Một chỉ huy Taliban từng ngồi tù 6 năm ở Guantanamo

Ngày 15/8, Taliban giành quyền kiểm soát Afghanistan, bước tiến làm nhiều người bất ngờ. Truyền thông phương Tây chú ý tới Gholam Ruhani, một trong những chỉ huy của Taliban, người được cho là đóng vai trò quan trọng trong thắng lợi của nhóm vũ trang này.

Ruhani, người xuất hiện trong một đoạn băng quay cảnh Taliban chiếm dinh tổng thống Afghanistan hôm 15/8, được xác định là một cựu tù nhân ở Vịnh Guantanamo, Cuba. Báo New York Times dẫn hồ sơ của nhà tù này cho biết, tại đây, Ruhani từng đe dọa một lính canh rằng: "Bọn ta sẽ bắt mày khi được ra ngoài".

Trong một bài phát biểu tuyên bố chiến thắng của Taliban, Ruhani cũng cho biết từng bị giam giữ tại nhà tù Guantanamo trong gần 8 năm. Trên thực tế, theo hồ sơ được báo trên công bố vào tháng 6, Ruhani đã ngồi tù gần 6 năm tại nhà tù Vịnh Guantanamo.

Hồ sơ cho thấy Ruhani là một trong những chiến binh Taliban đầu tiên bị Mỹ bắt sau vụ tấn công ngày 11/9/2001, và bị đưa đến nhà tù này vào ngày đầu tiên nó mở cửa hoạt động vào tháng 1/2002. Ruhani sau đó được trả tự do và cho hồi hương về Afghanistan vào tháng 12/2007 dưới thời chính quyền của Tổng thống George W. Bush.

Trong một bản đánh giá trước khi thả Ruhani, các quan chức Mỹ xác định y một mối đe dọa an ninh trung bình vì có mối quan hệ "với các tổ chức dân quân chống liên minh", và có khả năng sẽ tham gia các nhóm như vậy nếu được thả và tham gia các cuộc tấn công chống lại lực lượng Mỹ tại Afghanistan.

Đánh giá bao gồm các chi tiết về hành vi của Ruhani trong tù, nói rằng "hành vi tổng thể đáng ngại nhưng không thù địch với lực lượng bảo vệ và nhân viên nhà tù". Tuy nhiên, hồ sơ lưu ý, Ruhani từng đe dọa một nhân viên bảo vệ vào tháng 4/2005.

Cũng theo hồ sơ, các quan chức Mỹ xác định Ruhani làm việc cho bộ phận tình báo của Taliban và có mối quan hệ thân cận với các thủ lĩnh cấp cao của phong trào này.

Tuy nhiên, trong nhiều năm bị giam giữ tại Guantanamo, Ruhani đã hạ thấp vai trò của mình trong Taliban và bác bỏ một số bằng chứng của Mỹ về mình. Ruhani cũng cho biết bộ phận anh ta làm việc không phải là cơ quan tình báo mà là sở cảnh sát địa phương, và anh ta chỉ thực hiện những công việc tầm thường như làm vườn, dọn dẹp vệ sinh.

Ruhani cũng nói chưa bao giờ nghe về Al-Qaeda cho đến ngày xảy ra vụ 11/9 và đổ lỗi chính tên trùm khủng bố Osama bin Laden đã đưa chiến tranh đến Afghanistan.

Khi ở Guantanamo, y cũng nói với các quan chức Mỹ về mong muốn trở lại Afghanistan để có thể chăm sóc người cha ốm yếu điều hành cửa hàng của họ.

Theo New York Times, Ruhani hồi hương cùng Mullah Abdul Zakir, một thủ lĩnh Taliban quan trọng. Zakir bị đưa đến nhà tù Afghanistan nhưng nhanh chóng được thả và trở thành một nhà lãnh đạo quân sự hàng đầu. Luật sư cũ của Ruhani cho biết, Ruhani đã cắt đứt liên lạc ngay sau khi trở về Afghanistan.

Bộ Quốc phòng Mỹ hiện chưa có bình luận gì về thông tin trên.

Nhà tù Guantanamo, hay còn gọi là Gitmo, nằm ở phía đông nam Cuba, ngoài khơi vịnh Guantanamo. Nhà tù này được lập ra dưới thời cựu Tổng thống George W. Bush vào năm 2002 trong cuộc chiến chống khủng bố của Mỹ sau vụ tấn công 11/9/2001. Hiện chỉ còn 39 phạm nhân bị giam giữ trong nhà tù này và Mỹ đã lên kế hoạch đóng cửa nó.