Băn khoăn của phương Tây khi Ukraine mất chiếc F-16 đầu tiên

Wall Street Journal (WSJ) dẫn nguồn tin cho biết, việc Ukraine mất chiếc F-16 đầu tiên chỉ vài tuần sau khi nhận được tiêm kích do Mỹ sản xuất dường như đã khiến giới chức phương Tây băn khoăn rằng liệu việc Kiev cho tiêm kích này xung trận quá sớm có phải là quyết định khôn ngoan hay không.

Tuần trước, chiếc F-16 Ukraine đã rơi ngay lần đầu xuất kích, khiến một trong những phi công giàu kinh nghiệm nhất của Ukraine thiệt mạng. Các nhà điều tra Ukraine vẫn chưa tiết lộ nguyên nhân vụ việc.

Kiev đã vận động các nhà tài trợ phương Tây cung cấp hàng chục máy bay F-16 để đối phó Nga. Một nhóm nhỏ phi công đã được chọn để tham gia các khóa đào tạo tại Đan Mạch, Mỹ và Romania.

Oleksiy Mes là một trong những phi công Ukraine được đào tạo tại căn cứ Skrydstrup ở Đan Mạch để lái F-16. Mes cũng là 1 trong 6 phi công đầu tiên có đủ điều kiện để lái F-16 của Ukraine. Anh cho biết đầu năm nay rằng việc đào tạo đã được "cô đọng" và việc lái máy bay theo chuẩn phương Tây có nhiều thách thức về mặt kỹ thuật hơn.

Hoạt động huấn luyện tập trung vào các loại nhiệm vụ đánh chặn tên lửa hành trình của Nga, WSJ cho biết. Mỹ và đồng minh không có kế hoạch điều chỉnh chương trình huấn luyện, nhưng "vụ tai nạn cho thấy đây là kết cục khi bạn cố gắng (đào tạo phi công Ukraine) một cách vội vã", một quan chức quốc phòng cấp cao của phương Tây nói với báo Mỹ.

Các phi công thường sẽ tích lũy thêm giờ bay trong nhiều tháng với đơn vị của họ sau khi hoàn thành khóa học, trước khi được giao nhiệm vụ chiến đấu. Tuy nhiên, phi công Ukraine đã tham gia chiến đấu ngay lập tức sau khi được huấn luyện xong ở phương Tây vì họ đã có kinh nghiệm lái các máy bay từ thời Liên Xô.

Tuy nhiên, việc điều khiển tiêm kích theo chuẩn Liên Xô khác với tiêm kích theo chuẩn NATO về nhiều mặt. Đặc tính kỹ thuật của tiêm kích MiG cũng rất khác F-16. Thao tác trên một máy bay hoàn toàn mới đòi hỏi phi công cần có nhiều thời gian hơn để làm quen. 

Kiev cho hay chiếc F-16 bị rơi khi đang làm nhiệm vụ phòng thủ, bắn hạ tên lửa Nga trong cuộc không kích lớn chưa từng có của Moscow vào các mục tiêu của Ukraine. 

Mariana Bezuhla, một nhà lập pháp Ukraine, trước đó đã nói rằng chiếc F-16 dường như đã bị một hệ thống tên lửa Patriot do Mỹ cung cấp bắn nhầm.

Một nguồn tin nói với WSJ rằng F-16 đã biến mất khỏi radar ngay sau khi một tên lửa của Nga phát nổ gần nó. Điều này có thể làm hỏng chiếc F-16 hoặc buộc phi công Ukraine phải thực hiện một động tác cơ động nguy hiểm. Nguồn tin không nói rõ đó là loại tên lửa gì, hoặc tại sao nó phát nổ trên không dù đây là tên lửa đất đối đất hoặc không đối đất.

Mặt khác, Đại sứ Nga tại Washington Anatoly Antonov cho rằng, cái chết của phi công F-16 người Ukraine Oleksiy Mes là do Mỹ đào tạo không đầy đủ. Theo nhà ngoại giao Nga, chiếc F-16 của Kiev dường như bị bắn rơi trên bầu trời Ukraine bởi hệ thống Patriot. 

Dù chưa rõ lý do gì mà F-16 bị rơi nhưng vụ việc cho thấy thách thức khổng lồ của Ukraine trong việc vận hành đội tiêm kích theo chuẩn phương Tây, trong đó hoạt động đào tạo đang đặt nặng thách thức cho Kiev để họ có thể có đủ phi công lái 20 tiêm kích F-16.