Quan chức Ukraine đề xuất được đặt vũ khí hạt nhân, nghị sĩ Mỹ lên tiếng

Các bảo đảm an ninh dành cho Ukraine không thể bao gồm việc gia nhập NATO hoặc triển khai vũ khí hạt nhân của phương Tây trên lãnh thổ, Thượng nghị sĩ Mỹ Lindsey Graham cho biết.

Trước đó, trong một bài bình luận đăng trên Telegraph cuối tuần qua, cựu Tổng tư lệnh quân đội Ukraine Valerii Zaluzhnyi cho rằng “các bảo đảm an ninh hiệu quả” cho Kiev có thể bao gồm tư cách thành viên NATO, triển khai vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ Ukraine, hoặc “một lực lượng quân sự lớn của đồng minh đủ khả năng đối đầu với Nga”.

Trong một bài đăng trên X, ông Graham viết rằng những đề xuất mà ông Zaluzhnyi, người hiện là Đại sứ Ukraine tại Anh, nêu ra “vượt xa những gì có thể thực hiện”.

Ông nói thêm: “Điều tối quan trọng trong thời điểm then chốt này là mọi đánh giá đều phải đáp ứng tiêu chí khả thi. Những bảo đảm an ninh được đề cập, bao gồm việc gia nhập NATO và đặt vũ khí hạt nhân ở Ukraine, theo quan điểm của tôi là không thể chấp nhận được".

Ukraine đã nộp đơn xin gia nhập NATO vào năm 2022, trong khi các nước châu Âu, bao gồm Anh và Pháp, bày tỏ sẵn sàng triển khai một lực lượng đa quốc gia tới Ukraine sau khi đạt được lệnh ngừng bắn với Nga.

Tuy nhiên, Mỹ đã bác bỏ khả năng kết nạp Ukraine vào NATO hoặc đưa binh sĩ Mỹ đến nước này.

Nga yêu cầu Ukraine từ bỏ nỗ lực gia nhập NATO và trở thành một quốc gia trung lập. Moscow cũng nhấn mạnh sẽ không chấp nhận vũ khí hạt nhân hoặc binh sĩ phương Tây xuất hiện trên lãnh thổ Ukraine, đồng thời cảnh báo rằng kịch bản đó có thể dẫn tới xung đột với NATO.

Sau khi Liên Xô sụp đổ, khoảng 1.700 đầu đạn hạt nhân đã được để lại trên lãnh thổ Ukraine. Về mặt kỹ thuật, với kho dự trữ này Ukraine đã trở thành một cường quốc hạt nhân lớn thứ 3 thế giới. Tuy nhiên, quyền kiểm soát hoạt động của các vũ khí hạt nhân vẫn thuộc về Nga. 

Bản Ghi nhớ Budapest được các nhà lãnh đạo Ukraine, Nga, Anh, Mỹ ký kết vào ngày 5/12/1994. Theo thỏa thuận này, Ukraine từ bỏ kho vũ khí hạt nhân của mình, trong khi Nga, Mỹ và Anh đưa ra các đảm bảo an ninh cho Kiev.

Ukraine nhiều lần cho rằng, bản ghi nhớ này là một sai lầm vì Kiev giờ đây vừa không có cả vũ khí hạt nhân vừa không có an ninh.

Đầu năm nay, Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết việc từ bỏ vũ khí hạt nhân để đổi lấy Bản ghi nhớ Budapest là "hoàn toàn không sáng suốt, phi logic và vô trách nhiệm". 

"Nếu tôi được phép trao đổi vũ khí hạt nhân, tôi sẽ đổi chúng lấy thứ gì đó thực sự mạnh mẽ có thể ngăn chặn bất cứ bên tiến công nào, dù họ có sức mạnh, lãnh thổ và quân đội to lớn. Đó phải là một quân đội mạnh mẽ và một khối an ninh mạnh mẽ", ông Zelensky nói. 

Về phần mình, Nga cho rằng Ukraine chưa bao giờ có bất kỳ vũ khí hạt nhân nào vì đó là tài sản của Liên Xô, vì vậy, về mặt pháp lý, chúng thuộc về Moscow do Nga là quốc gia kế thừa của Liên Xô. 

Ngoài ra, trong những năm gần đây, Nga đã nhiều lần nói rằng sự can thiệp của phương Tây vào các vấn đề nội bộ của Ukraine đã làm suy yếu Hiệp ước Budapest.