Từ chuyện Bầu Đức làm Học viện bóng đá đến đề xuất của Chủ tịch FIFA

Bên lề Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47 tại Kuala Lumpur (Malaysia), Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có cuộc gặp gỡ Chủ tịch Liên đoàn bóng đá thế giới (FIFA) Gianni Infantino. Một trong các thông tin đáng chú ý từ cuộc gặp này là người đứng đầu FIFA – “cha đẻ” của những sáng kiến đột phá đang làm thay đổi bóng đá toàn cầu – chính thức đề nghị xây dựng một học viện bóng đá của FIFA tại Việt Nam.

Nhớ lại năm 2007, nhân lễ ra mắt Học viện bóng đá Hoàng Anh Gia Lai – Arsenal – JMG (trong khuôn khổ hợp tác 3 bên giữa câu lạc bộ (CLB) bóng đá Hoàng Anh Gia Lai, CLB Arsenal của Anh quốc và Học viện JMG toàn cầu) tại Pleiku, tôi đã thực hiện loạt bài phóng sự về những điều đặc biệt của mô hình đào tạo bóng đá trẻ chưa từng có ở Việt Nam ở thời điểm ấy.

Trước tiên là Hoàng Anh Gia Lai, thuộc nhóm các CLB đầu tiên và tiêu biểu của cuộc “cách mạng” chuyển đổi bóng đá đỉnh cao Việt Nam từ mô hình bao cấp sang xã hội hóa mạnh mẽ, nghĩa là chuyển giao toàn bộ cho tư nhân đầu tư và trực tiếp điều hành, quản lý, hướng tới chuyên nghiệp hóa từ đầu thập niên 2000.

Sau 6 năm đầu tư mạnh mẽ để biến đội bóng đại diện vùng Tây Nguyên trở thành “miền đất hứa” của các cầu thủ đã thành danh từ khắp mọi miền Tổ quốc, ông bầu Đoàn Nguyên Đức thể hiện tầm nhìn xa và quyết tâm của mình khi đầu tư “trồng người” – tạo nên một vườn ươm tài năng bóng đá. Và bầu Đức đã rất cầu thị khi bắt tay với 2 tên tuổi lớn: CLB Arsenal – vốn nổi tiếng bậc nhất làng bóng đá “xứ sở sương mù” về hệ thống đào tạo trẻ cũng như HLV trưởng lừng danh Arsene Wenger, và học viện bóng đá JMG của Jean Marc Guillou (tên gọi của học viện JMG chính là viết tắt tên gọi của ông), cựu tuyển thủ Pháp, từng vô địch châu Âu năm 1984. Lúc đó thương hiệu JMG đã nổi tiếng là “lò luyện tài năng” hàng đầu thế giới với hàng chục cơ sở ở nhiều nước.

Sau khi được tuyển chọn kỹ lưỡng từ hàng nghìn thí sinh khắp mọi miền Tổ quốc, 18 cầu thủ nhí đầu tiên của Học viện đã bắt đầu một chương trình huấn luyện đặc biệt, vô cùng xa lạ với bóng đá Việt lúc bấy giờ. Ở đó, các cầu thủ không chỉ được tập bóng đá một cách bài bản và theo phương thức rất khác biệt so với tuyến trẻ của các CLB (2 năm đầu không dùng giày mà tập bằng chân đất để rèn luyện cảm giác bóng, tập trung rất nhiều vào các kỹ năng cơ bản chứ không đốt cháy giai đoạn…) mà còn được học văn hóa, tiếng Anh cũng như giáo dục kỹ năng sống.

Trong hệ thống đào tạo theo quy chuẩn thế giới ấy, mỗi cầu thủ đều cần trở thành một công dân tốt trước khi là cầu thủ giỏi! Đây là điều rất khác so với cách đào tạo ở nhiều CLB, vốn chú trọng vào chuyên môn, thậm chí dạy cả cho các em những “tiểu xảo”, và kỹ thuật được chú trọng hơn phát triển tư duy chiến thuật.

Có lẽ không cần nói nhiều về tính hiệu quả của cách đào tạo ấy, bởi những tên tuổi từng khoác áo đội tuyển Việt Nam như Nguyễn Công Phượng, Nguyễn Phong Hồng Duy, Nguyễn Văn Toàn, Lương Xuân Trường, Nguyễn Tuấn Anh, Vũ Văn Thanh, Trần Minh Vương… đều được đào tạo từ mô hình HAGL – Arsenal – JMG. Tất cả đều từng tạo ấn tượng mạnh ngay sau khi “xuống núi” không chỉ với nền tảng kỹ thuật, tư duy chơi bóng rất tốt mà cả phong thái đĩnh đạc cũng như khả năng giao tiếp bằng tiếng Anh hơn hẳn các cầu thủ đồng trang lứa ở các CLB khác.

