Từ vụ án đánh bạc ở Pullman: Người thắng bạc có phải nộp lại tiền thắng?

Theo Cáo trạng Vụ án Đánh bạc, Tổ chức đánh bạc xảy ra tại CLB King Club thuộc khách sạn Pullman (phường Giảng Võ, TP Hà Nội), trong số 136 bị can phạm tội Đánh bạc chỉ có 23 người thắng (có người chỉ thắng khoảng 240.000 đồng), còn lại là 113 người thua. 

Trong đó người thua nhiều nhất là ông Vũ Phong (53 tuổi, ở phường Cầu Giấy, Hà Nội) với số tiền hơn 1,4 triệu USD (khoảng 34,1 tỷ đồng) còn người thắng nhiều nhất là ông Nguyễn Thanh Bách với số tiền khoảng 2,2 tỷ đồng. 

Từ chi tiết trên, nhiều người đặt câu hỏi về việc theo quy định pháp luật, người đánh bạc có phải nộp lại tiền khắc phục hậu quả vụ án hay không. Và nếu nộp lại tiền, họ có thể được xem xét áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự ra sao? 

Luật sư Hoàng Trọng Giáp (Giám đốc Công ty Luật Hoàng Sa, Đoàn Luật sư TP Hà Nội) nhìn nhận dưới góc độ pháp lý, đánh bạc trái phép theo Điều 321 Bộ luật Hình sự 2015 là tội danh có hành vi khách quan được thể hiện dưới các hình thức chơi được thua bằng tiền hoặc hiện vật có giá trị như đánh bài, tổ tôm, sóc đĩa, ba cây, cá độ bóng đá, baccarat, roulette...

Về khách thể, đây là tội danh xâm phạm tới khách thể là những quan hệ xã hội mà hành vi phạm tội xâm phạm tới, bao gồm an ninh trật tự công cộng và những quy tắc, chuẩn mực về hành vi của con người do Nhà nước quy định, bảo vệ. 

"Theo Nghị định số 03/2017/NĐ-CP của Chính phủ, đối tượng được phép chơi tại điểm kinh doanh casino gồm Người nước ngoài và Người Việt Nam định cư ở nước ngoài có hộ chiếu nước ngoài, có năng lực hành vi dân sự theo quy định của pháp luật Việt Nam. Bởi vậy, việc người Việt Nam đánh bạc tại các địa điểm kinh doanh casino là hành vi vi phạm pháp luật, xâm phạm tới các quy định do Nhà nước ban hành. 

Tuy nhiên, do đây là hành vi xâm phạm tới khách thể là các quy định, quy tắc, chuẩn mực của Nhà nước ban hành, không gây thiệt hại cụ thể với bất cứ tổ chức, cá nhân nào nên dưới góc độ khoa học pháp lý, người phạm tội Đánh bạc không có nghĩa vụ phải nộp lại tiền khắc phục hậu quả nếu không thu lợi bất chính từ hành vi đánh bạc hoặc tổ chức đánh bạc", luật sư bình luận.

Đối với những trường hợp có lãi từ hành vi đánh bạc, luật sư Giáp nhìn nhận việc xử lý số tiền thu lợi bất chính sẽ căn cứ quy định tại Điều 47 Bộ luật Hình sự 2015 và Điều 106 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015. Theo đó, do đây là tiền liên quan tới hành vi phạm tội và hình thành do hành vi phạm tội mà có nên sẽ bị tịch thu, sung quỹ Nhà nước theo quy định pháp luật. 

Ngoài ra, căn cứ quy định hướng dẫn tại Án lệ số 48/2021/AL của TAND Tối cao, đối với trường hợp nộp lại số tiền thu lợi bất chính từ hành vi đánh bạc hoặc tổ chức đánh bạc, người phạm tội sẽ không được áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự "Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả" quy định tại khoản 1, Điều 46 Bộ luật Hình sự 1999 (tương đương điểm b, khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015).

Tuy nhiên, việc chủ động nộp lại tiền sẽ được ghi nhận như một tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự khác theo quy định tại khoản 2, Điều 46 Bộ luật Hình sự 1999 (tương đương khoản 2, Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015). Đối với các bị cáo khác, trong trường hợp không thu lợi bất chính nhưng vẫn chủ động nộp tiền khắc phục hậu quả Vụ án, Toà án sẽ xem xét về việc có áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho các bị cáo hay không. 

Như vậy, đối với trường hợp thu lợi bất chính, số tiền có được từ hành vi đánh bạc sẽ bị tịch thu, sung quỹ Nhà nước. Đối với trường hợp chủ động nộp lại số tiền thu lợi từ hành vi phạm tội, bị cáo có thể được xem xét ghi nhận tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật.