Tấm bia trong lăng mộ vị vua Ai Cập có lời cảnh báo ai mở nắp quan tài sẽ chết. Và nhiều người từng tham gia quá trình mở xác ướp cũng đã tử vong. Đó là trùng hợp ngẫu nhiên hay lời nguyền?

Nền văn minh Ai Cập cổ đại để lại cho hậu thế những công trình kim tự tháp, lăng mộ Pharaoh, xác ướp và vô số điều bí ẩn đến nay khoa học chưa tìm ra lời giải đáp. Một trong số đó phải kể tới lời nguyền của các Pharaoh và Pharaoh Tutankhamun là một trong số đó.

Vua Tutankhamun là vị Pharaoh thuộc vương triều thứ 18 (khoảng 1567-1202 trước Công nguyên). Ông thường được gọi với cái tên thông dụng hơn là Vua Tut. Các nhà khoa học ước tính ông qua đời khoảng năm 1352 trước công nguyên, khi chưa đầy 18 tuổi. Như vậy, ông chỉ trị vì đất nước trong 9 năm.

Là một trong những Pharaoh nổi tiếng nhất của Ai Cập cổ đại, nên không quá khó hiểu khi mọi thông tin về Vua Tut luôn được săn đón. Đến nay, cái chết của ông vẫn được coi là bí ẩn chưa có lời đáp với hậu thế. Sau khi khai quật lăng mộ của Vua Tut, các nhà khoa học tìm thấy nhiều sự kiện quan trọng liên quan tới cái chết của ông.

Năm 1891, dưới sự tài trợ của Huân tước Carnarvon giàu có, nhà khảo cổ học người Anh Howard Carter đã lặn lội sang Ai Cập, bắt đầu hành trình đi tìm lăng mộ vị Pharaoh nổi tiếng. Suốt 5 năm đầu, cả nhóm tìm kiếm miệt mài nhưng vô vọng.

Tới tận tháng 11/1922, một thành viên trong nhóm vô tình phát hiện thấy các bậc thang đào sâu trong lòng đất bị lấp đầy đất đá. Khi đào xuống, cả nhóm thấy các bậc thang dẫn tới một cánh cửa có đề tên Tutankhamun. Đây là khu vực thuộc Thung lũng các vị Vua, gần thành phố Luxor ở thượng Ai Cập.

Bước vào trong, đoàn chuyên gia bị choáng ngợp khi thấy lăng mộ vị Vua này vẫn còn nguyên vẹn sau hơn 3.000 năm kể từ khi được chôn cất tại đây. Bên cạnh rất nhiều cổ vật từ vàng bạc, châu báu, lăng mộ còn chứa các loại đồ ăn, gia vị hành tỏi, rượu, thịt, cho tới những trái chà là được tách hạt. Điều này không chỉ khiến giới khảo cổ kinh ngạc, thậm chí còn tạo nên cơn địa chấn trên toàn thế giới khi khơi dậy sự quan tâm của công chúng với Ai Cập cổ đại.

Ngoài hầm mộ chứa xác ướp, các chuyên gia thấy có 4 căn phòng chứa hơn 600 món tài sản quý của vị vua này. Đáng chú ý nhất là chiếc quách chứa quan tài bằng vàng khối chứa xác ướp Vua Tut, bên trên là tấm bia với nội dung "kẻ nào quấy rầy sự bình yên của Nhà Vua đều sẽ phải chết".

Sau cuộc khai quật này, nhà khảo cổ Carter lập tức báo tin cho Huân tước Carnarvon - "nhà tài trợ" chính, mời ông sang Ai Cập chứng kiến tận mắt thành quả tìm kiếm của cả nhóm suốt hàng chục năm ròng rã. Không chậm trễ, vị Huân tước này đã lên đường.

Có rất nhiều tin đồn xung quanh về "Lời nguyền xác ướp". Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu mới đây cho rằng, ý tưởng xác ướp gắn với lời nguyền thật ra có từ trước khi phát hiện ra lăng mộ Vua Tutankhamun.

Chia sẻ trên tờ "Live Science", nhà Ai Cập học Jasmine Day nhận định: "Lời nguyền như một truyền thuyết phát triển dần từ giữa thế kỷ 19. Nó ngày càng phát triển hơn nhờ sự góp mặt của văn học viễn tưởng, phim kinh dị, phương tiện truyền thông và cả Internet".

