"Phải theo dõi chặt người chấp hành án treo ngoài xã hội"

Sáng 4/11, thảo luận tại tổ về Dự án Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú; Dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi); Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị làm rõ các quy định liên quan đến thi hành án phạt cải tạo không giam giữ và án treo, nhằm bảo đảm việc quản lý, giám sát người chấp hành án tại cộng đồng được chặt chẽ, thống nhất.

Đại biểu Trần Công Phàn (đoàn TPHCM) cho rằng, đối với thi hành án tại cộng đồng, đặc biệt là án treo, cần nhận thức đúng bản chất pháp lý.

"Án treo thực ra là miễn chấp hành án phạt tù có điều kiện. Tức là vẫn là hình phạt tù, chỉ khác ở chỗ người phạm tội được chấp hành án ngoài xã hội", ông giải thích.

Loại án này thường áp dụng cho những người phạm tội lần đầu, mức án dưới ba năm tù nhưng có thời gian thử thách kéo dài.

"Trong thời gian thử thách, nếu vi phạm, người đó sẽ phải chấp hành toàn bộ án tù trước đó, thậm chí còn bị tăng thêm. Vì vậy, đây là loại án rất nghiêm khắc, không thể coi là nhẹ", ông nhấn mạnh.

Đại biểu đề nghị chính quyền cấp xã và các cơ quan có thẩm quyền phải theo dõi, giám sát rất chặt chẽ, vì án treo chỉ thực sự có ý nghĩa khi người chấp hành án tuân thủ đầy đủ nghĩa vụ, đồng thời chính quyền cơ sở thực hiện đúng trách nhiệm giám sát, giáo dục.

"Án treo là một cơ chế nhân văn, thể hiện tính khoan hồng nhưng nếu buông lỏng quản lý thì sẽ phản tác dụng", ông Phàn nói.

Cùng quan điểm tăng cường giám sát tại cơ sở, đại biểu Lê Hữu Trí (đoàn Khánh Hòa) chỉ ra rằng dự thảo luật vẫn chưa quy định rõ về chế độ kiểm tra, giám sát định kỳ của cơ quan thi hành án hình sự cấp tỉnh đối với người chấp hành án tại cộng đồng, cũng như chưa xác định cụ thể trách nhiệm của người được giao giám sát, giáo dục. Điều này dẫn đến tình trạng áp dụng thiếu thống nhất giữa các địa phương.

Ông Trí đề nghị bổ sung quy định về chế độ báo cáo, kiểm tra và hướng dẫn nghiệp vụ của cơ quan thi hành án hình sự cấp tỉnh đối với Ủy ban nhân dân cấp xã và công an xã; đồng thời quy định rõ trách nhiệm của cá nhân được phân công giám sát, giáo dục người chấp hành án.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị hoàn thiện hồ sơ rút ngắn thời gian thử thách đối với người được hưởng án treo, trong đó cần có văn bản đề nghị của Ủy ban nhân dân cấp xã và tài liệu chứng minh người được đề nghị đã chấp hành đầy đủ các nghĩa vụ theo bản án và quyết định thi hành án.

Ngoài ra, ông Trí lưu ý dự thảo cần làm rõ quy định về bồi thường nghĩa vụ dân sự trong trường hợp người chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ có trách nhiệm bồi thường. Cần xác định cụ thể mức và phương thức thực hiện để bảo đảm thống nhất, tránh lúng túng khi áp dụng.

Đại biểu cũng đề nghị bổ sung quy định định kỳ xác minh, lập báo cáo của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người chấp hành án cư trú, nhất là đối với trường hợp thi hành án ngoài xã hội, nhằm giúp cơ quan thi hành án hình sự có thông tin kịp thời để giám sát, đánh giá đúng thực tế việc chấp hành pháp luật.

Theo các đại biểu, việc hoàn thiện các quy định về thi hành án tại cộng đồng là hết sức cần thiết, bởi đây là biện pháp thể hiện tính nhân đạo của pháp luật nhưng vẫn phải bảo đảm nghiêm minh, công bằng và hiệu lực trong thi hành.