Kho vũ khí tỷ USD của Mỹ có thể biến thành "đống sắt vụn" dưới tay Taliban

Khi chính phủ Afghanistan sụp đổ vào tháng trước, Taliban không chỉ lên nắm chính quyền ở Kabul mà còn thừa hưởng kho vũ khí đáng kể do Mỹ sản xuất và cung cấp cho quân đội Afghanistan trước đó.

Taliban được cho là đã chiếm được số vũ khí trị giá hàng tỷ USD do quân đội Afghanistan và Mỹ để lại, trong đó chủ yếu là trang thiết bị quân sự do Mỹ sản xuất. Nghị sĩ đảng Cộng hòa Jim Banks, một cựu quân nhân của Hải quân Mỹ tại Afghanistan, ước tính số khí tài Mỹ bỏ lại Afghanistan trị giá khoảng 85 tỷ USD.

Một cuộc diễu hành vào ngày 31/8 tại Kandahar, thành phố lớn thứ hai của Afghanistan, cho thấy Taliban đã chiếm được nhiều máy bay, xe bọc thép và pháo của quân đội Mỹ và Afghanistan. Các chiến binh Taliban được nhìn thấy mang súng trường tấn công khi ngồi trên xe Humvee diễu hành quanh thành phố.

Một ngày trước đó, các video xuất hiện trên mạng xã hội cho thấy Taliban bắt đầu làm quen với trực thăng từng được lực lượng của Mỹ và NATO sử dụng trong cuộc chiến kéo dài 20 năm.

Hiện chưa rõ quy mô số vũ khí mà Taliban chiếm được, nhưng theo các đánh giá tình báo hiện tại, Taliban được cho là đang kiểm soát hơn 2.000 xe bọc thép, trong đó có xe Humvee, khoảng 40 máy bay, trực thăng như UH-60 Black Hawk, 20 máy bay tấn công A-29 Tucano, máy bay không người lái ScanEagle.

Ngoài ra, một báo cáo của chính phủ Mỹ đã nêu chi tiết về việc chuyển giao 600.000 vũ khí hạng nhẹ, bao gồm súng trường và súng máy, cho Afghanistan vào năm 2017.

Mỹ đã nhanh chóng phủ nhận việc Taliban có thể kiểm soát số vũ khí do Mỹ bỏ lại.

"Taliban có thể kiểm tra tất cả những gì họ muốn. Họ có thể xem xét, có thể đi vòng quanh, nhưng không thể điều khiển được máy bay. Họ không thể vận hành chúng. Chúng tôi đảm bảo đã vô hiệu hóa, để làm cho tất cả các thiết bị ở sân bay không thể sử dụng được", người phát ngôn Lầu Năm Góc John Kirby cho biết hôm 31/8.

Các máy bay Mỹ bị bỏ lại tại sân bay Kabul gồm trực thăng vận tải chiến thuật Black Hawk và máy bay tấn công hạng nhẹ A-29.

Các chuyên gia cho biết Mỹ có thể đã sử dụng chất nổ để phá hủy các bộ phận quan trọng của thiết bị quân sự khiến chúng không còn khả năng sử dụng.

Loren Thompson,nhà phân tích quân sự tại Viện nghiên cứu Lexington, nói với USA Today rằng kho vũ khí mới của Taliban có thể sẽ chỉ là "đống sắt vụn" nếu nhóm này không có đủ chuyên môn để vận hành các loại vũ khí tinh vi.

"Trực thăng là thiết bị đắt tiền nhất, nhưng khả năng để Taliban vận hành và bảo trì chúng mà không có sự trợ giúp từ bên ngoài là rất thấp. Việc không có sự hỗ trợ hậu cần của Mỹ sẽ dẫn đến tình trạng kho vũ khí còn sót lại của quân đội Afghanistan bị hư hỏng dần dần. Ngay cả những vũ khí hạng nhẹ cũng sẽ dần trở nên không sử dụng được nếu không được bảo dưỡng đúng cách", ông Thompson cho biết thêm.

Kênh truyền hình Al Jazeera của Qatar đưa tin, Taliban "thất vọng và cảm thấy bị phản bội" khi cho rằng hầu hết các thiết bị quân sự đã "hỏng và không thể sửa chữa được".

Tướng quân đội Mỹ đã nghỉ hưu Joseph Votel, người từng lãnh đạo Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ từ năm 2016 - 2019, lưu ý rằng những vũ khí hạng nhẹ sẽ mang lại lợi thế trước mắt cho Taliban. Ông Votel cho biết súng máy và pháo sẽ được Taliban sử dụng để chiến đấu với phe kháng chiến chống Taliban ở Thung lũng Panjshir, phía đông bắc Kabul.