"Những kỷ niệm sâu sắc về Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng"

Thưa ông, theo thông tin từ Hội đồng chuyên môn bảo vệ sức khỏe cán bộ Trung ương, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sau thời gian lâm bệnh, mặc dù được Đảng, Nhà nước, tập thể các giáo sư, bác sỹ tận tình cứu chữa, gia đình hết lòng chăm sóc, nhưng do tuổi cao, bệnh nặng, Tổng Bí thư đã từ trần lúc 13 giờ 38 phút, ngày 19/7/2024 tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Hưởng thọ 80 tuổi.

Xin ông cho biết những cảm xúc và suy nghĩ của mình lúc này?

- Cũng như mọi người, tôi biết sức khỏe của Tổng Bí thư không được tốt đã mấy năm nay rồi, nhưng ông vẫn rất cố gắng vượt qua để làm việc. Tôi gặp rất nhiều cán bộ, đảng viên và nhân dân, đều mong ông được khỏe mạnh. Tôi cũng rất mong bác ấy được vậy. Giai đoạn cuối công việc ngày càng nhiều và có phần phức tạp hơn, tôi nghe nói sức khỏe của bác Trọng giảm sút dần, yếu dần. Ai tuổi lớn rồi cũng đến lúc sẽ như thế thôi. Chuyện bình thường, không có gì lạ!

Vậy mà, khi nghe tin Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa ra đi, lòng tôi vẫn bị bàng hoàng xúc động và thương mến ông, cứ như chưa phải lúc. Dù trạng thái đó không kéo dài nhưng nó rất thật và đáng trân trọng! Tôi bỗng hiểu rằng, ông ở trong tôi nhiều hơn tôi tưởng.

Mấy ngày nay tôi nghe nhiều người nói về ông cũng như vậy, có một sự thương mến và kính trọng thật lòng. Tình cảm con người nó hay vậy đó. Nếu làm lãnh đạo mà trong sạch liêm khiết thật sự thì tấm gương ấy tự nhiên có sức sống bền vững, sức cảm hóa và chinh phục, ở lại trong lòng người, hơn rất nhiều lời diễn thuyết hoặc mọi cách oai phong. Nhân dân người ta biết cả đấy! Nếu có ai và khi nào đó ngộ nhận lầm tưởng thì đó cũng chỉ là tạm thời.

Tất nhiên trong nhân dân ta, tâm thức "nghĩa tử là nghĩa tận", dù trong nhà có chuyện gì đó không vui, nhưng khi có đám tang, đám giỗ… mọi người thường bỏ qua hết và tụ họp về đông đủ để cùng tưởng niệm và gắn bó ruột thịt với nhau trước những giá trị thiêng liêng cao quý đang còn lại. Đó là truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc mình!

Thời kỳ công tác trước đây, ông có nhiều dịp làm việc trực tiếp cùng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, xin ông chia sẻ những kỷ niệm sâu sắc của mình?

- Tôi còn nhớ mấy việc sau đây, có thể gọi là kỷ niệm sâu sắc, cũng là công việc chung chứ không phải chuyện gì riêng tư.

Năm 2013 khi Trung ương bàn để ra Nghị quyết 29 về Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo. Khi có 2 ý kiến khác về tên gọi của Nghị quyết là "Cải cách" hay "Đổi mới", nếu cứ tranh cãi giữa 2 ý kiến này thì sẽ rất dài cũng không dễ thống nhất, Tổng Bí thư xử lý bằng cách đề nghị các đồng chí tham gia soạn thảo suy nghĩ để chọn một cách gọi khác bao gồm yếu tố tích cực của hai tên gọi ấy. Sau đó, tên gọi của Nghị quyết là "Đổi mới căn bản và toàn diện…" thì tôi thấy ai cũng thống nhất.