Không hề quá lời khi nhận xét: Chính mô hình đặc biệt của Học viện bóng đá Hoàng Anh Gia Lai – Arsenal – JMG đã trở thành nguồn cảm hứng, lan tỏa tới nhiều CLB bóng đá khác, trong đó Hà Nội T&T – nay là Hà Nội FC – của ông bầu Đỗ Quang Hiển (CLB giàu thành tích nhất của bóng đá Việt Nam với 6 ngôi vô địch), sau nữa là Trung tâm bóng đá trẻ PVF (do VinGroup sáng lập) hay Học viện bóng đá Nutifood – JMG, đã cùng với những “lò đào tạo” truyền thống của Sông Lam Nghệ An, Thể Công Viettel… để tiếp tục đào luyện nên các lứa cầu thủ tài năng mới cho bóng đá nước nhà.

Từ hệ thống đào tạo trẻ chất lượng, nhiều CLB đã mạnh dạn sử dụng cầu thủ trẻ tại các giải như V.League hay hạng Nhất hơn, và nhờ vậy, các tài năng càng có thêm cơ hội trưởng thành. Thành công của đội tuyển Việt Nam dưới “triều đại Park Hang-seo”, thậm chí ngay cả chiến tích vô địch Đông Nam Á dưới sự dẫn dắt của HLV Kim Sang-sik đều xuất phát từ nền tảng cầu thủ trẻ phong phú ấy. 

Cùng với học viện bóng đá trẻ của các CLB (đào tạo theo hướng chuyên sâu và tuyển chọn gắt gao về đầu vào), trong khoảng 15 năm qua, chúng ta cũng chứng kiến sự ra đời của rất nhiều trung tâm bóng đá cộng đồng, trong đó tiên phong là Học viện bóng đá Vinamilk – Arsenal, giúp đông đảo em nhỏ yêu thích bóng đá được thỏa niềm đam mê tập luyện, chơi bóng với điều kiện tốt nhất có thể. Thực tế cho thấy, ngay cả các lò đào tạo mang tính phong trào ấy cũng có thể giúp phát hiện thêm một số tài năng để cung cấp cho hệ thống đào tạo trẻ của các CLB chuyên nghiệp.

Trở lại với những ghi nhận đầy tích cực của Chủ tịch FIFA Gianni Infantino về bóng đá Việt Nam trong cuộc gặp gỡ Thủ tướng Phạm Minh Chính, cũng như đề nghị về việc xây dựng một Trung tâm đào tạo bóng đá của FIFA tại Việt Nam, có thể khẳng định ông – và các cộng sự của mình - đã có sự tìm hiểu kỹ lưỡng về nhu cầu cũng như tiềm năng phát triển vô cùng to lớn của “môn thể thao vua” tại thị trường hơn 100 triệu dân.

Vì sao FIFA quyết định nâng số đội tuyển tham dự vòng chung kết World Cup lên tới 48 đội (thay vì 32)? Và vì sao lần đầu tiên trong lịch sử World Cup 2026 sẽ được tổ chức với 3 quốc gia đồng chủ nhà? Tất cả đều nằm trong chiến lược phát triển mới của FIFA nhằm khai thác tối đa các nguồn lực trên toàn cầu. Trong chiến lược này, FIFA và ASEAN đã ký kết chương trình hợp tác đặc biệt, trong đó sẽ tổ chức giải bóng đá quốc tế FIFA ASEAN Cup trong thời gian tới.

Trong những năm gần đây, FIFA đã triển khai một hệ thống chương trình phát triển năng lực và cơ sở vật chất cho các Liên đoàn bóng đá thành viên, nhất là những quốc gia thuộc nhóm “đang phát triển”, bao gồm chương trình FIFA Forward (tài trợ xây cơ sở, trung tâm huấn luyện, học viện) và FIFA Talent Development Scheme/FIFA Talent Academy (chương trình thiết lập học viện năng khiếu và đào tạo tài năng trẻ, viết tắt là TDS).

Một điều thú vị nữa, như một mối lương duyên: Người đứng đầu của TDS không ai khác mà chính là Arsene Wenger – HLV huyền thoại của Arsenal một thời, cũng là người từng góp phần giúp tạo nên Học viện bóng đá theo mô hình quốc tế đầu tiên tại Việt Nam 18 năm về trước!

Tại châu Á, Bahrain là quốc gia đầu tiên vừa ra mắt Học viện bóng đá FIFA hồi tháng 3 năm nay. Nếu mọi thứ trở thành hiện thực thì rất có thể Việt Nam sẽ là một trong những quốc gia đầu tiên tại Đông Nam Á được FIFA lựa chọn để thiết lập mô hình này – một sự kiện rất đáng chờ đợi.

Và cũng như sự xuất hiện của Học viện bóng đá Hoàng Anh Gia Lai – Arsenal – JMG năm 2007, lần này nếu Học viện bóng đá FIFA xuất hiện ở Việt Nam, chúng ta hoàn toàn có thể hy vọng đây là nguồn cảm hứng mới cho hệ thống đào tạo trẻ của bóng đá nước nhà, với việc các CLB sẽ học hỏi được không ít điều bổ ích từ chính công nghệ đào tạo tinh túy của bóng đá thế giới!

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!