Lữ đoàn 72 mạnh bậc nhất Ukraine thất bại chóng vánh ở Ugledar ra sao?

Lữ đoàn Ukraine đã từng cầm chân quân đội Nga 2 năm

Hơn một tháng trước, quân đội Nga (RFAF), sau khi hạ gục Lữ đoàn bộ binh cơ giới số 72 (sau đây gọi tắt là Lữ đoàn 72) của Ukraine đã chiếm thành phố pháo đài Ugledar (Vuhledar).

Quân đội Ukraine (AFU), một số nguồn tin cho biết, hiện có hơn 100 lữ đoàn, và việc RFAF xóa sổ một trong số đó dường như không có gì đáng nói vì Kiev vẫn có thể tổ chức lại tuyến phòng thủ và tiếp tục trì hoãn cuộc tấn công của đối phương.

Tuy nhiên, tình hình chiến đấu sau đó, rõ ràng không lạc quan như vậy, bởi kể từ khi lực lượng cơ động thuộc Cụm quân phía Đông (còn gọi là nhóm Vostok) của Quân đội Nga, bắt đầu tấn công vào cuối tháng 10, phía Kiev đã mất 3 thị trấn (quy mô dân số hơn 1.000 dân mỗi nơi trước chiến tranh) và 2 làng nhỏ chỉ trong nửa tháng.

Điều quan trọng nhất là tuyến đường cao tốc O-0510, được dùng làm trục phòng ngự, ngăn lực lượng Moscow tiến về phía bắc, đã bị xuyên thủng từ giữa. Nhóm Vostok đã chiếm một vùng rộng lớn ở phía bắc Ugledar, khiến AFU trong khu vực phải chịu áp lực bao vây từ ba phía.

Rõ ràng, cứ điểm Ugledar có tầm quan trọng đặc biệt trong việc hỗ trợ toàn bộ chiến tuyến Nam Donetsk của quân đội Ukraine tại đây. Ngoài ra, Lữ đoàn 72 vốn đã trấn giữ Ugledar trong một thời gian dài, rõ ràng là không phải là đơn vị tầm thường.

Trong hơn hai năm qua, Lữ đoàn 72 của Ukraine đã nhiều lần đẩy lùi các đợt xung phong của đối phương, biến khu vực xung quanh Ugledar thành "nghĩa địa" xe bọc thép của Nga, với chiến thuật phòng ngự cơ động nổi tiếng dọc trục đường O-0532 từ Ugledar đi Marinka.

Lữ đoàn 72 từng khiến Nga "thất điên bát đảo" nay đã sụp đổ

Lữ đoàn 72 hiện có quy mô tới 17 tiểu đoàn và một số đại đội trực thuộc. Đây là một trong những lữ đoàn bộ binh cơ giới lớn nhất của AFU trong thời chiến, có biên chế tương đương với sư đoàn bộ binh cơ giới Nga.

Lữ đoàn bộ binh cơ giới 72, tiền thân là Sư đoàn bộ binh 29, thành lập vào năm 1941, khi chiến tranh Xô - Đức bùng nổ. Năm 1943, Sư đoàn 29 chuyển thành đơn vị bộ binh cơ giới và lấy tên là Sư đoàn bộ binh cơ giới Cận vệ 72.

Sau khi Liên Xô tan rã năm 1991, Sư đoàn bộ binh cơ giới Cận vệ 72 được chia cho Ukraine. Năm 2002, trong tiến trình cải cách quân đội của Ukraine lên tiêu chuẩn phương Tây, Sư đoàn chuyển thành Lữ đoàn bộ binh cơ giới 72.

Biên chế của Lữ đoàn 72 gồm Sở chỉ huy và 17 tiểu đoàn. Trong đó có 4 tiểu đoàn bộ binh cơ giới (số 1, 2, 3, 12) và 3 tiểu đoàn bộ binh (1, 2 và 48).

Về hỏa lực, đơn vị có 4 tiểu đoàn, gồm Tiểu đoàn pháo tự hành 155mm, Tiểu đoàn pháo tự hành 122mm, Tiểu đoàn pháo phản lực phóng loạt 122mm và Tiểu đoàn chống tăng thuộc cụm pháo binh. Số đơn vị pháo này, tương đương cụm pháo binh chiến dịch.

Các tiểu đoàn chiến đấu khác gồm Tiểu đoàn xe tăng, Tiểu đoàn phòng không, Tiểu đoàn UAV.

Các tiểu đoàn bảo đảm gồm Tiểu đoàn hậu cần, Tiểu đoàn công binh, Tiểu đoàn kỹ thuật.

Ngoài ra, Lữ đoàn còn có các đại đội trực thuộc như Đại đội trinh sát, radar, thông tin, quân y, hóa học.