Lần thứ nhất, Bộ Chính trị đã thông qua dự thảo nhưng ra Trung ương còn nhiều ý kiến khác nhau, trong đó có ý kiến cho rằng nếu nội dung như dự thảo thì cuộc đổi mới này vẫn chưa phải là căn bản và toàn diện như yêu cầu đề ra. Lúc đó Bộ Chính trị và Tổng Bí thư đã quyết định cho tạm dừng việc thông qua nghị quyết và yêu cầu tổ chức nghiên cứu lại để hơn một năm sau mới trình ra Trung ương lần thứ 2 và được thông qua - đó là một Nghị quyết tốt, có nhiều nội dung còn giá trị lâu dài. Tôi chưa thấy lần nào mà đề án đưa ra bị Trung ương bác đi như lần ấy.

Chuyện khác, khoảng nửa cuối năm 2015 đến đầu năm 2016, khi Bộ Chính trị và Ban chấp hành Trung ương, Chính phủ và Quốc hội đều đã ra nghị quyết về triển khai xây dựng nhà máy điện hạt nhân ở Ninh Thuận là nhà máy đầu tiên trong số các nhà máy thuộc chương trình phát triển các nhà máy điện hạt nhân ở Việt Nam, coi như chủ trương đó đã khẳng định chắc như đinh đóng cột rồi, đang chuẩn bị mặt bằng để triển khai.

Tính của Tổng Bí thư như tôi biết lâu nay là một người giữ nguyên tắc rất kiên định. Khó mà thay đổi khi tập thể đã biểu quyết thông qua. Mặc dù vậy nhưng sau khi nghe lại ý kiến của các chuyên gia phân tích nhiều mặt lợi hại, trong đó có nội dung rằng, riêng đối với các nhà máy điện hạt nhân nếu chưa làm chủ được công nghệ (kể cả trong xử lý chất thải) mà vẫn triển khai thực hiện thì chắc chắn chủ quyền quốc gia sẽ bị ảnh hưởng đến mức không dễ thay đổi thì Tổng Bí thư mở sổ ra ghi lại và bảo sẽ suy nghĩ thêm. Khoảng 3 tháng sau đó chúng tôi thấy Trung ương và Quốc hội bàn lại và quyết định dừng dự án!

Một chuyện gần đây, như chúng ta đã biết là việc nâng quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ từ "Đối tác toàn diện" - bỏ qua cấp độ "Đối tác chiến lược" - lên thẳng cấp độ "Đối tác chiến lược toàn diện", cấp quan hệ cao nhất của Việt Nam trong hệ thống đối tác ngoại giao. Đây là quyết định rất đúng, rất mạnh dạn, có ý nghĩa chiến lược. Nhưng đây cũng là công việc rất khó, do những vấn đề của lịch sử để lại, và còn do cả những mối quan hệ với các nước lớn khác đang tác động mạnh mẽ cho một trật tự thế giới mới, phân chia lại thị trường thế giới. 

Qua mấy việc như vừa nói, tôi thấy Tổng Bí thư là người có phương pháp tốt trong xử lý các vấn đề đang có nhiều ý kiến khác nhau; lấy chất lượng chuẩn bị đề án để làm căn cứ ra quyết định chứ chủ yếu không phải là quy trình và thủ tục; khi thấy chưa chuẩn bị tốt thì dừng lại và sửa đổi chứ không nguyên tắc một cách máy móc; luôn đặt vấn đề độc lập và chủ quyền quốc gia lên trên khi giải quyết công việc; có tầm nhìn xa bao quát về xu hướng vận động của thế giới quanh ta.

Ông vừa chia sẻ những ấn tượng về tầm nhìn và phong cách làm việc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, vậy với ông ấn tượng lớn nhất về phong cách làm việc của Tổng Bí thư là điều gì?

- Phong cách làm việc của Tổng Bí thư mà tôi thường thấy là khi nghe người khác nói thì ông nghe thật, nghe chăm chú, vừa nghe vừa ghi chép, dù là nghe ý kiến của nhân dân, của cấp dưới. Ông không nói chen ngang vào và phê phán người đang nói. Tôi nghĩ đó cũng là một biểu hiện của phong cách "trọng dân" mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói.

Không "trọng dân" thì không thể có đạo đức "vì dân", và càng không phải "dân là gốc" và "lấy dân làm gốc" - đó là những giá trị cốt lõi nhất trong tư tưởng Hồ Chí Minh mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thường nói đến khi yêu cầu cán bộ đảng viên phải học tư tưởng, đạo đức và phong cách của Bác Hồ.

