Siết cho vay mua căn nhà thứ 2: "Liều thuốc hạ sốt" cho giá bất động sản

Trong 1-2 năm trở lại đây, giá bất động sản tại các đô thị lớn tăng phi mã, giấc mơ an cư ngày càng xa tầm với của người dân. Trong cuộc họp gần đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng phải thốt lên về thực trạng giá nhà cao, cao mãi, người dân không thể mua được.

Một loạt các giải pháp được đặt ra sau đó, hướng tới mục tiêu tăng nguồn cung, giảm chi phí, phấn đấu để giá nhà thương mại ở mức hợp lý, để người dân có điều kiện thuận lợi, phù hợp về nhà ở.

Gần đây, Bộ Xây dựng cũng đề xuất Chính phủ về cơ chế kiểm soát, kiềm chế giá bất động sản, trong đó có chính sách hạn chế cho vay đối với căn nhà thứ 2, thứ 3 trở lên. Cụ thể, các tổ chức tín dụng đang hoạt động tại Việt Nam áp dụng hạn mức cho vay không quá 50% giá trị hợp đồng mua bán nhà ở đối với các khoản vay mua nhà ở thứ 2 và không quá 30% đối với các khoản vay mua nhà ở từ thứ 3 trở lên.

Tác động trực tiếp đến hành vi đầu tư

Ông Nguyễn Quang Huy - CEO khoa Tài chính Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi - thừa nhận hiện nay, nhiều chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại áp dụng chính sách thanh toán linh hoạt, cho phép người mua chỉ cần trả trước 10-30% giá trị căn hộ, phần còn lại được ngân hàng hỗ trợ vay tới 70-90% với các ưu đãi miễn lãi và ân hạn gốc trong thời gian đầu.

Chính sách này đã góp phần duy trì thanh khoản thị trường, giúp người mua nhà dễ tiếp cận hơn, nhưng cũng tiềm ẩn những rủi ro tín dụng, có thể tác động tới sự ổn định của hệ thống tài chính nếu không được điều tiết hợp lý và gắn với chiến lược phát triển nguồn cung bền vững.

Ông Huy cho rằng đề xuất của Bộ Xây dựng về giới hạn tỷ lệ cho vay mua nhà thứ 2 và thứ 3 trở lên là biện pháp tích cực, nhằm hướng dòng tín dụng về nhu cầu ở thật, góp phần hạn chế sử dụng đòn bẩy tài chính để đầu cơ.

Đồng quan điểm này, các chuyên gia của Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam (VARS IRE) cho biết, phần lớn các chủ đầu tư đều hợp tác với ngân hàng để triển khai các gói tín dụng cho người mua nhà. Chính sách này có tác động trực tiếp đến kết quả giao dịch và khả năng hấp thụ sản phẩm bất động sản.

Tuy nhiên, một số nhóm người đã lợi dụng chính sách này như một đòn bẩy tài chính để mua đi bán lại. Chính vì vậy, Bộ Xây dựng đã đề xuất quy định hạn mức cho vay đối với các khoản vay mua nhà ở thương mại, có thể sẽ tác động trực tiếp đến hành vi đầu cơ bất động sản.

Ông Võ Huỳnh Tuấn Kiệt - Giám đốc Nhà ở CBRE Việt Nam - nhận định tín dụng vào bất động sản là một trong những yếu tố tác động đến việc đầu tư. Nhiều nhà đầu tư sử dụng phương án vay, đòn bẩy tài chính để mua, sở hữu nhiều bất động sản, vô tình đẩy giá nhà lên cao.

Với đề xuất của Bộ Xây dựng, ông Kiệt cho rằng sẽ tác động tích cực đến thị trường. Nhà đầu tư muốn dùng đòn bẩy tài chính sẽ phải cân nhắc chiến lược đầu tư, từ đó có thể làm giảm dòng tiền đổ vào bất động sản. Mặt khác, ông Kiệt cho rằng để "van điều tiết" phát huy tác dụng tối đa thì cần thêm giải pháp gia tăng nguồn cung, nhắm vào đối tượng mua nhà ở thực, mua lần đầu để ổn định tâm lý người dân.

Cần giải pháp tăng nguồn cung, hướng đến nhu cầu ở thực

Ông Nguyễn Quang Huy - CEO khoa Tài chính Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi - cho rằng để đạt hiệu quả thực chất, bên cạnh việc siết tín dụng cần song hành với giải pháp tăng cung cho thị trường, đặc biệt là các dòng sản phẩm phù hợp với khả năng chi trả của đại bộ phận người dân.

Cụ thể, Nhà nước cần triển khai đồng bộ các chính sách điều tiết vĩ mô về quy hoạch và phát triển đô thị, bao gồm mở rộng các khu đô thị vệ tinh, nhà ở xã hội, nhà ở giá vừa túi tiền, đi cùng cơ chế hỗ trợ chủ đầu tư rút ngắn thủ tục phê duyệt, giải phóng mặt bằng và cấp phép xây dựng. Khi thời gian triển khai dự án được rút ngắn, chi phí vốn và chi phí cơ hội giảm, giá thành sản phẩm có thể hợp lý hơn, từ đó giúp tăng khả năng tiếp cận nhà ở cho người dân.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng cần thúc đẩy phát triển hạ tầng giao thông kết nối vùng, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào phân khúc nhà ở xã hội và nhà cho thuê dài hạn - những lĩnh vực vừa có ý nghĩa xã hội, vừa góp phần ổn định cung cầu thị trường.

Ông Huy nêu quan điểm một thị trường bất động sản phát triển bền vững cần được định hình trên hai trụ cột: tín dụng an toàn và nguồn cung phù hợp. Khi kiểm soát chặt đòn bẩy tài chính, đồng thời mở rộng nguồn cung nhà ở thực, mặt bằng giá sẽ dần ổn định, giảm áp lực đầu cơ và củng cố niềm tin cho người dân cũng như nhà đầu tư dài hạn.

Bà Giang Huỳnh - Giám đốc Bộ phận Nghiên cứu và S22M, Savills Việt Nam - cho rằng biện pháp hạn chế cho vay từ căn nhà thứ 2 trở đi có thể góp phần giảm hoạt động đầu tư, song đồng thời cũng làm giảm dòng vốn của các nhà đầu tư dài hạn và ảnh hưởng đến thanh khoản chung của thị trường. Trong bối cảnh thị trường bất động sản TPHCM và cả nước đang đối mặt với tình trạng thiếu nguồn cung kéo dài, việc thắt chặt tín dụng có thể khiến thị trường trở nên trầm lắng hơn.

Nếu nhìn vào nguyên nhân cốt lõi, giá nhà tăng cao trong thời gian qua không chủ yếu do đầu tư, mà xuất phát từ sự thiếu hụt nguồn cung, vướng mắc pháp lý, chi phí đất và chi phí phát triển dự án tăng cao. Đại diện Savills đề xuất chính sách cần tập trung vào giải quyết tận gốc vấn đề cung - cầu thông qua cải cách thủ tục phê duyệt dự án, đẩy nhanh tiến độ triển khai, tháo gỡ vướng mắc đối với các dự án đang bị đình trệ thông qua cơ chế đặc thù. Khi nguồn cung được bổ sung và đa dạng hơn, đặc biệt ở phân khúc vừa túi tiền, giá nhà sẽ dần ổn định.