Như vậy có thể thấy, Lữ đoàn 72 là đơn vị có bề dày truyền thống, khi xung đột Nga - Ukraine bùng nổ, AFU đã tăng cường các đơn vị chiến đấu bộ binh và đơn vị kỹ thuật như UAV cho Lữ đoàn.

Kết quả là, biên chế bộ binh của Lữ đoàn 72 gần gấp đôi, hỏa lực pháo binh của lữ đoàn gấp 3 so với lữ đoàn thông thường. Đây cũng là một số ít đơn vị có trang bị pháo tự hành M109 do Mỹ sản xuất.

Chính nhờ biên chế tăng cường mà Lữ đoàn 72 gần như có thể tự mình cầm cự lâu dài ở Ugledar. Đơn vị từng đảm nhiệm trấn thủ trên một khu vực với chính diện tới 60km, từ Velyka Novosilka tới Marinka và từng khiến quân Nga "thất điên bát đảo".

Vì sao Lữ đoàn 72 thất bại tại Ugledar?

Như đã trình bày ở trên, Lữ đoàn 72 là đơn vị có bề dày truyền thống. Trong quá khứ, Lữ đoàn từng là đơn vị tham gia chiến dịch phòng ngự Stalingrad nổi tiếng trong Thế chiến 2.

Sau khi Liên Xô sụp đổ, Lữ đoàn vẫn là một trong những đơn vị nòng cốt của quân đội Ukraine và đã tham chiến khi giao tranh cục bộ bùng phát ở miền Đông đất nước cách đây 10 năm trước

Sau khi cuộc xung đột toàn diện giữa Nga và Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022, Lữ đoàn 72 là một trong số ít đơn vị chính quy của AFU tham gia chiến dịch phòng thủ ở khu vực Kiev, được chỉ huy bởi Tướng Alexander Sirsky, khi đó đang là Tư lệnh lục quân và góp phần đẩy lui lực lượng Moscow khỏi Kiev.

Sau đó, ở mặt trận Donbass, khi lực lượng chủ lực của Ukraine bị sứt mẻ nghiêm trọng và phải rút ra để củng cố, Lữ đoàn 72 được tung vào trận, trực tiếp đối đầu với Tập đoàn quân sự tư nhân Wagner bên phía Nga và chịu trách nhiệm bảo vệ cánh Nam Bakhmut.

Lúc này, Wagner đang thời kỳ cực thịnh nên Lữ đoàn 72 không thể bảo vệ vị trí và bị thương vong nặng nề.

Dù vậy, đơn vị không phải chịu trách nhiệm về việc mất vị trí, mà được điều động về hướng Nam Donetsk để phòng thủ, nghỉ ngơi và củng cố lực lượng. Khi đó, cường độ chiến đấu ở Nam Donetsk rất thấp.

Tuy nhiên, Lữ đoàn 72 đã bị đối phương tấn công ngay khi đặt chân đến Nam Donetsk. Dù họ để mất Pavlivka ở phía nam Ugledar, nhưng đã gây ra thiệt hại nặng cho quân Nga.

Trong cuộc tiến công của Nga vào Ugledar đầu năm 2023, Lữ đoàn 72 đã đứng vững và nhiều lần hạ gục đối phương, điều này khiến họ trở nên nổi tiếng trong toàn quân.

Vì vậy, từ truyền thống lịch sử của đơn vị, mối quan hệ đặc biệt với tướng Syrsky (lúc này đã trở thành Tổng Tư lệnh lực lượng vũ trang Ukraine) và tình hình nguy cấp trên hướng Ugledar, Lữ đoàn 72 đã được cấp trên quan tâm củng cố rất nhiều.

Sau khi lực lượng Moscow tăng cường tấn công toàn diện vào đầu năm 2024, hướng Nam Donetsk không phải là trọng tâm của  Ukraine nên tương quan lực lượng khó cân bằng. Lữ đoàn 72 phải đối mặt với sự bao vây lâu dài của đối phương, khiến họ cuối cùng không thể cầm cự được nữa, tổn thất nặng và phải rút khỏi Ugledar.

Nhóm Vostok của Nga đã thắng trận Ugledar nhờ thay đổi chiến thuật và tinh thần được nâng lên sau "quả ngọt" này, do vậy không khó hiểu khi họ đạt được thành tích tương đối lớn trong một khoảng thời gian ngắn vừa qua.

Nếu AFU không thể ngăn chặn cuộc tấn công của đối phương theo hướng này, lực lượng Moscow sẽ không chỉ đe dọa khu vực Kurakhove mà còn cả Veliky Novosilka. Trong bối cảnh đó, trách nhiệm nặng nề bảo vệ Nam Donetsk, vẫn đặt trên vai Lữ đoàn 72, tuy nhiên đơn vị sẽ cần quân số, vũ khí để củng cố lực lượng sau trận thua tan tác ở Ugledar.