TPHCM còn có thể làm mê lòng khách du lịch?

Từ ẩm thực đường phố đến quán ăn sang trọng, từ không gian sôi động tới cảnh quan thiên nhiên, từ những công trình hiện đại cho đến những di tích nhuốm màu lịch sử, TPHCM có đầy đủ những yếu tố để chiều lòng du khách.

Tuy nhiên, cần thẳng thắn nhìn nhận, những yếu tố giúp TPHCM hấp dẫn du khách chưa thật sự được đầu tư xứng tầm.

"Sài Gòn vẫn chưa giống trước. Lần cuối tôi vào cách đây gần 3 năm, nơi đây mới đúng nghĩa là thành phố không ngủ", Ngọc Anh (28 tuổi, sống tại Hà Nội) kể về trải nghiệm lần tới TPHCM hồi cuối tháng 3. Với việc TPHCM đang là một trong những địa phương an toàn với dịch Covid-19, Ngọc Anh cùng nhiều du khách chọn nơi đây làm điểm đến sau thời gian dài bị "trói chân" bởi dịch bệnh.

Tuy nhiên, chuyến đi của cô gái Hà Nội có phần chưa đạt kỳ vọng. Không gian, sự sôi động của một thành phố sống về đêm trước kia chưa quay lại. Những cảm nhận cô tìm kiếm được ở đây, trong chuyến đi ngắn ngày, cũng có thể dễ dàng tìm thấy ở thành phố nơi cô sống, hay bất kỳ đô thị lớn nào trong thời điểm hiện tại.

"Có thể do chuyến đi ngắn ngày, tôi chưa kịp tìm ra nét đặc sắc của TPHCM. Nhưng trong lần tới đây khi dịch Covid-19 chưa diễn ra, tôi đã sớm cảm nhận được sự khác biệt của thành phố với bất kỳ nơi nào khác từng đặt chân đến, sôi động, cuồng nhiệt, mến khách và nhiều sắc thái", Ngọc Anh bày tỏ sự băn khoăn trước những thay đổi của đô thị sôi động nhất cả nước sau những đợt bùng phát dịch Covid-19.

Du lịch thức giấc nhưng vẫn "ngái ngủ"

Một chiều cuối tuần cuối tháng 3, anh Bogdan (32 tuổi, quốc tịch Rumani) leo lên xe máy dạo quanh những con phố của TPHCM trước khi lên đường về nước. Vốn chỉ có lịch trình hơn 2 tuần, chuyến công tác tới Việt Nam của chàng kỹ sư công nghệ kéo dài hơn dự tính do ảnh hưởng của dịch Covid-19 trước Tết Nguyên đán.

"Bùi Viện ồn ào nhưng không có nét đặc trưng riêng, thiếu hoạt động kết nối mọi người như những thành phố khác tôi từng đến như phố cổ của Amsterdam, thậm chí trung tâm của Bucharest, thủ đô đất nước tôi. Các bạn cần nhiều hơn âm nhạc sôi động để tạo ấn tượng và để du khách muốn quay lại", anh Bogdan chia sẻ.

Sau khi mở cửa du lịch quốc tế từ ngày 15/3, tính đến nay, phố đi bộ Bùi Viện - nơi vốn là địa điểm được du khách ngoại quốc lựa chọn để tìm hiểu khi đặt chân tới TPHCM - vẫn trong tình trạng vắng vẻ, ngay cả cuối tuần. Bầu không khí sôi động, lối sống cuồng nhiệt của giới trẻ chưa xuất hiện trở lại, tiếng nhạc xập xình từ những chiếc loa công suất lớn không che được vẻ đìu hiu sau thời gian dài đóng cửa.

Các vũ trường, quán bar tại TPHCM chính thức được mở cửa trở lại từ ngày 1/10/2021. Thời điểm đó, hàng quán trên phố Bùi Viện được sửa soạn, chuẩn bị đón khách sau gần 7 tháng đóng cửa để phòng, chống Covid-19.

Tuy nhiên, do thị trường khách quốc tế bị đóng băng thời gian dài và mới mở lại, khách nội địa còn e ngại trước diễn biến phức tạp bởi Covid-19, suốt từ thời điểm đó đến nay, lượng khách đến quán bar, nhà hàng tại Bùi Viện luôn ở mức cầm chừng. Hình ảnh về dòng người đông đúc đi bộ tối cuối tuần, những nhà hàng không còn chỗ trống vẫn chưa xuất hiện lại.

Gần đó, khu vực chợ đêm bên hông Chợ Bến Thành, nơi từng được ví là chợ quốc tế do được nhiều du khách nhiều nước tới trải nghiệm, vẫn chưa hẹn ngày mở lại. Không gian đa sắc màu về đêm trước kia nay chỉ là một con đường tĩnh mịch…

Ở khu vực ngoại ô thành phố, dù có đặc điểm là nơi duy nhất của TPHCM giáp biển, huyện Cần Giờ vẫn mang diện mạo như các huyện khác. Theo ghi nhận, trong những buổi tối cuối tuần, hầu hết nhà hàng, quán xá đều im ắng từ sau 22h.

Lượng du khách ít ỏi, những lựa chọn về địa điểm ăn uống, vui chơi nơi giáp biển còn hạn chế khiến huyện đảo này không phải là nơi người từ địa phương khác chọn để trải nghiệm. Mặc dù TPHCM luôn quảng bá và ví nơi này như một hòn ngọc xanh, có tiềm năng du lịch lớn.

Nói về những địa điểm tham quan, du lịch xa hơn, nằm ở vùng ngoại ô được TPHCM quảng bá, vị du khách nước ngoài cho rằng, ngoài người bản địa, những vị khách ngắn ngày như anh khó để tiếp cận nếu không tìm hiểu và lên lịch trình trước đó. Tuy nhiên, anh Bogdan vẫn bày tỏ luyến tiếc khi chưa được đặt chân đến Cần Giờ, Củ Chi và cam đoan sẽ tới những nơi đó khi có dịp quay lại thành phố này.

Nhiều tiềm năng vẫn đang bị bỏ phí 

"Thời cơ vàng" là khái niệm được bà Phan Thị Thắng, Phó Chủ tịch UBND TPHCM, nói về bối cảnh hiện tại của ngành du lịch TPHCM nói riêng và khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long nói chung. Ngoài việc Chính phủ đã có lộ trình mở lại du lịch nội địa và quốc tế, thời cơ vàng còn đến từ nhiều điều kiện khách quan quốc tế và tiềm năng vốn có của "hòn ngọc viễn Đông".

Với những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, nền kinh tế toàn cầu chịu nhiều ảnh hưởng lớn, những chuỗi cung ứng đứt gãy, giá cả hàng hóa leo thang. Tuy nhiên về mặt tích cực, Việt Nam sẽ trở thành một trong những điểm đến lý tưởng trong mắt du khách quốc tế bởi thương hiệu sẵn có của một đất nước hòa bình, ổn định.

Mặt khác, giá cả, chi phí sinh hoạt cạnh tranh hơn nhiều quốc gia trong và ngoài khu vực cũng là điều để nước ta tạo lợi thế với du khách khi lựa chọn điểm đến. Trong bối cảnh dịch Covid-19 trên thế giới còn phức tạp, việc có độ bao phủ vaccine cao một lần nữa tạo cảm giác an toàn cho bạn bè quốc tế.

Trên các trang thông tin, tạp chí du lịch quốc tế, TPHCM luôn nằm trong top những địa danh được gợi ý nên đến khi lần đầu tới Việt Nam và được xếp vị trí đầu tiên khi đến miền Nam. TPHCM cũng là nơi phù hợp cho các chuyến ghé thăm với thời gian ngắn và trung bình.

Trên trang TripAdvisor, trang web cung cấp thông tin tư vấn du lịch từ chính những du khách, Kirsty (nữ du khách đến từ Vương quốc Anh) chia sẻ, TPHCM mang vẻ đẹp của sự sầm uất, nét truyền thống và hiện đại được pha trộn hài hòa. Chỉ trong 3 ngày ở tại thành phố này, cô có thể trải nghiệm những con phố nhộn nhịp với quán ăn, quán cà phê vỉa hè cùng nhiều điều lý thú khác.

Một du khách khác đến từ Indonesia kể lại, anh chỉ đến TPHCM trong các chuyến công tác bận bịu. Tuy nhiên, mỗi lần đến đây với anh đều là những quãng thời gian đáng nhớ.

Nắm bắt thị hiếu của du khách, trong quãng thời gian qua, TPHCM đã thí điểm, lên kế hoạch nhiều hoạt động về đêm từ ẩm thực đường phố cho đến các tuyến đường mang nét đặc trưng riêng.

Cụ thể, địa bàn quận 5 đang khôi phục phố đông y, phố ẩm thực, phố vàng bạc đá quý, quận 11 đang lên kế hoạch xây dựng phố ẩm thực trên đường Hà Tôn Quyền, cùng các hoạt động dọc kênh Tân Hóa - Lò Gốm, quận 7 đã dự thảo xong kế hoạch hình thành các điểm đến thương mại, ẩm thực, văn hóa. Tại khu vực ngoại thành, Huyện Cần Giờ đang lập đề án để xây dựng chợ đêm phục vụ du khách.

Ngoài ra, TPHCM còn có nhiều tiềm năng để tạo ra những sản phẩm du lịch đặc trưng như hệ thống đường sông, đường thủy nội đô khác biệt với các địa phương khác. Tuy nhiên, chỉ khi những tiềm năng ấy được tận dụng, những dự định đẹp đẽ trên không còn nằm trên giấy, ngành du lịch TPHCM mới tạo được cú hích mạnh để tận dụng "thời cơ vàng".

Cần một cú hích đủ lớn

Đánh giá về thực trạng ngành du lịch TPHCM sau khi mở cửa du lịch quốc tế, ông Nguyễn Việt Anh, Trưởng phòng Quản lý Lữ hành - Sở Du lịch TPHCM - đồng tình, lĩnh vực này chưa ghi nhận chuyển biến lớn thời gian qua. Sau hơn một tuần mở lại các đường bay tính từ 15/3, địa phương chưa thể đón lượng du khách lớn mà đa phần là khách lẻ.