"Nghiên cứu của tôi thấy rằng, những câu chuyện viễn tưởng bị lãng quên của Mỹ từ những năm 1860 dựng ra có bối cảnh các nhà thám hiểm nam giới lột xác ướp nữ và đánh cắp đồ trang sức của họ để rồi chịu cái chết khủng khiếp hoặc lãnh hậu quả ghê gớm cho người xung quanh. Những chuyện này do phụ nữ viết ra, như một phép ẩn dụ cho hành vi cưỡng hiếp. Đổi lại, sự so sánh gây sốc dường như lên án việc phá hủy và đánh cắp Di sản của Ai Cập trong thời kỳ hoàng kim".

Các học giả khác đồng ý rằng mối liên hệ giữa lời nguyền và ma thuật với xác ướp đã phổ biến trước khi phát hiện ra lăng mộ của Vua Tut.

Vào năm 1929, tổng cộng 22 người tham gia vào việc khám phá lăng mộ Vua Tut. Chỉ trong vòng 7 năm, họ lần lượt qua đời vì nhiều lý do khó hiểu. Chỉ 2 trong số những người tham gia ban đầu được sống sót. Từ điều này đã nảy sinh những đồn đại liên quan tới lời nguyền trừng trị kẻ dám quấy rầy giấc ngủ ngàn thu của vị Pharaoh nổi tiếng này.

Người thiệt mạng đầu tiên chính là Huân tước Carnarvon - người hỗ trợ tài chính cho cuộc khai quật lăng mộ Vua Tut. Sau khi nhận được tin báo, Huân tước người Anh đã lập tức tới Cairo (Ai Cập). Không bao lâu sau khi đặt chân vào lăng mộ, ông bất ngờ qua đời vào ngày 4/5/1923, hưởng dương ở tuổi 56. Nguyên nhân cái chết là do ngộ độc máu, kết quả từ việc nhiễm trùng vết thương do... muỗi đốt. Tại thời điểm ông qua đời, tất cả các đèn ở thủ đô Cairo đều tắt.

Nạn nhân tiếp theo là triệu phú người Mỹ George J. Gould vốn được mệnh danh là "ông trùm đường sắt". Sau chuyến thăm lăng mộ vào năm 1923, vị triệu phú này bất ngờ bị sốt. Chỉ vài tháng sau, ông tử vong vì chứng viêm phổi.

Hugh Evelyn-White, một thành viên khác trong nhóm khảo cổ, tự sát bằng cách treo cổ sau khi để lại bức thư viết tay bằng máu. Ông cũng là người đã tới thăm mộ.

Herbert Aubrey, anh em cùng cha khác mẹ của Huân tước Carnarvon - người tài trợ cho việc khai quật lăng mộ, cũng được cho là "trúng" lời nguyền. Sau cuộc phẫu thuật mắt không thành công, ông đã tử vong chỉ 5 tháng sau cái chết của anh trai.

Archibald Douglas Reid, chuyên gia phụ trách chụp X-quang xác ướp vị Pharaoh này trước khi đoàn khảo cổ trao thi thể cho bảo tàng. Ông đổ bệnh ngày sau khi vào lăng mộ và mất vào tháng 1/1924 vì căn bệnh lạ.

Và còn nhiều người khác đã bỏ mạng với lý do bị "xác ướp Ai Cập nguyền rủa".

Tuy nhiên, kỳ lạ ở chỗ, nhà khảo cổ học người Anh Howard Carter lại "không trúng" lời nguyền chết chóc dù ông là người đầu tiên bước vào nơi an nghỉ của Vua Tut. Ông qua đời năm 1939 ở tuổi 64 vì bệnh tật, thời điểm sau cuộc khai quật lăng mộ tới hàng chục năm.

Vậy những cái chết bí ẩn trên là sự trùng hợp ngẫu nhiên hay lời nguyền?

Khi câu hỏi liệu lời nguyền có thật không vẫn đang được công chúng quan tâm, thì Tiến sỹ Zahi Hawass, cựu Bộ trưởng Bộ Cổ vật Ai Cập, tiết lộ về trải nghiệm ông từng gặp phải vào năm 2005.

