Hàng nghìn căn hộ sắp thoát cảnh bị bỏ hoang trên "đất vàng" ở TPHCM
(Dân trí) - Khu đô thị mới Thủ Thiêm dư thừa hàng nghìn căn hộ tái định cư suốt nhiều năm qua. UBND TPHCM quyết định đem bán đấu giá thay vì chuyển thành nhà ở xã hội.
Mới đây, lãnh đạo UBND TPHCM đã chấp thuận phương án bán đấu giá 3.790 căn hộ tái định cư tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm, mở ra cơ hội giải quyết dứt điểm khối bất động sản bị bỏ trống suốt nhiều năm này.
Để có được quyết định này, các sở, ngành của thành phố đã tốn nhiều thời gian rà soát quy định của pháp luật, lập luận và giải trình vì sao bán đấu giá là phương án tối ưu, trong khi có thể chuyển đổi các cao ốc thành nhà ở xã hội.
Từ ý tưởng bất thành
Theo báo cáo của Sở Xây dựng TPHCM, 3.790 căn hộ mà thành phố sắp đấu giá vốn nằm trong chương trình đầu tư xây dựng 12.500 căn hộ phục vụ tái định cư Khu đô thị mới Thủ Thiêm.
Chương trình này được Thành ủy và UBND TPHCM nhiệm kỳ 2005-2010 thông qua để tái định cư tại chỗ cho khoảng 15.000 hộ dân phải di dời khi thực hiện Khu đô thị mới Thủ Thiêm.
Toàn cảnh khu đất 38,4ha với quy mô 6.200 căn hộ tái định cư tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm (Ảnh: Ngọc Tân).
Quá trình triển khai, UBND TPHCM đã xác định 3 khu đất tại bán đảo Thủ Thiêm để xây dựng 12.260 căn hộ tái định cư. Trong đó, khu đất 17,3ha được xây 1.844 căn hộ; khu đất 30,2ha có 4.216 căn hộ và khu đất 38,4ha có 6.200 căn hộ.
Khu đất 38,4ha được chia thành 9 tòa chung cư (từ R1 đến R9). Thành phố chia nhỏ khu đất thành 4 dự án, giao cho 4 nhà đầu tư thực hiện.
Cụ thể, Liên danh Vietinbank - Thuận Việt - Trường Sơn - CC1 xây 2.220 căn hộ (khu R1, R2, R3); Liên danh Tổng công ty CP Thương mại Xây dựng - Công ty POS - AC Co. Ltd xây 1.570 căn hộ (khu R4, R5); Công ty CP Đức Khải xây 1.080 căn hộ (khu R6, R7) và Liên danh Sài Gòn Thương Tín - Thuận Việt - Thành Thành Công xây 1.330 căn hộ (khu R8, R9).
Vị trí 5 tòa nhà tái định cư bỏ trống (R1, R2, R3, R4 và R5) dự kiến được chuyển thành nhà ở thương mại (Đồ họa: Ngọc Tân).
Đến năm 2016, các tòa chung cư tái định cư và hạ tầng kỹ thuật cơ bản hoàn thiện. Lúc này, kết quả rà soát nhu cầu tái định cư cho thấy nhiều người dân không chấp nhận phương án tái định cư hoặc chọn nhận tiền bồi thường để tự mua nhà ở nơi khác. Điều này dẫn đến dư thừa lượng lớn căn hộ tái định cư.
Cuối năm 2016, UBND TPHCM báo cáo về việc thành phố đã chuẩn bị đầy đủ quỹ nhà để phục vụ tái định cư Khu đô thị mới Thủ Thiêm. Trong số 8.550 căn hộ đã xây, thành phố chỉ có nhu cầu sử dụng 2.924 căn hộ cho mục đích tái định cư.
Tính đến thời điểm đó, đã có 8.550/12.260 căn hộ tái định cư được xây dựng tại Thủ Thiêm. Trừ đi 2.924 căn hộ được sử dụng đúng mục đích, thành phố phải đi tìm lời giải cho việc sử dụng 5.626 căn hộ còn lại.
Chung cư hoang phế trên đất vàng
Do khó khăn về vốn ngân sách để thanh toán cho các nhà đầu tư, đồng thời đánh giá suất đầu tư sàn xây dựng căn hộ ước tính lên tới trên 25 triệu đồng/m2 (số liệu năm 2015), các sở, ngành đã thống nhất kiến nghị UBND TPHCM xem xét sử dụng 5.626 căn hộ tái định cư còn lại theo hướng không mua lại hoặc đấu giá thu hồi vốn.
