Vì sao lửa lan nhanh trong vụ cháy chung cư Hong Kong khiến 55 người chết?

Chiều 26/11, các tòa nhà trong cụm chung cư với khoảng 4.000 cư dân sinh sống ở quận Tai Po, Hong Kong bất ngờ bốc cháy dữ dội. Ngọn lửa từ một tòa nhà đã nhanh chóng lan sang các tòa còn lại.

Sở cứu hỏa Hong Kong hôm nay 27/11 xác nhận, số người thiệt mạng trong vụ cháy ở Hong Kong đã tăng lên ít nhất 55 người. Ít nhất 123 người bị thương trong vụ cháy, bao gồm 8 lính cứu hỏa.

Sở cứu hỏa chưa cập nhật ngay về số người mất tích sau vụ cháy. Trước đó, các quan chức Hong Kong cho biết 279 người vẫn chưa được tìm thấy.

Nguyên nhân chính xác của vụ cháy vẫn chưa được xác định và vẫn còn nhiều câu hỏi đặt ra liên quan tới vụ việc thảm khốc này.

Những câu hỏi này bao gồm lý do các tòa chung cư không được sơ tán nhanh hơn sau khi đám cháy bắt đầu lan từ tòa nhà đầu tiên, và liệu vật liệu dễ cháy, bao gồm cả tấm polystyrene chặn cửa sổ của nhiều căn hộ, có thể đã góp phần gây ra hỏa hoạn hay không.

Cảnh sát đã tìm thấy tên công ty xây dựng trên các tấm polystyrene mà lính cứu hỏa phát hiện được sử dụng để chặn một số cửa sổ tại khu chung cư. Các nhà chức trách cho biết họ nghi ngờ các vật liệu xây dựng khác được tìm thấy tại các căn hộ - bao gồm lưới bảo vệ, vải bạt và tấm phủ nhựa - không đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn.

Giám đốc Sở Cứu hỏa Andy Yeung cho biết "những tấm polystyrene này cực kỳ dễ cháy và đám cháy lan rất nhanh".

“Sự xuất hiện của chúng là bất thường nên chúng tôi đã chuyển vụ việc cho cảnh sát để điều tra thêm”, ông Yeung nói.

Ông Anwar Arabi, giảng viên kỹ thuật an toàn phòng cháy chữa cháy, cho rằng câu hỏi quan trọng đặt ra bây giờ không phải là nguyên nhân gây ra đám cháy, mà là tại sao đám cháy lại lan nhanh như vậy.

Giàn giáo bằng tre đặc trưng của Hong Kong, lắp đặt bên ngoài các tòa nhà đang được cải tạo, là một trong những nguyên nhân khiến việc khống chế đám cháy trở nên bất khả thi.  

"Ngọn lửa đã có thể lan từ tầng này sang tầng khác mà không gặp bất kỳ rào cản nào", ông Arabi nhận định.

"Thông thường, bên trong một tòa nhà, nếu tòa nhà đó không phải đang được cải tạo, chúng tôi thậm chí còn bịt kín cả các ống dẫn dây điện, vì chúng tôi muốn ngăn ngừa hỏa hoạn. Nhưng khi có giàn giáo dễ cháy ở bên ngoài, điều này cũng hoàn toàn vô nghĩa”, chuyên gia nói thêm.

Theo ông Arabi, chuyên gia tại Đại học Queensland, người có nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy tại Hong Kong, giàn giáo tre đã bị loại bỏ dần ở Hong Kong do những lo ngại về an toàn phòng cháy chữa cháy.

Cảnh sát Hong Kong cho biết, ngoài việc các tòa nhà được che phủ bằng lưới bảo vệ và nhựa có thể không đáp ứng tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy, họ còn phát hiện một số cửa sổ của tòa nhà đã được bịt kín bằng vật liệu xốp, do một công ty xây dựng đang thực hiện việc bảo trì lắp đặt.

Hong Kong là một trong những thị trường bất động sản đắt đỏ nhất thế giới, nơi có không gian hạn chế và các tòa nhà cao tầng là một phần không thể thiếu của đặc khu này.

