Những loài rắn tại Việt Nam có vẻ ngoài giống rắn độc nhưng vô hại
(Dân trí) - Không ít loài rắn được phân bố tại Việt Nam bị “chết oan” vì sở hữu màu sắc và dáng vẻ bên ngoài giống hệt các loài rắn độc, dù thực chất chúng là loài vô hại với con người.
Nhiều người, do thiếu kiến thức hoặc không có khả năng phân biệt các loài rắn, thường cho rằng rắn có đầu to, hình tam giác tách biệt rõ với thân là rắn độc.
Tuy nhiên, đây là quan điểm hoàn toàn sai lầm. Thực tế, không phải loài rắn độc nào cũng có đầu hình tam giác, và ngược lại, không phải loài rắn nào có đặc điểm này cũng mang nọc độc.
Tại Việt Nam, có không ít loài rắn hoàn toàn vô hại với con người, nhưng lại mang những đặc điểm giống rắn độc, khiến chúng dễ bị “chết oan”.
Rào đốm - Loài rắn vô hại dễ bị nhầm lẫn với rắn lục cực độc
Rắn rào đốm, tên khoa học Boiga multomaculata, là loài thuộc chi rắn rào (tên khoa học Boiga), họ rắn nước. Loài rắn này được phân bố tại Ấn Độ, phía nam Trung Quốc, Bangladesh, các quốc gia Đông Nam Á như Malaysia, Campuchia, Thái Lan, Việt Nam…
Rắn rào đốm sở hữu đầu hình tam giác, phân biệt rõ với thân, khiến nhiều người lầm tưởng đây là loài rắn độc (Ảnh: Rajib Rudra Tariang).
Tại Việt Nam, rắn rào đốm được tìm thấy hầu như trên khắp cả nước, từ các tỉnh miền núi phía Bắc như Lạng Sơn, Lào Cai, Lai Châu đến các tỉnh thành phía Nam như Đồng Nai, Tây Ninh, TPHCM…
Rắn rào đốm thường sống ở khu vực gần nguồn nước như ao, hồ, sông, suối, gặp nhiều ở những khu rừng ở độ cao khoảng 1.200m. Đôi khi, chúng cũng xuất hiện ở những khu dân cư tại các thành phố lớn.
Rắn rào đốm sở hữu thân hình mảnh, đầu to hình tam giác phân biệt rõ với cổ, khi trưởng thành có thể dài đến hơn 1,8m. Trên cơ thể rắn có những đốm màu nâu kéo dài toàn thân. Những hoa văn này giúp rắn rào đốm dễ ẩn nấp trên cây hoặc dưới những tán lá khô.
Hình dáng cơ thể và các hoa văn trên rắn rào đốm (trên) khiến nhiều người dễ nhầm lẫn với loài rắn lục cườm cực độc (dưới) (Ảnh: iNaturalist).
Rắn rào đốm là loài hoạt động và săn mồi cả ngày lẫn đêm. Thức ăn của chúng là các loài bò sát nhỏ như thằn lằn, tắc kè… đôi khi chúng ăn cả trứng thằn lằn hoặc ăn chim, cá nhỏ.
Rắn rào đốm cũng là một loài rắn nhút nhát, luôn tìm cách lẩn trốn khi cảm thấy bị đe dọa. Chúng thường ẩn nấp trong các hốc đá, khe nứt của thân cây… và hiếm khi cắn người.
Tuy không có nọc độc, nhưng hình dáng và hoa văn của rắn rào đốm lại dễ khiến nhiều người nhầm lẫn với các loài rắn độc như rắn lục cườm, rắn chàm quạp… Vì lý do đó, chúng thường xuyên bị con người tiêu diệt ngay khi bắt gặp.
Cận cảnh một cá thể rắn rào đốm nằm săn mồi trên cây (Video: YouTube).
Rắn khuyết - Bề ngoài giống hệt rắn cạp nia, cạp nong
Rắn khuyết, còn có tên gọi rắn sói, tên khoa học Lycodon, là một chi rắn thuộc họ rắn nước. Tại Việt Nam có sự phân bố của 17 loài thuộc chi rắn khuyết, trong đó có 5 loài đặc hữu.
Do rắn khuyết là chi thuộc họ rắn nước, vì vậy tất cả các loài trong chi này đều không sở hữu nọc độc và vô hại với con người.
Các loài thuộc chi rắn khuyết có các khoanh đen trắng trên cơ thể, rất giống loài rắn cạp nia cực độc (Ảnh: Novataxa).
Tuy nhiên, đặc điểm chung của các loài thuộc chi rắn khuyết là sở hữu cơ thể với các khoanh đen, trắng xen kẽ điều này khiến các loài rắn khuyết thường bị nhầm lẫn với cạp nia, loài thuộc họ rắn hổ sở hữu nọc độc nguy hiểm chết người.
Ngoài ra, một số loài thuộc chi rắn khuyết, như khuyết Lào, lại sở hữu cơ thể với các khoanh vàng, đen, tương tự kiểu dáng của cạp nong, một loài rắn độc cũng thuộc họ rắn hổ.
Rắn khuyết Lào với những khoang đen vàng dễ bị nhầm lẫn với rắn cạp nong (Ảnh: TNP).
Do vậy, các loài rắn khuyết thường bị "chết oan" vì không phải người nào cũng có đủ sự bình tĩnh cũng như kiến thức để nhận dạng và phân biệt giữa rắn khuyết vô hại với cạp nia nguy hiểm.
Trên thực tế, việc phân biệt giữa rắn khuyết và rắn cạp nia, cạp nong là điều không dễ dàng gì, ngay cả với những chuyên gia và người có kiến thức về các loài bò sát.
Các chuyên gia sẽ dựa vào một số đặc điểm của loài cạp nia, cạp nong để phân biệt với rắn khuyết, chẳng hạn kích thước, hình dáng vây lưng, cách bố trí các khoang màu… tuy nhiên, đôi khi những đặc điểm này khá mờ nhạt và không đủ để giúp phân biệt giữa các loài rắn.
Một cá thể rắn khuyết bò vào nhà tắm tại Phú Quốc (Video: SIFASV).
Lưu ý
Thực tế, việc phân biệt rắn độc và rắn không độc là điều không hề đơn giản. Ngay cả với những người có kinh nghiệm, thậm chí là chuyên gia, việc nhận diện nhầm vẫn có thể xảy ra do nhiều loài rắn sở hữu hoa văn và màu sắc khá tương đồng.
Do đó, khi phát hiện rắn nhưng không chắc chắn về mức độ nguy hiểm, người dân nên giữ khoảng cách an toàn, tuyệt đối không cố bắt giữ hay xua đuổi rắn một cách tùy tiện, để tránh nguy cơ bị cắn gây tai nạn đáng tiếc.
Trong trường hợp rắn vào nhà hoặc khu vực sinh sống và không thể nhờ người có chuyên môn xử lý, việc tiêu diệt rắn cũng có thể được cân nhắc nếu không thể xác định được đó có phải là loài rắn độc hay không, nhằm đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình.