Khu New City Thủ Thiêm nằm sát mặt đường Mai Chí Thọ, vốn là lô tái định cư R8, R9 được chuyển đổi sang nhà ở thương mại (Ảnh: Ngọc Tân).
Quá trình xử lý số căn hộ dư thừa trên, UBND TPHCM đã mắc lỗi quy trình khi thanh lý hợp đồng với 1.330 căn hộ (khu R8, R9) của Liên danh Sài Gòn Thương Tín - Thuận Việt - Thành Thành Công mà chưa có ý kiến chấp thuận của Thủ tướng về giao đất.
Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ ban hành năm 2019, nhà đầu tư khu R8, R9 (khu chung cư New City Thủ Thiêm) đã tự ý thay đổi thiết kế từ nhà tái định cư sang nhà ở thương mại và chuyển nhượng cho người mua 1.122/1.330 căn hộ. Cũng vì chuyển đổi sai quy trình, cư dân New City Thủ Thiêm đến nay vẫn chưa được cấp sổ hồng.
Như vậy, trong 9 lô chung cư từ R1 đến R9 tại khu tái định cư Thủ Thiêm, lô R8, R9 (New City) đang chờ xử lý theo kết luận thanh tra; lô R6, R7 đang được dùng làm nhà tái định cư; còn lô R1, R2, R3, R4 và R5 với tổng số 3.790 căn hộ vẫn đang bị bỏ trống, chờ đấu giá.
Theo ghi nhận của phóng viên, 5 lô nhà tái định cư từ R1 đến R5 đã xuất hiện tình trạng hư hỏng, xuống cấp. Khu nhà đã tồn tại gần 1 thập kỷ, nhưng chỉ được sử dụng trong vài tháng làm bệnh viện dã chiến điều trị Covid-19 (hồi năm 2021).
Dù các khối nhà không có người ở, đơn vị quản lý vẫn phải "nuôi" lực lượng bảo vệ, chi tiền chăm sóc cây cối và bảo trì trang thiết bị. Khu tái định cư Thủ Thiêm trở thành ví dụ điển hình của sự lãng phí cơ sở hạ tầng của thành phố.
Với định hướng chuyển đổi thành nhà ở thương mại, các tòa nhà đã xuống cấp này sẽ cần được tu sửa, đầu tư chỉnh trang trước khi đón cư dân vào ở.
Quá rộng để làm nhà ở xã hội
Sau khi Khu đô thị mới Thủ Thiêm được xác định không còn nhu cầu về nhà tái định cư, một câu hỏi được đặt ra là: Vì sao không chuyển số căn hộ dư thừa sang nhà ở xã hội? Câu hỏi này có cơ sở trong bối cảnh UBND TPHCM xem xét chuyển 20 lô nhà tái định cư tại Khu tái định cư Vĩnh Lộc B (Bình Chánh) sang nhà ở xã hội.
Khu tái định cư Thủ Thiêm có tiện ích hiện đại nhưng bị hoang phế theo thời gian (Ảnh: Ngọc Tân).
Về vấn đề này, Sở Xây dựng TPHCM cho rằng, kế hoạch phát triển các dự án nhà ở xã hội được nghiên cứu từ bước chủ trương, lập quy hoạch, trong khi 3.790 căn hộ tái định cư tại Thủ Thiêm đã được xây dựng với mục tiêu ngay từ ban đầu là nhà ở phục vụ tái định cư.
Theo quy định về quản lý và phát triển nhà ở xã hội, trường hợp nhà ở xã hội là nhà chung cư thì phải bảo đảm tiêu chuẩn diện tích sử dụng mỗi căn hộ tối đa là 70m2.
Qua rà soát các lô từ R1 đến R5, chỉ khoảng 1.139/3.790 căn hộ có diện tích nhỏ hơn 70m2 (tỷ lệ 30%). 2.651/3.790 căn hộ có diện tích lớn hơn 70m2 (tỷ lệ 70%), không phù hợp với tiêu chuẩn về nhà ở xã hội.
Bên cạnh đó, Sở Xây dựng tính toán nguồn thu từ việc bán nhà tái định cư hoặc nhà ở xã hội sẽ thấp hơn nhiều so với bán đấu giá nhà ở thương mại. Nguồn thu dự kiến nếu bán nhà ở xã hội không thể đủ để hoàn trả phần ngân sách đã tạm ứng thanh toán cho các nhà đầu tư.