"Khi tôi tham gia chụp CT xác ướp Vua Tut, thiết bị đột nhiên dừng lại", ông nói. Tuy nhiên, vị Tiến sỹ này đã bác bỏ điều này không liên quan tới lời nguyền kể trên.

Theo Tiến sỹ Penny Wilson, nhà khảo cổ học đồng thời là chuyên gia nghiên cứu đến từ Đại học Durham, người Ai Cập cổ đại sớm tính tới chuyện ngăn những kẻ tới trộm mộ.

"Dĩ nhiên họ không muốn kẻ lạ xâm phạm lăng mộ nên đã dùng nhiều cách để giăng bẫy", Tiến sỹ Wilson nhận định. Vi khuẩn được cho là được đưa vào xác ướp trước khi đóng kín, dẫn tới việc những người tham gia khai quật tử nạn vì nhiễm trùng máu.

Trong khi đó, năm 2018, Giáo sư DeWolfe Miller, Giảng viên khoa dịch tễ học tại trường Đại học Hawaii (Mỹ) công bố nghiên cứu của mình về "lời nguyền chết chóc". Nghiên cứu này nhận được nhiều sự đồng thuận từ giới khảo cổ.

Nội dung bản nghiên cứu có đề cập tới việc tồn tại những vi khuẩn, mầm bệnh cực độc trong lăng mộ. "Những mộ cổ nghìn năm mới mở, bên trong không chỉ có xác ướp, còn rất nhiều thứ như động thực vật chôn theo người chết. Môi trường vệ sinh không sạch sẽ nên tồn tại nhiều vi khuẩn cực độc là điều không ngạc nhiên", Giáo sư Miller đưa ra quan điểm.

Jennifer Wegner, nhà Ai Cập học đến từ Đại học Pennsylvania ở Philadelphia cũng cho rằng những lăng mộ nghìn năm tuổi chắc chắn chứa nhiều loại vi khuẩn, nấm mốc cực độc.

Những nghiên cứu trong các phòng thí nghiệm đã tiết lộ, một số xác ướp cổ đại chứa nấm mốc, gồm ít nhất hai loại Aspergillus niger và Aspergillus flavus. Chúng có thể gây ra các phản ứng dị ứng như tắc nghẽn, chảy máu trong phổi, rất nguy hiểm với người có hệ miễn dịch yếu.

Giới khảo cổ còn phát hiện thấy loài dơi sống trong nhiều ngôi mộ. Phân của chúng mang theo một loại nấm có thể gây chứng hô hấp như cúm. Trong điều kiện thích hợp, khi những mối nguy hiểm trên được "kích hoạt", chúng sẽ dễ dàng gây chết người.

Bên cạnh đó, Giáo sư dịch tễ học và y tế dự phòng Mark Nelson đến từ trường Đại học Monash (Australia) đã tiến hành nghiên cứu về tuổi thọ những người liên quan tới lăng mộ Vua Tut nhằm tìm ra sự thật.

Nghiên cứu của ông đã thu thập, kiểm tra hồ sơ của nhóm các nhà khảo cổ tới khai quật trực tiếp hoặc có tham quan sâu trong lăng mộ ngay khi nó được phát hiện. Kết quả cho thấy, tuổi thọ trung bình của nhóm là 70. Con số này không thấp ở thời điểm đầu thế kỷ 20. Từ đó, Giáo sư Mark Nelson đưa ra kết luận đăng trên Tạp chí Y khoa Anh năm 2002: "Không có bằng chứng nào chứng minh sự tồn tại của lời nguyền xác ướp".

Theo kênh National Geographic, ở thời điểm hơn một thế kỷ trước, khi các nhà khảo cổ tới khai quật chưa được trang bị đồ bảo hộ, thiết bị hiện đại như ngày nay. Có thể, đây là nguyên nhân dẫn tới việc tử vong cùng những căn bệnh lạ. Còn những trường hợp tự tử hay qua đời từng bị đồn thổi liên quan tới lời nguyền xác ướp, có thể chỉ là trùng hợp ngẫu nhiên mà thôi.