Loài chim cảnh quen thuộc có tên trong Sách đỏ, người nuôi có thể bị phạt
(Dân trí) - Một loài chim cảnh quen thuộc và được nhiều người yêu thích, nhưng lại có tên trong Sách đỏ Việt Nam và được pháp luật bảo vệ, do vậy người nuôi có thể bị phạt nếu không có giấy phép.
Họa mi - Loài chim cảnh quen thuộc tại Việt Nam
Họa mi (tên khoa học Garrulax canorus) là một loài chim cảnh được nhiều người Việt yêu thích, nhờ vào kiểu dáng thanh thoát, bộ lông đẹp dễ nuôi và tiếng hót hay. Đặc biệt, chim họa mi còn có thể bắt chước tiếng hót của các loài chim khác cũng như học theo nhiều loại âm thanh khác nhau.
Tại Việt Nam, chim họa mi còn được sử dụng để tham gia các cuộc thi hót, những con dừng cất tiếng trong một thời gian dài sẽ bị xử thua.
Chim họa mi có kích thước cơ thể trung bình và cân đối (Ảnh: Anlydia).
Họa mi là một loài thuộc bộ chim Sẻ (Passeriformes). Đây là loài chim sống tại vùng nhiệt đới, được phân bố tại miền Trung Trung Quốc, Lào, miền Bắc và miền Trung Việt Nam. Loài chim này cũng được du nhập vào Đài Loan (Trung Quốc), Singapore, Nhật Bản và quần đảo Hawaii (Mỹ).
Tại Việt Nam, chim họa mi được tìm thấy tại các tỉnh thành thuộc khu vực Tây Bắc, Đông Bắc và Bắc Trung Bộ (khu vực Hà Tĩnh đến Bắc Quảng Trị).
Loài chim này sinh sống ở vùng đất bụi rậm, rừng thưa, rừng tre, rừng thứ sinh có độ cao dưới 1.800m. Ngoài ra, chúng cũng được tìm thấy ở khu vực đồng bằng, công viên, vườn cây…
Họa mi là loài chim có kích thước trung bình, dài từ 20 đến 25cm, nặng từ 45 đến 75g. Chim có bộ lông màu nâu đỏ với các vệt sẫm màu trên đỉnh đầu, lưng và họng, đuôi hình quạt. Mỏ và chân có màu vàng nhạt.
Điểm đặc biệt của loài chim này là có một vòng tròn trắng quanh mắt và kéo dài ra phía sau đầu, khiến loài chim này như đang mang kính.
Vòng trắng trên mắt khiến chim họa mi như đang mang kính (Ảnh: iNaturalist).
Chim họa mi thường sống theo cặp hoặc theo từng nhóm nhỏ. Mùa sinh sản của loài chim này kéo dài từ tháng 3 đến tháng 7. Chúng sẽ xây một tổ hình chén trên cây, trong những bụi rậm, để sẵn sàng cho việc đẻ trứng. Chim mái đẻ từ 2 đến 5 quả trứng mỗi lứa.
Chim họa mi thường sống ẩn nấp trong các tán cây rậm rạp, nhưng chúng kiếm ăn trên mặt đất. Thức ăn của chúng là các loài côn trùng, giun đất, trái cây chín, các loại hạt giống…
Tiếng hót của loài chim họa mi được nhiều người yêu thích (Video: The Audio Naturalist).
Loài chim có tên trong Sách Đỏ và được pháp luật bảo vệ
Chim họa mi được nuôi khá phổ biến tại nước ta, nhưng ít người biết rằng đây là loài chim có tên trong Sách Đỏ tại Việt Nam từ năm 2023.
Mặc dù Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) đánh giá quần thể của chim họa mi trên thế giới vẫn ở mức ổn định, tuy nhiên, quần thể của loài chim này tính riêng tại Việt Nam đang trên đà giảm sút.
Chim họa mi có tiếng hót hay nên thường bị săn bắt để làm vật nuôi (Ảnh: David R.).
Theo Sách Đỏ Việt Nam, quần thể của loài chim họa mi tại Việt Nam đã bị suy giảm nghiêm trọng, ước tính quần thể đã bị giảm 50% trong vòng 20 năm qua. Tại Việt Nam, hiện số lượng loài này còn rất ít trong tự nhiên, nguyên do vì bị bẫy và săn bắt để làm chim cảnh.
Hiện chim họa mi được xếp vào danh sách các loài động vật “Nguy cấp” trong Sách Đỏ Việt Nam, là những loài động vật đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng cao trong tự nhiên ở tương lai gần do mất môi trường sống, phá hủy môi trường cư trú hoặc các hoàn cảnh đe dọa khác.
Bên cạnh đó, theo Thông tư 27/2025/TT-BNNMT quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và thực thi Công ước CITES (Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp) có hiệu lực từ ngày 1/7, chim họa mi được xếp vào nhóm động vật IIB, là nhóm các loài động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm, nhưng có mức độ đe dọa thấp hơn so với nhóm IB (nhóm các loài động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm có nguy cơ bị tuyệt chủng nghiêm trọng).
Số lượng chim họa mi ngoài tự nhiên tại Việt Nam đã bị giảm sút mạnh do tình trạng săn bắt quá đà để làm vật nuôi (Ảnh: Tôn Hiệu).
Các loài động vật thuộc nhóm IIB là các loài có giá trị về khoa học, môi trường, sinh thái, hoặc văn hóa, nhưng vẫn còn tồn tại với số lượng tương đối ổn định trong tự nhiên hoặc có khả năng phục hồi nếu được quản lý tốt.
Khác với động vật trong Nhóm IB (cấm hoàn toàn khai thác thương mại), các loài trong Nhóm IIB vẫn được phép nuôi nhốt, khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại nhưng phải tuân thủ các điều kiện nghiêm ngặt, bao gồm việc xin giấy phép từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền (như Chi cục Kiểm lâm hoặc Bộ Nông nghiệp và Môi trường).
Các hành vi như săn bắt, nuôi nhốt, vận chuyển, hoặc buôn bán các loài động vật thuộc Nhóm IIB mà không có giấy phép đều bị coi là trái phép và có thể bị xử phạt hành chính, với mức xử phạt có thể lên đến hàng trăm triệu đồng.
Như vậy, kể từ ngày 1/7, chim họa mi chính thức là loài được pháp luật bảo vệ. Người nuôi không có giấy phép hoặc không chứng minh được nguồn gốc vật nuôi của mình sẽ bị xử phạt. Vì thế, người dân cần cân nhắc kỹ trước khi mua hoặc nuôi loài chim này trong nhà.