“Điều này đồng nghĩa với việc các gia đình đang sống trong những không gian rất nhỏ với rất nhiều vật liệu tích tụ. Mỗi căn hộ đều chất đầy vật liệu có nguy cơ cháy và sinh ra nhiệt, từ đó tiếp tục góp phần lan rộng đám cháy”, ông Arabi nói.

Chuyên gia Arabi so sánh vụ cháy ở Hong Kong với vụ cháy Tháp Grenfell vào năm 2017. Đây là vụ cháy chết chóc nhất ở Anh trong hơn một thế kỷ khiến hơn 70 người thiệt mạng.

“Khi lửa ở bên ngoài và lan theo chiều thẳng đứng, đó là cách đám cháy lan rộng, do lực đẩy. Khi đó, lửa sẽ tạt vào và chạm vào chất rắn, khiến chất rắn bị phân hủy và giải phóng khí dễ cháy, tạo điều kiện cho đám cháy lan rộng”, ông Arabi giải thích.

“Vì vậy, việc chúng ta thấy nó lan theo chiều thẳng đứng với tốc độ nhanh như vậy, thành thật mà nói, đối với tôi, không có gì đáng ngạc nhiên - mặc dù vụ việc xảy ra thực sự rất đáng tiếc”, chuyên gia nói thêm.

Trước khi xảy ra hỏa hoạn, khu chung cư ở Hong Kong được bao bọc bằng giàn giáo tre, một kỹ thuật xây dựng cổ xưa và vẫn được sử dụng rộng rãi tại đặc khu. Những giàn giáo này được dựng lên trên các tòa nhà cao hàng trăm mét và được bọc trong lưới an toàn.

Tre không chỉ được sử dụng trong việc xây dựng các tòa nhà mới, mà còn được sử dụng trong việc cải tạo hàng nghìn khu chung cư lâu đời mỗi năm, khiến nó trở thành vật liệu xây dựng thiết yếu ở Hong Kong.

Tuy nhiên, kỹ thuật này đang được giám sát ngày càng kỹ lưỡng về độ an toàn và độ bền. Mặc dù tre được ưa chuộng vì tính linh hoạt, nhưng đây cũng là vật liệu dễ cháy và dễ bị hư hỏng theo thời gian.

Cục Phát triển Hong Kong gần đây đã thông báo 50% dự án xây dựng công cộng mới từ tháng 3 sẽ cần sử dụng giàn giáo kim loại để “bảo vệ người lao động tốt hơn” và phù hợp với các tiêu chuẩn xây dựng hiện đại ở “các thành phố tiên tiến”.

Tuyên bố này đã vấp phải sự phản đối dữ dội từ cư dân. Nhiều người trong số họ cho rằng giàn giáo tre là một di sản văn hóa cần được duy trì.

"Chúng ta cần tìm cách khắc phục tình trạng này", Goman Ho, kỹ sư kết cấu tại công ty kỹ thuật Arup của Anh, nhận định.

Vụ hỏa hoạn đã đặt ra nhiều câu hỏi về việc sử dụng giàn giáo tre và lưới dễ cháy trong các công trình xây dựng tại Hong Kong. Chính quyền đặc khu nghi ngờ một số vật liệu trên tường bên ngoài của các tòa nhà không đáp ứng tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy.

Lãnh đạo Hong Kong John Lee cho biết một lực lượng đặc nhiệm đã được thành lập để điều tra nguyên nhân vụ cháy.

"Đơn vị đánh giá độc lập của Sở Xây dựng sẽ điều tra xem tường bên ngoài của tòa nhà có đáp ứng tiêu chuẩn chống cháy hay không. Nếu có bất kỳ hành vi sai trái nào, chúng tôi sẽ truy cứu trách nhiệm theo luật pháp và quy định", ông phát biểu tại một cuộc họp báo hôm 26/11.

Ông cũng cho biết chính quyền sẽ có hành động đặc biệt đối với các dự án đang triển khai, kiểm tra xem vật liệu lưới và giàn giáo có đáp ứng tiêu chuẩn chống cháy cũng như các tiêu chuẩn an toàn khác hay không.