Có gì bên trong nhà máy xe lửa Gia Lâm 120 tuổi sắp đón khách tham quan?

Lễ hội Thiết kế Sáng tạo 2023 với chủ đề "Dòng chảy" - kết nối và tôn vinh giá trị chuyển dịch mới từ nền tảng di sản và cộng đồng sáng tạo - diễn ra vào ngày 17/11 tại Nhà máy xe lửa Gia Lâm và nhiều địa điểm khác trên địa bàn Hà Nội.

Nhà máy Xe lửa Gia Lâm (tại Ngọc Lâm, quận Long Biên, Hà Nội) được thành lập năm 1905 trong thời kì Pháp thuộc với tổng diện tích 20ha.

Khuôn viên nhà máy bao gồm các phân xưởng 3B1, 3B2, 5B hay trạm điện 33B... đang được biến đổi để trở thành các không gian triển lãm với 16 phân khu kết hợp hiệu ứng thị giác độc đáo.

Khu vực cầu lăn chìm của nhà máy được biến đổi thành không gian kiến trúc Pavilion "Bến chờ" (những công trình kiến trúc đem tới không gian mở) do kiến trúc sư Lê Quang Thạch thực hiện. Thiết kế được lấy cảm hứng từ ký ức của nhà ga đường sắt, nơi trung chuyển, mang đến ký ức buồn vui qua những cuộc chia ly, đợi chờ… 

Tại phân xưởng 5B, trưng bày triển lãm cá nhân sắp đặt nghệ thuật "Thủy phủ" của họa sĩ Trình Minh Tiến.

Không gian triển lãm được chia 3 phần chính: Trưng bày những tác phẩm trên nắp capo ô tô; Không gian siêu thực trưng bày sắp đặt ô tô; Không gian biến ảo thực tại trưng bày điêu khắc "Ý niệm" được tạo hình bằng vỏ ô tô.

Họa sĩ sử dụng 2 hình tượng một mạnh mẽ, một dịu hòa, mang đến thông điệp đời sống phát triển càng nhanh, mạnh, con người càng mong manh và dễ tổn thương hơn. Nên triển lãm là sự kết nối hàn gắn vết thương, cũng như mong muốn chúng ta trân quý hơn các giá trị ở hiện tại.

"Tôi mong muốn dấu vết những gì huy hoàng bị chôn vùi và những gì tồn tại đều được chữa lành và hàn gắn bởi nước thông qua các tác phẩm của mình", họa sĩ Tiến chia sẻ.

Triển lãm sắp đặt nghệ thuật "Tiếng gọi" của họa sĩ Thu Trần với những dải tranh vẽ dài từ 40-60m được treo trên trần phân xưởng 3B1.

Nghệ sĩ Nguyễn Mạnh Hùng đem tới Lễ hội Thiết kế Sáng tạo 2023 nhiều tác phẩm điêu khắc cùng với tổ hợp sắp đặt các con kiến bằng sắt đặt tại phân xưởng 3B2.

Không gian triển lãm mô tả hình tượng những con kiến thợ khổng lồ kiếm mồi mang về cho một con kiến chúa vĩ đại, gợi lên nhiều suy ngẫm cho mỗi cá nhân người xem.

Mượn đặc điểm, tính tập thể, đoàn kết của xã hội loài kiến, tác giả đã khắc họa và nhân hóa hình tượng chúng để so sánh với xã hội loài người.

"Mỗi người xem đều có thể liên tưởng bản thân với những con kiến, chăm chỉ làm việc, không ngừng nỗ lực để cống hiến hết mình cho lý tưởng và trách nhiệm của mình trước những biến động của cuộc sống", nghệ sĩ Mạnh Hùng cho biết.

Triển lãm "Đầu máy xe lửa hơi nước" nằm tại khuôn viên vườn nhãn, nhìn ngắm lại một trong những biểu tượng của ngành đường sắt Việt Nam.

Chiếc đầu máy xe lửa số hiệu 141-179 (đầu máy tự lực) là một trong 3 đầu xe lửa hơi nước thuộc dòng Mikado được các kỹ sư Xí nghiệp đầu máy xe lửa Gia Lâm nghiên cứu thiết kế và sản xuất sau năm 1964, có sự hỗ trợ của các kỹ sư đầu máy xe lửa Trung Quốc. Tổng số đầu máy loại này được sản xuất khoảng 50 chiếc, chủ yếu được sử dụng vận chuyển hàng hóa ở khu vực phía Bắc nước ta.

Kích thước hiện tại của đầu máy 141: Dài khoảng 19m (11,5m không bao gồm xe than) ; rộng 2,75m, cao 3,8m. Trọng lượng khoảng 100 tấn (70 tấn không có than và không có nước). Có lực kéo 1.100 mã lực, là loại đầu máy được thiết kế chạy trên đường ray 1m, được đánh giá mạnh nhất Việt Nam vào thời điểm được sản xuất, tốc độ chạy tàu khoảng 67km/h.

Pavilion "Không gian Kiến trúc & Nghệ thuật Phân xưởng nóng" trưng bày về những hiện vật tồn tại trong phân xưởng, cũng như hình ảnh của các cơ sở sản xuất công nghiệp khác ở Việt Nam. 

Nơi đây cũng là địa điểm thưởng thức các chương trình biểu diễn nghệ thuật nhằm góp phần hoàn thiện bức tranh trải nghiệm di sản nhà máy xe lửa Gia Lâm.

Lấy cảm hứng từ tác phẩm "Tính tương đối" của nghệ sĩ thị giác M.C. Escher, đơn vị thiết kế mong muốn đem lại cảm giác vô tận khi khách khám phá không gian bằng cách di chuyển trên những nấc thang có cao độ khác nhau.

Khi quan sát một cách tôn trọng, người xem sẽ soi chiếu giá trị tinh thần tiềm ẩn trong đời sống kiến trúc và nhận thấy sự cần thiết để bảo tồn và nuôi dưỡng phần di sản đang dần quên lãng của nhà máy. 

Tại sự kiện, các nghệ sĩ họa những bức tranh tường lớn để thay đổi diện mạo của tháp nước cao 23m. Công trình được xây dựng từ thế kỷ XIX, hiện diện và chứng kiến chặng đường lịch sử hoạt động và phát triển của Nhà máy xe lửa Gia Lâm.

Nhiều tác phẩm graffiti khác cũng sẽ được thực hiện tại các không gian như: Khuôn viên nhà kho, phân xưởng, văn phòng, tường bao dọc tuyến đường sắt… tại di sản công nghiệp này.

Triển lãm không gian nghệ thuật tại Nhà máy xe lửa Gia Lâm sẽ khai mạc và mở cửa đón du khách vào tối ngày 17/11, kéo dài tới ngày 26/11.