Hà Nội đề xuất bảng giá đất mới, chuyên gia cảnh báo “gánh nặng kép”

Lo ngại "gánh nặng kép" với người dân, doanh nghiệp

Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội vừa công bố dự thảo tờ trình về xây dựng bảng giá đất lần đầu, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Theo dự thảo, giá đất sẽ được chia thành 17 khu vực, thay cho cách xác định theo ranh giới quận, huyện như trước đây.

Giá đất cao nhất được đề xuất tại khu vực 1, bao gồm các phường nằm trong vành đai 1, với mức tối đa hơn 702 triệu đồng/m2, tăng khoảng 2% so với bảng giá hiện hành. Ở khu vực ngoại thành, một số vị trí dự kiến tăng mạnh 25-26%, như khu vực 9, nơi giá đất vị trí 1 trên Quốc lộ 32 có thể đạt khoảng 65 triệu đồng/m2.

Nêu quan điểm, ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, cho rằng việc điều chỉnh bảng giá đất của Hà Nội là tất yếu khi Luật Đất đai (sửa đổi) có hiệu lực, nhằm đưa giá đất tiệm cận giá thị trường. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế hiện nay, việc triển khai cần được thực hiện thận trọng, linh hoạt và nhân văn, để vừa phản ánh đúng giá trị thực của đất, vừa không gây thêm áp lực lên đời sống người dân và hoạt động của doanh nghiệp.

Theo ông Huy, nếu được xây dựng khoa học và minh bạch, bảng giá đất mới sẽ giúp nâng cao tính công bằng trong quản lý, hạn chế tình trạng “hai giá”, đảm bảo Nhà nước thu đúng, thu đủ, đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho công tác bồi thường, tái định cư và đấu giá đất công. Về lâu dài, điều này sẽ góp phần thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, bền vững và có trật tự.

Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng trong ngắn hạn, mức điều chỉnh tăng tại một số khu vực có thể khiến chi phí tài chính liên quan đến đất (như tiền sử dụng đất, lệ phí, thuế chuyển nhượng) tăng lên, tác động trực tiếp đến người mua nhà ở thực và doanh nghiệp phát triển dự án. Nếu không có lộ trình phù hợp, giá thành sản phẩm và chi phí đầu tư có thể tăng, ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận nhà ở và tính thanh khoản của thị trường.

Liên quan đến dự thảo này, Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VNREA) có văn bản gửi đến UBND TP Hà Nội, nhấn mạnh rằng việc xác định giá đất minh bạch, phản ánh đúng giá trị quyền sử dụng đất là cần thiết để hoàn thiện khung pháp lý và quản lý đất đai hiệu quả.

Tuy nhiên, VNREA lưu ý rằng đất đai là tư liệu sản xuất quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí đầu vào và giá thành sản phẩm. Việc điều chỉnh giá đất sẽ tác động đến cơ hội tiếp cận đất đai, chi phí sản xuất, giá bán và sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Do đó, việc xây dựng bảng giá đất cần hướng đến mục tiêu tạo điều kiện thuận lợi cho môi trường đầu tư, kiểm soát biến động giá và thúc đẩy sản xuất kinh doanh.

Hiệp hội cho rằng, giá đất hợp lý sẽ giúp giảm giá bất động sản, trong đó có nhà ở. Hiện Chính phủ và các địa phương đang tìm cách hạ nhiệt giá nhà bằng nhiều giải pháp, trong đó giảm chi phí đầu vào là yếu tố then chốt. Nếu giá đất tăng quá nhanh, giá thành sản phẩm và chi phí đầu tư sẽ đội lên, làm giảm khả năng tiếp cận nhà ở của người dân và ảnh hưởng đến tính khả thi của các dự án nhà ở thương mại.

VNREA cũng cảnh báo, giá đất cao có thể làm tăng chi phí phát triển nhà ở, giảm sức hấp dẫn đầu tư, đặc biệt tại các khu vực ngoại thành, làm chậm quá trình giãn dân và khiến nguồn cung nhà ở giảm, gây khó khăn cho mục tiêu ổn định an sinh xã hội.

Bên cạnh đó, việc tăng giá đất còn tạo áp lực tài chính đối với người dân và doanh nghiệp do nghĩa vụ tài chính với Nhà nước tăng lên, đồng thời làm tăng chi phí ngân sách trong công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

Hiệp hội nhấn mạnh, trong bối cảnh thị trường bất động sản đang phục hồi mong manh, nhiều doanh nghiệp còn gặp khó về vốn và phải tái cấu trúc hoạt động, việc tăng giá đất vào thời điểm này có thể tạo thêm “gánh nặng kép”, khiến quá trình phục hồi của thị trường chậm lại.

Đề xuất chuyển đổi giá đất theo lộ trình phù hợp, kết hợp các công cụ khác

Luật sư Phạm Thanh Tuấn, chuyên gia pháp lý trong lĩnh vực bất động sản, cho rằng việc điều chỉnh bảng giá đất, về nguyên tắc, sẽ tác động nhất định đến người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, điều quan trọng là chính sách đi kèm phải giúp giảm thiểu ảnh hưởng tài chính đối với các nhóm chịu tác động.

Ông Tuấn đề xuất Nhà nước nên áp dụng các công cụ tài chính linh hoạt, chẳng hạn điều chỉnh cách tính tiền sử dụng đất hoặc thuế. Cụ thể, với hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sử dụng đất (từ đất nông nghiệp sang đất ở), mức nộp tiền sử dụng đất có thể giảm từ 100% xuống còn 30%, nhằm giảm gánh nặng cho người dân trong bối cảnh giá đất tăng.

Tương tự, thuế thu nhập cá nhân trong giao dịch bất động sản có thể được điều chỉnh giảm từ 2% xuống 1% để bù đắp chi phí phát sinh do bảng giá đất mới.

Theo ông Tuấn, cách tiếp cận linh hoạt này vừa bảo vệ nhóm yếu thế, vừa giúp Nhà nước chủ động điều chỉnh chính sách ưu đãi đầu tư, thuế và tiền sử dụng đất, hướng tới mục tiêu quản lý hiệu quả và tránh thất thu ngân sách.

Đồng quan điểm, chuyên gia của Trường Đại học Nguyễn Trãi, đề xuất Hà Nội nên điều chỉnh giá đất theo lộ trình, đồng thời tăng cường ứng dụng dữ liệu số và công nghệ định giá hiện đại để giá đất bám sát thực tế nhưng tránh “sốc giá”. Cùng với đó, chính quyền có thể hỗ trợ người dân bằng các biện pháp như giãn thời gian nộp nghĩa vụ tài chính hoặc giảm một số khoản phí trong giai đoạn đầu áp dụng.

Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VNREA) cũng chia sẻ quan điểm rằng việc tăng giá đất cần có lộ trình hợp lý, trong bối cảnh thị trường bất động sản đang phục hồi mong manh. Việc điều chỉnh đột ngột có thể ảnh hưởng tiêu cực đến các lĩnh vực liên quan như xây dựng, vật liệu, tài chính - ngân hàng, từ đó tác động tới mục tiêu tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô.

VNREA nhấn mạnh, một mức giá đất hợp lý không chỉ giúp duy trì ổn định thị trường mà còn đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng GRDP của thành phố. Hiệp hội kiến nghị UBND TP Hà Nội cân nhắc kỹ quá trình điều chỉnh bảng giá đất, bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.