Những câu hỏi lớn trước thềm thượng đỉnh Mỹ - Triều tại Việt Nam

Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un lần thứ hai tại Hà Nội vào ngày 27-28/2 sau cuộc gặp đầu tiên tại Singapore hồi tháng 6 năm ngoái. Ông Trump đang chờ đợi những bước tiến đáng kể trong tiến trình phi hạt nhân hóa Triều Tiên, đổi lại Washington sẽ đưa ra cam kết bảo đảm phát triển kinh tế cho Bình Nhưỡng.

Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Triều Tiên liệu có dễ dàng từ bỏ năng lực hạt nhân - vũ khí phòng vệ then chốt cho sự tồn vong của chính quyền Bình Nhưỡng hay không? Liệu hội nghị thượng đỉnh sắp tới có mang lại bất kỳ tiến triển thực sự nào cho mục tiêu phi hạt nhân hóa hay không?

Tổng thống Trump muốn gì từ Triều Tiên?

Yêu cầu chính của Mỹ là Triều Tiên sẽ từ bỏ các vũ khí hạt nhân của nước này, đặc biệt là tên lửa đạn đạo liên lục địa, sau khi Bình Nhưỡng từng tuyên bố thử nghiệm thành công tên lửa có tầm phóng tới Mỹ vào năm 2017. Nếu phi hạt nhân hóa thành công bán đảo Triều Tiên, đây sẽ là thành tựu ngoại giao lớn đối với Tổng thống Trump.

Thành tựu này giúp Tổng thống Trump chuyển hướng tập trung của công chúng Mỹ ra khỏi những vụ bê bối trong nước, đồng thời nâng cao uy tín của ông trong chiến dịch tái tranh cử tổng thống vào năm 2020 cho nhiệm kỳ thứ hai.

Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để đạt được mục tiêu “phi hạt nhân hóa hoàn toàn, đầy đủ và có thể kiểm chứng” Triều Tiên? Trước hết, Washington muốn Bình Nhưỡng thống nhất một “thời gian biểu” cụ thể cho việc phi hạt nhân hóa và có bước đi cụ thể để đạt được mục tiêu này, chẳng hạn quay trở lại Hiệp ước Không Phổ biến Vũ khí Hạt nhân (NPT), công bố đầy đủ chương trình hạt nhân và chấp thuận để thanh tra viên quốc tế tới Triều Tiên.

Tổng thống Trump rõ ràng đang tìm cách hoàn thành nhiệm vụ phức tạp trên thông qua các cuộc đàm phán trực tiếp với nhà lãnh đạo Kim Jong-un. Tuy nhiên, nhiều người lo ngại rằng ông Trump có thể “bị quá sức” và Triều Tiên lái đàm phán theo ý muốn của họ.

Nhà lãnh đạo Kim Jong-un muốn gì từ Mỹ?

Nhà lãnh đạo Kim Jong-un có một danh sách dài những điều ông mong muốn, bao gồm nới lỏng các lệnh trừng phạt, chính thức chấm dứt chiến tranh Triều Tiên, giảm bớt sự hiện diện của quân đội Mỹ và Hàn Quốc, được Mỹ thừa nhận chính thức về ngoại giao, hiệp ước hòa bình và hỗ trợ phát triển kinh tế.

Việc nới lỏng các lệnh trừng phạt và hỗ trợ kinh tế là một phần đặc biệt quan trọng đối với chính quyền Kim Jong-un. Triều Tiên đã quyết định chuyển trọng tâm sang cải cách kinh tế sau khi thử thành công tên lửa đạn đạo vào tháng 11/2017 với tầm bắn được cho là đủ tấn công lục địa Mỹ.

Triều Tiên tin rằng họ đã hoàn thành chương trình vũ khí, xóa bỏ một bãi thử hạt nhân và dừng các vụ thử tên lửa trong hơn một năm qua. Điều Triều Tiên đang chờ đợi bây giờ là đề xuất từ Mỹ.

Kết quả đàm phán có thể thế nào?

Bình Nhưỡng được dự đoán là sẽ đưa ra các nhượng bộ về hạt nhân đủ để Tổng thống Trump cảm thấy hài lòng, nhưng sẽ không nhượng bộ sâu thêm.

Triều Tiên được cho là sẵn sàng đón các thanh tra viên từ Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) tới tổ hợp hạt nhân chính của nước này tại Yongbyon, phía bắc Bình Nhưỡng. Tuy nhiên, chính quyền Kim Jong-un vẫn chưa đánh tín hiệu cho thấy sẵn sàng quay trở lại hiệp ước NPT hay dỡ bỏ tổ hợp Yongbyon.

Sau các động thái nhượng bộ của Triều Tiên, Mỹ có thể đồng ý đưa ra tuyên bố kết thúc chiến tranh. Về mặt kỹ thuật, Hàn Quốc và Triều Tiên vẫn đang trong tình trạng chiến tranh do các bên mới chỉ ký thỏa thuận đình chiến, thay vì hiệp ước hòa bình.

Tuyên bố kết thúc chiến tranh chỉ là một văn kiện chính trị, song không có giá trị pháp lý. Do vậy, việc đưa ra tuyên bố này cũng không làm thay đổi kế hoạch triển khai lực lượng quân sự của Mỹ tại Hàn Quốc - lực lượng bị Triều Tiên nghi ngờ là nhằm đối phó với Bình Nhưỡng.

Một số nhượng bộ khác mà Mỹ có thể đưa ra là cho phép nối lại các dự án liên Triều, chẳng hạn khu công nghiệp Kaesong ở phía bắc khu phi quân sự, hoặc du lịch trên núi Kumgang tại Triều Tiên.

Mỹ được cho là vẫn giữ nguyên các lệnh trừng phạt kinh tế với Triều Tiên. Stephen Biegun, đặc phái viên Mỹ về Triều Tiên, hồi tháng trước từng nói Washington “vẫn sẽ duy trì chiến dịch gây sức ép” với Bình Nhưỡng.

Thành Đạt

Theo Nikkei