Công tác Đảng và xây dựng Đảng chiếm vị trí đặc biệt quan trọng trong cuộc đời hoạt động và sự nghiệp của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Ông suy nghĩ như thế nào về những di sản của Tổng Bí thư?

- Đối với những người lãnh đạo, khi họ ra đi, việc đánh giá họ như thế nào tôi nghĩ rằng mục đích chính là để rút kinh nghiệm cho cuộc sống tiếp theo. Hãy để cho nhân dân và lịch sử đánh giá sẽ là đúng nhất, vì khi ấy có đủ các góc nhìn của hàng triệu con người và sự soi rọi đúc kết bởi thời gian. Lịch sử bao giờ cuối cùng cũng là người phán xử khách quan, vô tư và công tâm nhất.

Với một quả núi lớn, khi ở gần càng thấy nó vĩ đại, ra xa dần thì thấy nó nhỏ đi và mờ nhạt hơn. Nhưng đối với những người lãnh đạo, sau khi họ đã ra đi, sự vĩ đại của họ đến mức độ nào thì ngày càng ra xa sẽ càng nhìn thấy rõ và chân thật hơn. Tôi không dám và không đủ góc nhìn để đánh giá toàn diện về ông.

Riêng đối với câu hỏi về di sản trong xây dựng Đảng mà Tổng Bí thư để lại, theo cách nhìn của tôi, đó là công cuộc phòng, chống tham nhũng trong 3 nhiệm kỳ nay. Đây là việc lớn và quan trọng bậc nhất. "Lợi ích nhóm và chủ nghĩa tư bản thân hữu" ở nước ta không chỉ là chuyện cảnh báo từ 10 năm trước, mà đã là một hiện hữu, đang xói mòn nhiều giá trị, nếu không phòng chống tích cự và hiệu quả thì đất nước sẽ không thể phát triển bền vững được, xã hội sẽ không thể tốt đẹp, ảnh hưởng đến sự tồn vong của Đảng.

Quyết tâm chống lợi ích nhóm tiêu cực tham nhũng một cách thật sự, quyết liệt, dám làm, có đủ bản lĩnh để làm, đủ trong sạch để làm… là việc cần phải theo gương Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Tổng Bí thư phải là người trong sạch để đi đầu trong cuộc chiến thật sự này, dù không phải ồn ào cứ vung lên gươm giáo.

Cá nhân tôi xin nói thêm, phòng chống tham nhũng là một vấn đề khó và phải rất khoa học trong biện pháp giải quyết. Đặc biệt là việc cải cách cơ chế, thể chế và kể cả cách ngăn ngừa sự biến chứng của bệnh tình trong khi chữa chạy, làm lũng đoạn và thay đổi bản chất của cơ quan quản lý theo các kiểu khác nhau.

Những ngày này nhiều người dân nhắc đến phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, rằng "Danh dự là điều thiêng liêng, cao quý nhất". Ông suy nghĩ như thế nào về phát biểu này của Tổng Bí thư?

- "Danh dự là điều thiêng liêng, cao quý nhất" như Tổng Bí thư nói, tôi nghĩ là quá đúng, rất văn hóa, đó là giá trị sống, giá trị người, ngàn năm bền vững, là cơ sở nền tảng cho sự tồn tại và phát triển của xã hội.

Khi nói về xây dựng đạo đức, nhiều người thường nêu ra quá nhiều vấn đề, nhiều tiêu chí, nghe xong cứ loạn cả lên, dàn trải và tản mạn, rồi ra về chẳng còn nhớ gì nữa, cuối cùng chữ thầy trả lại cho thầy. Trong khi đó, nếu chỉ cần tập trung giáo dục về một vấn đề thôi - trọng danh dự, trung thực và liêm sĩ - thì có thể sẽ hiệu quả hơn nhiều, làm được một điều ấy thì từ đó sẽ lan tỏa chi phối, điều chỉnh rất nhiều việc khác.

Xin trân trọng cảm ơn TS Vũ Ngọc Hoàng!