Bức ảnh cho thấy hiệu quả từ "thợ săn hỏa lực" 50 tuổi của Ukraine

Lực lượng Ukraine đã sử dụng một chiếc máy bay vận tải hạng nhẹ Antonov An-28 từ một đơn vị dân sự, có thể là một câu lạc bộ hàng không tư nhân, rồi chuyển đổi nó thành “thợ săn UAV” mới nhất của họ.

Khi các bầy UAV của Nga ngày càng đông đảo, thì các biện pháp phòng không của Ukraine lại ngày càng đơn giản và rẻ hơn.

Một bức ảnh lan truyền gần đây trên mạng cho thấy một chiếc An-28 với 59 ký hiệu “hạ mục tiêu” được vẽ trên thân, hầu hết là UAV cảm tử Shahed bị bắn rơi.

Chiếc UAV Shahed nặng 200kg hiện là vũ khí tập kích chủ lực của Nga nhằm vào các thành phố Ukraine. Loại UAV trị giá 50.000 USD này mang đầu đạn 50kg và có thể bay hàng ngàn km nhờ dẫn đường vệ tinh.

Trong cuộc tập kích đêm 4/10, Nga đã phóng tới 496 UAV kiểu Shahed, trong đó 57 chiếc lọt qua lưới phòng thủ của Ukraine. Tỷ lệ đánh chặn 89% tuy cao, nhưng vẫn để lọt hàng chục UAV và không kho tên lửa nào có thể duy trì tần suất đánh chặn như vậy mãi.

Ukraine đang gây nhiễu tín hiệu dẫn đường của UAV bằng tác chiến điện tử, đồng thời bắn hạ chúng bằng pháo phòng không, tên lửa mặt đất và cả UAV đánh chặn phóng từ mặt đất.

Một trong những biện pháp hiệu quả nhất lại chính là phương pháp cổ điển nhất: Các phi công Ukraine bay sát UAV Shahed chỉ cách vài mét, rồi nã súng từ khoang lái hoặc cửa máy bay, y như các phi công Thế chiến I.

Dùng tên lửa trị giá 500.000 USD để hạ UAV 50.000 USD rõ ràng là phương án kém bền vững về chi phí. Trong khi đó, một chuyến xuất kích bằng An-28 chỉ tốn vài nghìn USD mà có thể hạ nhiều mục tiêu cùng lúc.

Chiếc máy bay “diệt UAV” đầu tiên kiểu Thế chiến I là máy bay huấn luyện Yakovlev Yak-52 từ thập niên 1970, đã bắn hạ hàng chục UAV ở miền Nam Ukraine.

Sau Yak-52, Ukraine còn sử dụng thêm máy bay nông nghiệp Zlin Z-37T, và nay là An-28, phi cơ cũng ra đời vào thập niên 1970.

Chiếc An-28 là máy bay cánh quạt hai động cơ, trọng lượng cất cánh tối đa 6,5 tấn, chở được 19 người, tốc độ hành trình khoảng 320km/h, gần gấp đôi UAV Shahed chạy bằng cánh quạt (185km/h).

Một số biến thể hiếm của Shahed-238 chạy bằng động cơ phản lực có thể đạt tốc độ 600km/h.

Quân đội Ukraine hiện đang vận hành phần lớn, nếu không nói là toàn bộ, các máy bay săn UAV vốn là máy bay dân dụng cải hoán.

Yếu tố then chốt là chi phí. Nga đang đẩy mạnh sản xuất UAV và giảm mạnh giá thành, có thể chỉ còn 1/4 so với tháng 2/2022.

Một tên lửa phòng không IRIS-T của Đức có giá tới 500.000 USD. Ukraine và các đồng minh không thể sản xuất đủ số lượng tên lửa để hạ từng chiếc Shahed, trong khi một máy bay Yak-52 hoặc An-28 cũ chỉ tốn vài nghìn USD để sửa chữa, tiếp nhiên liệu và bay hàng giờ, đạn dược bắn từ buồng lái chỉ tốn vài USD mỗi viên.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) tại Washington D.C., các đợt tập kích bằng UAV của Nga nhắm vào Ukraine sẽ còn mở rộng chừng nào Nga vẫn tiếp tục tăng sản lượng UAV tấn công tầm xa.

Trong một chiến thuật phòng không toàn diện, cần có tên lửa đắt tiền cho mục tiêu giá trị cao, pháo cơ động như Gepard cho phòng thủ tầm gần, tác chiến điện tử để gây nhiễu dẫn đường, và máy bay giá rẻ với xạ thủ bắn từ cửa khoang. Chiếc An-28 với 59 UAV bị hạ là minh chứng rõ ràng nhất cho hiệu quả của cách làm này.

Những biện pháp phòng thủ rẻ hơn duy nhất đối phó với UAV Shahed là: Gây nhiễu điện tử, làm tê liệt dẫn đường vệ tinh trên diện rộng; pháo tự hành cơ động như các xe Gepard của Đức mà Ukraine đang dùng.

Nhược điểm là gây nhiễu cũng làm gián đoạn liên lạc của chính Ukraine, và nước này chỉ có khoảng 80 hệ thống Gepard, quá ít để bảo vệ toàn bộ các thành phố lớn với tầm bắn chỉ vài km.

Máy bay có gắn súng như An-28 có thể tuần tra giữa thành phố và các hướng UAV bay đến, bắn hạ nhiều UAV trong một lần xuất kích, với chi phí thấp hơn rất nhiều so với chính giá của UAV đó.