Bổ sung quyền của Chủ tịch nước đối với các lực lượng vũ trang

Cụ thể, về thẩm quyền của Chủ tịch nước đối với hoạt động lập pháp, báo cáo liệt kê ý kiến đề nghị bổ sung quy định trước khi công bố luật, Chủ tịch nước tự mình hoặc theo đề nghị của Chính phủ, đề nghị Quốc hội xem xét lại luật đã được Quốc hội thông qua (như thể hiện trong một phương án của bản Dự thảo trình UB Thường vụ Quốc hội xem xét trước đó).

Giải trình về quan điểm này, đại diện Ban Biên tập dự thảo Hiến pháp sửa đổi nêu rõ, theo nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước ở Việt Nam, Chủ tịch nước là người đứng đầu Nhà nước. Tuy nhiên, Chủ tịch nước lại do Quốc hội bầu trong số đại biểu Quốc hội, chịu trách nhiệm trước Quốc hội. Chủ tịch nước đã tham gia trực tiếp vào quá trình xây dựng và ban hành luật. Theo hướng lập luận này, Chủ tịch nước có quyền nêu ý kiến không tán thành trong quá trình thảo luận, xây dựng luật.

Do vậy, cơ quan soạn thảo quyết định loại bỏ phương án quy định quyền phủ quyết luật của Chủ tịch nước khỏi dự thảo Hiến pháp sửa đổi lần này.

Về thẩm quyền của Chủ tịch nước đối với hoạt động hành pháp, UB Dự thảo sửa đổi Hiến pháp tán thành với phương án “dung hòa” giữa các hướng thiết kế về vấn đề bổ sung quyền cho Chủ tịch nước. Cụ thể, “Chủ tịch nước có quyền yêu cầu Chính phủ họp bàn về vấn đề mà Chủ tịch nước xét thấy cần thiết để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước”.

Như vậy, Chủ tịch nước không thể yêu cầu Chính phủ họp bàn và chủ trì những cuộc họp về bất cứ vấn đề nào Chủ tịch nước quan tâm nhưng cũng không chỉ khuôn hẹp trong quy định chỉ được yêu cầu Chính phủ họp bàn về những vấn đề thuộc thẩm quyền của Chủ tịch nước.

Ở góc độ khác, cơ quan soạn thảo lại “mở tối đa” quyền của Chủ tịch nước so với các hướng thể hiện trước đó. Đó là về nội dung “nới” thẩm quyền phong hàm cấp tướng và bổ nhiệm các chức danh trong quân đội.

Chủ tịch nước được khẳng định là người thống lĩnh các lực lượng vũ trang. Nhiều ý kiến đề nghị ngoài thẩm quyền phong hàm, cần bổ sung quy định về thăng, giáng, tước quân hàm cấp tướng trong các lực lượng vũ trang nhân dân; đồng thời, ngoài việc bổ nhiệm, cần bổ sung việc miễn nhiệm, cách chức Tổng tham mưu trưởng, Chủ nhiệm Tổng cục chính trị.

Loại ý kiến thứ 2 cho rằng phải quy định thêm thẩm quyền quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức các chức vụ tư lệnh Quân khu, Quân chủng, Quân đoàn và tương đương vì đây là các chức danh chỉ huy quân đội, chứ không phải chức danh quản lý nhà nước.

Đối với Chương VII – Chính phủ, ý kiến góp ý của chính cơ quan này đề nghị không quy định Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội không được đồng ý dù Chính phủ đã biện giải, trong chức năng “hành pháp” và “hành chính” đã thể hiện rõ trách nhiệm của Chính phủ chấp hành Hiến pháp, luật, nghị quyết do Quốc hội thông qua. Theo đó, về bản chất, việc Chính phủ tổ chức thực thi Hiến pháp, pháp luật chính là hoạt động chấp hành ý chí của nhân dân được thể hiện trong các đạo luật do Quốc hội ban hành, phù hợp với nguyên tắc quyền lực nhà nước thống nhất và thuộc về nhân dân.

Việc không quy định Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội, theo quan điểm này, sẽ làm rõ hơn vai trò hành pháp và sự phân công quyền lực cho Chính phủ trong quan hệ với Quốc hội, bảo đảm tính độc lập tương đối, sự kiểm soát của cơ quan hành pháp đối với cơ quan lập pháp, tạo cơ sở để Chính phủ chủ động, năng động hơn trong quản lý, điều hành.

Tuy nhiên, Ban Biên tập dự thảo Hiến pháp sửa đổi cho rằng, Quốc hội là cơ quan duy nhất do cử tri cả nước trực tiếp bầu ra. Với tư cách là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, Quốc hội được nhân dân uỷ quyền ban hành Hiến pháp, luật, nghị quyết, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, thiết lập nên các cơ quan hiến định trong bộ máy nhà nước và giám sát tối cao đối với toàn bộ hoạt động của Nhà nước. Do đó, Chính phủ là cơ quan hành pháp có trách nhiệm tổ chức và bảo đảm thi hành nghiêm chỉnh Hiến pháp, luật, nghị quyết do Quốc hội ban hành, đồng thời chịu trách nhiệm báo cáo công tác với Quốc hội và chịu sự giám sát của Quốc hội.