Những thế hệ "mắc kẹt" với dự án ga đầu mối Thủ Thiêm

"Đi nhẹ thôi, coi chừng nước…", ông Trần Lê Nhất Tâm cảnh báo khi chúng tôi bước vào căn nhà xập xệ của ông, nơi nền gạch nhấp nhô vẫn còn đọng nước sau cơn mưa tối qua.

Gần 40 năm qua, khu đô thị Thủ Thiêm nổi tiếng với vị trí đắc địa và đáng sống bậc nhất thành phố. Tuy nhiên, bên cạnh những tòa cao ốc hiện đại, một phần lớn diện tích dự kiến xây dựng ga Thủ Thiêm vẫn chỉ là khu đất um tùm cỏ, xen lẫn những căn nhà xuống cấp.

Trong số đó có căn nhà của ông Tâm, một trong những hộ dân mắc kẹt với dự án ga đường sắt Thủ Thiêm thuộc tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, được phê duyệt quy hoạch cách đây 20 năm.

Theo quy hoạch, tổ hợp ga Ngọc Hồi (TP Hà Nội) là điểm đầu, ga Thủ Thiêm là điểm cuối của tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, kết nối thông qua đường sắt đô thị từ ga Thủ Thiêm đến ga Bến Thành, ga Hòa Hưng và cảng hàng không Tân Sơn Nhất.

Việc gom, giải tỏa hành khách và kết nối khu vực lõi đô thị thực hiện qua các tuyến đường sắt đô thị, đường sắt nội vùng, giao thông công cộng tại ga đầu mối Thủ Thiêm thông qua tuyến đường sắt đô thị số 2, số 10 và tuyến đường sắt nội vùng Thủ Thiêm - Long Thành.

Hiện tại, phần diện tích làm nhà ga Thủ Thiêm chủ yếu là mặt bằng sạch và được quây tôn, rào chắn. Trong khi đó, khu vực đường dẫn vào nhà ga, phía trái hướng tuyến đường Lương Định Của lại tồn tại hàng trăm hộ dân chật vật chờ ngày bản quy hoạch đi ra từ trang giấy.

Hơn 20 năm trước, ông Trần Hoài Ân lần đầu nghe về bản vẽ quy hoạch ga đường sắt. 20 năm sau, ông đã lập gia đình, sinh con, nhưng dự án vẫn chưa có tiến triển.

Ông Ân từng dự định sửa sang nhà cửa, nhưng việc này trở nên khó khăn do thuộc diện giải tỏa xây dự án ga đường sắt. Cây cột nhà hơn 60 năm tuổi đã tróc dần, còn niềm hân hoan về dự án nhà ga hiện đại ngày một vơi cạn.

Khu vực quy hoạch dự án ga đường sắt Thủ Thiêm nằm giữa hai trục đường lớn là đại lộ Mai Chí Thọ và đường Lương Định Của, thuộc địa bàn tổ 10 và 11, khu phố 1, phường An Phú, TP Thủ Đức. Vị trí ga cũng nằm ngay đầu đường dẫn cao tốc TPHCM - Long Thành, cạnh dự án xây dựng nút giao thông An Phú lớn nhất TPHCM.

Tổng diện tích đất khoảng 77,7ha để xây dựng ga Thủ Thiêm và depot. Quanh ga Thủ Thiêm có đường vành đai 3, 2, quốc lộ 1, metro số 2 và số 10, đường sắt nội vùng Thủ Thiêm - Long Thành và hệ thống xe buýt, quảng trường.

Thay vì đi xuyên qua trung tâm thành phố, hầu hết nhà ga đường sắt tốc độ cao được bố trí ở vùng nông thôn ngoại ô, đảm bảo dư địa phát triển đô thị. Tuy nhiên, để nhà ga có thể tiếp cận hành khách hiệu quả nhất, tư vấn thiết kế đã bố trí ga Ngọc Hồi (TP Hà Nội) theo hướng nằm gần đô thị. Riêng ga đầu mối là Thủ Thiêm nằm ngay lõi trung tâm TPHCM.

Trong ảnh là khu vực xung quanh vị trí quy hoạch ga đường sắt Thủ Thiêm, bao quanh bởi trường học, khu dân cư, công viên, thuận lợi tiếp cận cả ở trung tâm hành chính ở phía Đông thành phố.

Khu vực này hiện chủ yếu vẫn là các bãi đất trống và là nơi tập kết phế liệu, không có hoạt động xây dựng. Người dân lao động sống rải rác.

Cánh cổng dự án nằm trên mặt tiền đường Mai Chí Thọ nhiều năm bỏ phế, trở thành nơi tập kết vật dụng, xe đẩy chứa hàng của một số người bán rong.

Vừa qua, Bộ GTVT đã trình Đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam lên Bộ Chính trị. Bộ Chính trị đã đưa dự án này ra Trung ương thảo luận và được Trung ương nhất trí. Đây là những bước tiến triển rất quan trọng của dự án.

Như vậy, công việc còn lại hiện nay là hoàn thiện hồ sơ dự án để trình ra Quốc hội tại kỳ họp thứ 8 đang diễn ra.

Sau 14 năm từ lần phủ quyết dự án vào năm 2010, Quốc hội một lần nữa đứng trước nhiệm vụ ra quyết định về dự án có quy mô lớn chưa từng có này.

Còn với những người dân trong khu quy hoạch Thủ Thiêm, họ đã có thể hy vọng về một cuộc sống mới sau hàng thập kỷ dài chờ đợi.

Sơ đồ khu đất xây ga Thủ Thiêm (Ảnh: Tư vấn dự án).