Minh bạch với sinh viên, danh dự của nhà trường

Một trong những tâm điểm của câu chuyện giáo dục trong nước những ngày qua liên quan đến Trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội, khi vụ việc sinh viên ban đầu nhận tiền tập huấn A80 chỉ bằng một nửa trường khác được chia sẻ rầm rộ trên truyền thông. Nhà trường đã lên tiếng phân trần, giải thích nên tôi sẽ không đề cập lại câu chuyện này ở đây.

Sự việc khiến tôi nhớ lại thời điểm 15 năm trước khi quyết định chọn trường thi đại học. Tôi chọn Đại học Hà Nội – một ngôi trường có bề dày thành tích về đào tạo ngoại ngữ. Song, điều thu hút tôi không phải danh tiếng, thứ hạng hay chuyên môn của nhà trường, mà bởi sự minh bạch và chính trực của các thầy cô trong trường.

Thời điểm đó, sinh viên khóa đi trước hay nói với chúng tôi rằng: “Học ở trường thì yên tâm, không bao giờ phải lo chuyện phong bì hay quà cáp thầy cô”. Câu nói đó phản ánh một mối quan hệ minh bạch trong trường học và được nhà trường thực hiện một cách nghiêm cẩn; trong suốt 4 năm học đại học, tôi chứng nhận điều các anh chị khóa trên truyền lại. Đến thời điểm này nhìn lại, khi đã tốt nghiệp nhiều năm và đã đi làm, sự liêm chính của nhà trường vẫn là một điều khiến tôi tự hào.

Rất nhiều trường đại học trên thế giới chọn “Integrity” – Chính trực, và “Transparency” – Minh bạch, là những giá trị cốt lõi.

Chính trực trong giáo dục phản ánh qua chất lượng học thuật, sự trung thực với việc học tập và thi cử… nhưng chính trực trong mỗi cá nhân cũng là điều vô cùng quan trọng. Nhà trường muốn những sinh viên của mình sau này khi tốt nghiệp sẽ theo đuổi giá trị nào hay trở thành những con người ra sao? Nhà trường là không gian nuôi dưỡng những giá trị tốt đẹp cho sinh viên, là nơi chuẩn bị hành trang cho sinh viên bước vào đời. Chúng ta muốn trang bị cho sinh viên những hành trang gì? Rằng thế giới ngoài kia sẽ luôn có những điều không minh bạch và việc các em cần làm là sẵn sàng đương đầu với nó?

Nhà trường và thầy cô luôn là những tấm gương để sinh viên soi mình vào; nhưng tôi tin đó là một tấm gương hai chiều: sinh viên soi mình vào nhà trường để thấy những giá trị cần học tập và củng cố, còn thầy cô và nhà trường soi mình vào sinh viên để tự chất vấn bản thân xem mình đã mang lại gì cho các em.

Nhiều sinh viên lựa chọn trường đại học không chỉ bởi giá trị bằng cấp mà còn bởi những giá trị nhà trường theo đuổi. Khi chuẩn bị sang Mỹ học Thạc sĩ, giữa nhiều lựa chọn trường đại học, tôi đã bỏ qua một trường có xếp hạng (ranking) cao hơn để lựa chọn một trường phù hợp với giá trị tôi theo đuổi: tự do học thuật và tinh thần khai phóng. Theo đó, những giá trị mà sinh viên đã ký thác niềm tin, nhà trường sẽ thực hiện được.

Trong thời buổi mạng xã hội bùng nổ, thông tin có thể được chia sẻ và lan truyền nhanh; bên cạnh đó, sinh viên ngày càng có ý thức hơn về trách nhiệm và quyền lợi của bản thân cũng như nhà trường, do đó, việc giữ gìn các giá trị hay những mối quan hệ giữa nhà trường và sinh viên càng quan trọng và cần được củng cố.

Từ bất cứ góc độ nào, sự minh bạch và chính trực cũng là điều cần thiết. Nền tảng của giáo dục là sự tôn trọng. Điều này càng cần được củng cố ở giáo dục bậc cao khi sinh viên bước qua tuổi 18 và mối quan hệ của sinh viên với nhà trường là giữa những người trưởng thành. Bên cạnh đó, với việc nhiều nhà trường đang vận hành như các mô hình kinh doanh, sinh viên cần biết tiền đóng cho nhà trường đang được sử dụng như thế nào, hiệu quả ra sao.

Sự minh bạch không chỉ nằm ở việc chia sẻ thông tin cho sinh viên khi mọi chuyện đã ngã ngũ, mà cần rõ ràng trong cả quá trình. Trong nhiều năm, các cơ sở giáo dục bậc cao luôn nói về “sự minh bạch” như một giá trị cốt lõi trong quan hệ với sinh viên. Nhưng sự minh bạch – nhìn xa ra hơn là sự chính trực hay danh dự của nhà trường – không phải chỉ đến từ những chia sẻ trên website, mà được xây bằng sự minh bạch trong từng chính sách, hoạt động nhỏ nhất. Một trường đại học thiếu minh bạch không chỉ làm tổn thương người học mà còn làm lung lay danh tiếng của trường. Ở thời điểm mà giáo dục đại học đang chịu sự giám sát ngày càng chặt chẽ – từ cả các cơ quan chức năng cho đến công chúng và truyền thông – sự liêm chính không còn là lựa chọn chiến lược. Đó là nền tảng quan trọng để một nhà trường tồn tại trong thời đại học sinh, sinh viên có nhiều lựa chọn hơn ngày xưa rất nhiều.

Sau một thời gian gắn bó với công việc dạy học, tôi nhận ra rằng giáo dục không chỉ nằm ở việc truyền thụ kiến thức tới sinh viên. Để tới được bước đó, viên gạch đầu tiên cần là xây dựng niềm tin với người học – niềm tin vào việc bạn có đủ chuyên môn, kiến thức, đam mê và sự nhiệt thành với nghề, cùng sự tử tế trong giáo dục. Tương tự, niềm tin giữa nhà trường và sinh viên cũng cần được đắp xây xuyên suốt trong nhiều năm. Sinh viên mất niềm tin với giảng viên và nhà trường không phải chỉ vì một chuyện tiêu cực xảy ra mà bởi vì nhà trường lờ đi, coi như vấn đề chưa bao giờ tồn tại. Niềm tin không thể khôi phục bằng sự biện minh mà bằng lời xin lỗi chân thành và hướng giải quyết có trách nhiệm.

Các lớp học trên toàn thế giới đã và đang dần dịch chuyển sang việc lấy người học làm trung tâm (student-centric). Ở quy mô mỗi nhà trường, việc lấy người học làm trung tâm cần được thể hiện thông qua việc tăng vị thế của sinh viên – sinh viên cần được tiếp cận thông tin, cần có tiếng nói trong nhiều quyết định quan trọng, cần được tôn trọng và minh bạch. Trường học đang chịu nhiều áp lực thay đổi trong thế giới hiện đại, khởi đầu bằng sự minh bạch và chính trực hơn để tiếp tục gìn giữ danh dự của nhà trường.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!