"Vướng mắc khác nằm ở việc, khách du lịch có thể mua bảo hiểm Covid-19 ra sao khi nguy cơ lây nhiễm còn ở mức cao. Hiện tại, Bộ VH-TT&DL đang cùng Bảo hiểm Việt Nam thống nhất hướng giải quyết vấn đề này", ông Việt Anh thông tin.

Trưởng phòng Quản lý Lữ hành cũng cho rằng, dù nước ta đã miễn thị thực đơn phương cho nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ; nhưng chính sách miễn thị thực song phương cần được xúc tiến mới có thể thu hút lượng khách quốc tế.

Mặt khác, các quy định về test Covid-19 chưa đồng nhất cũng gây khó khăn cho phát triển du lịch. Theo đại diện Sở Du lịch, việc chưa thống nhất về hướng dẫn xét nghiệm phần nào cản trở du lịch định hướng liên kết vùng mà TPHCM đang theo đuổi.

Bà Nguyễn Thị Thanh Thảo, Trưởng phòng Quy hoạch, Phát triển tài nguyên du lịch - Sở Du lịch - nhìn nhận, các khu phố đi bộ, phố ẩm thực, chợ đêm của TPHCM ngoài phục vụ khách nội địa, người dân trên địa bàn còn hướng tới mục tiêu thu hút lượng lớn du khách quốc tế. Tuy nhiên, hiện tại, ngay cả việc trải nghiệm, vui chơi, mua sắm của người dân TPHCM vẫn chưa bằng với thời điểm chưa có dịch Covid-19.

"Ngoại trừ thời điểm Tết Dương lịch và Âm lịch, số ca mắc Covid-19 tăng cao tại các tỉnh thành, học sinh bắt đầu đi học lại, người dân quay lại công việc thường nhật khiến lượng khách của các phố đi bộ, chợ ẩm thực chưa thể đạt mức trước đây", đại diện ngành Du lịch TPHCM nêu nguyên nhân.

Dưới góc độ của một nhà làm quy hoạch, TS. Võ Kim Cương, nguyên Phó Kiến trúc sư Trưởng TPHCM, cho rằng, diện mạo của thành phố thời gian qua đã có nhiều thay đổi để đáp ứng đà phát triển và thu hút khách du lịch. Việc cải tạo khu vực công viên Bến Bạch Đằng thể hiện rõ định hướng đó của thành phố.

Tuy nhiên, nếu nhìn tổng quát, những thay đổi trên chỉ mang tính đơn lẻ, chưa tạo được mối liên kết về cảnh quan toàn khu vực. Ngay tại khu vực trung tâm, thế mạnh về cảnh quan, vẻ đẹp của một dòng sông chảy qua thành phố cũng chưa được tận dụng.

"TPHCM là một đô thị đa dạng, phong phú về địa hình, cảnh quan, kiến trúc. Nếu được đầu tư bài bản, các cảnh quan phối hợp hài hòa, bổ trợ cho nhau thì rất đẹp và thu hút lượng lớn du khách", TS. Võ Kim Cương nêu quan điểm.

Từ ẩm thực đường phố đến quán ăn sang trọng bên bờ sông, từ không gian sôi động tới cảnh quan thiên nhiên êm đềm, từ những công trình mang tính hiện đại cho đến những di tích nhuốm màu lịch sử, TPHCM có đầy đủ những yếu tố ấy để chiều lòng bất kỳ nhu cầu nào của du khách. Tuy nhiên, cần thẳng thắn nhìn nhận, những yếu tố giúp TPHCM hấp dẫn du khách chưa thật sự được đầu tư xứng tầm.

Trong giai đoạn 2013-2019, ngành du lịch đóng góp 10-12% vào GRDP của thành phố và cao gấp đôi tỷ lệ đóng góp của ngành du lịch vào Việt Nam, thời điểm năm 2015-2019, khi dịch Covid-19 chưa xuất hiện, khách du lịch quốc tế tới TPHCM chiếm hơn 50% lượng khách quốc tế đến cả nước. Những con số trên chỉ rõ, du lịch là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của TPHCM.

Trong những ngày căng mình chống dịch, TPHCM trở thành nơi để các tỉnh, thành khác làm hệ quy chiếu mỗi khi tìm kiếm phương án ứng phó với Covid-19. Trong thời điểm từng bước tiến tới bình thường mới, một lần nữa, tinh thần tiên phong của TPHCM cần phát huy để xứng đáng với vị thế đô thị đầu tàu.

Sau quãng thời gian dài ngành du lịch bị đóng băng bởi đại dịch, đây là thời điểm TPHCM cần những tính toán và bước đi đột phá đối với ngành kinh tế mũi nhọn này. Bởi, với việc khôi phục, thúc đẩy du lịch, nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác liên quan cũng được trợ lực để đi lên.

Quang Huy