theo hướng: Mở rộng phạm vi hỗ trợ, không chỉ hỗ trợ người lao động tham gia khóa đào tạo nghề mà cả các khóa bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề; Bổ sung nội dung hỗ trợ (tiền ăn) cho người lao động trong thời gian tham gia đào tạo mà không hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Thẩm tra các nội dung, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho rằng, quy định chuyển nguồn vốn từ Quỹ quốc gia về việc làm thành nguồn vốn vay giải quyết việc làm có tác động trực tiếp đến việc quản lý, bố trí nguồn lực, cơ chế phân bổ, sử dụng nguồn vốn này và thay đổi so với khi đề xuất xây dựng luật.

Vì thế, cơ quan thẩm tra đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục đánh giá tác động, ưu nhược điểm, những vấn đề phát sinh, làm rõ tính hiệu quả khi thực hiện chuyển đổi này.

Liên quan quy định về bảo hiểm thất nghiệp, Thường trực Ủy ban Xã hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo bổ sung đánh giá tác động, đồng thời có giải pháp để bảo đảm tính khả thi khi mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp.

Lao động tự do cũng được thụ hưởng chính sách

Dẫn nghị quyết Đại hội Đảng XIII xác định đột phá liên quan thị trường lao động là đột phá phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh tầm quan trọng của Luật Việc làm.

Với số lượng điều luật tăng gấp đôi so với luật hiện hành, ông Mẫn gợi ý hướng xây dựng dự thảo luật gọn và rõ hơn, theo nguyên tắc những nội dung thuộc thẩm quyền Quốc hội quyết thì đưa vào, còn những gì thuộc về thông tư, nghị định thì tách ra để Chính phủ và bộ, ngành quy định.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung trong phần tiếp thu các ý kiến đã tái khẳng định, đây là dự án luật rất khó.

Sau Bộ luật Lao động, Bộ trưởng nhấn mạnh, Luật BHXH và Luật Việc làm là hai dự án luật nòng cốt, làm xương sống định hình sự phát triển thị trường lao động linh hoạt, đa dạng, bền vững, hội nhập.

Với ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, Bộ trưởng LĐ-TB&XH cho biết, cơ quan soạn thảo sẽ rà soát và tiếp thu theo tinh thần "gọn nhất có thể", dự kiến có thể khuôn trong khoảng 100 điều.

Người đứng đầu cơ quan chủ trì soạn thảo luật nhấn mạnh một số vấn đề quan trọng được sửa đổi lần này.

Thứ nhất, về đối tượng, Bộ trưởng nhấn mạnh yêu cầu quy định để bao quát được cả hai nhóm: Người có quan hệ lao động và người không có quan hệ lao động.

"Vấn đề này rất khó vì chúng ta chưa thiết kế được chính sách đối với người chưa có quan hệ lao động", Bộ trưởng Dung nói.

Ông phân tích, vấn đề việc làm hiện nay rất khác khi một người có thể ký hợp đồng, có quan hệ lao động với nhiều tổ chức, nhiều đối tượng khác nhau.

Bộ trưởng cũng nhận định, tính chất việc làm hiện nay có sự thay đổi lớn. Trước đây, một người có thể làm bền vững, suốt đời ở một cơ quan, còn bây giờ vừa ký hợp đồng lao động với một đơn vị nhưng tháng sau đã có thể nhảy sang nơi việc khác, chỉ vì lý do đơn giản.

"Nói cách khác, chưa bao giờ tình trạng người nhảy việc nhiều như hiện nay, nhân lực thay đổi liên tục ngay trong một cơ sở, một tập đoàn, một đơn vị. Do đó, chúng tôi đang suy nghĩ để thiết kế lại nội dung điều chỉnh với vấn đề này", Bộ trưởng Dung trình bày.

Vấn đề thứ hai liên quan bảo hiểm thất nghiệp, Bộ trưởng Dung nhắc lại bài học từ giai đoạn Covid-19, khi Quốc hội cho phép sử dụng 41.000 tỷ đồng từ Quỹ bảo hiểm thất nghiệp chi cho người lao động.

Ông nhấn mạnh, bảo hiểm thất nghiệp là quỹ ngắn hạn mà các nước thường chỉ sử dụng khoản 10% kết dư, còn lại 90% để hỗ trợ cho người lao động một cách nhanh chóng, kịp thời.

Thực tế qua tổng kết, các chính sách hỗ trợ của bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động ở Việt Nam còn ít, gần như chỉ chi cho mỗi việc trợ cấp thất nghiệp, còn để duy trì việc đào tạo, bồi dưỡng, chuyển đổi tay nghề thì gần như chưa có.

"Vừa rồi nội dung chi này có đẩy lên nhưng vẫn rất thấp. Chi hỗ trợ đào tạo nghề mà chỉ có 3-4 triệu đồng, đào tạo sao được?", Bộ trưởng trăn trở.

Ngoài ra, người đứng đầu ngành cũng nhắc đến các vấn đề cần quan tâm liên quan hoạt động tư vấn, giao dịch việc làm còn nhiều bất cập, và quy định hỗ trợ của Nhà nước với việc chuyển đổi, đào tạo, bồi dưỡng việc làm còn vướng mắc.

"Trước đây chúng ta đưa nội dung này vào Quỹ Quốc gia hỗ trợ việc làm nhưng thực tế không phát huy được hiệu quả. Chúng tôi đã bàn vấn đề này, có thể thiết kế chính sách nhiều hơn, kinh phí nhiều hơn và quản lý linh hoạt hơn thay vì quy định chỉ Trung ương được làm như hiện nay", Bộ trưởng Dung phân tích.