Hệ lụy quân sự nếu phòng tuyến Pokrovsk của Ukraine thất thủ

Pokrovsk trên bờ vực sụp đổ: Ukraine đối mặt "tiến thoái lưỡng nan"

Tình hình chiến sự tại Pokrovsk đang xấu đi nhanh chóng, đẩy Ukraine vào thế "tiến thoái lưỡng nan" với nguy cơ sụp đổ phòng tuyến có thể gây ra "hiệu ứng domino" trên toàn mặt trận phía đông và ảnh hưởng đến triển vọng hòa bình. Báo cáo mới nhất từ các tổ chức theo dõi độc lập ngày 30/10 đã đưa ra cảnh báo nghiêm trọng này.

Pokrovsk, một thành phố có diện tích 30km² và vị trí chiến lược, từng là nút thắt hậu cần quan trọng, kết nối các tuyến đường sắt và đường bộ, hỗ trợ các đơn vị Ukraine tại Donetsk.

Từ mùa hè 2024, Nga dồn lực lượng chính vào hướng này, biến Pokrovsk thành mục tiêu chiến lược thay thế cho Avdiivka, thành trì đã thất thủ vào tháng 2/2024.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), Nga đã triển khai 11.000 quân, bao gồm các đơn vị tinh nhuệ, nhằm bao vây và thâm nhập thành phố. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky thừa nhận trong bài phát biểu ngày 29/10 rằng Pokrovsk là “khu vực khó khăn nhất trên chiến tuyến dài hơn 1.000km”, nơi Nga tập trung lực lượng đông đảo nhất.

Tín hiệu báo động từ chiến trường

Các cập nhật từ Bộ Tổng tham mưu Ukraine cho thấy Nga tiếp tục các cuộc tấn công cục bộ. Mặc dù 60 binh sĩ Nga được cho là đã thiệt mạng chỉ trong ngày 30/10 gần Pokrovsk và các khu vực lân cận như Shakhove, Novotoretske và Rodynske, những con số này không thể che giấu tín hiệu báo động: lực lượng Ukraine đang đối mặt với sự thâm nhập ngày càng sâu của các nhóm xung kích Nga, kết hợp với các cuộc tấn công UAV cắt đứt tuyến cung cấp.

Nhóm phân tích DeepState, có liên hệ với Bộ Quốc phòng Ukraine, cảnh báo rằng tình hình “cận kề thảm họa, liên tục xấu đi, gây ra nguy cơ không thể cứu vãn nếu không hành động quyết liệt hơn”.

Giới chuyên gia nhận định, tình hình tại Pokrovsk không còn là những cuộc giao tranh thông thường mà đã chuyển sang giai đoạn thâm nhập đô thị hỗn loạn.

ISW cho biết, lực lượng Nga đã tiến sâu dọc theo tuyến đường sắt Donetska ở trung tâm Pokrovsk, dựa trên hình ảnh địa vị xác thực. Các blogger quân sự Nga cũng tuyên bố những tiến bộ ở phía đông Pokrovsk, đông nam và đông bắc Mirnograd (thành phố lân cận), cũng như các khu vực Rih, Novopavlivka và Hryshyne.

Những tiến bộ này, dù chậm, đã làm suy yếu vòng ngoài phòng thủ của Ukraine, buộc Kiev điều động các đơn vị mới để củng cố.

Chiến thuật "nghìn nhát cắt" và khủng hoảng nhân lực

Một trong những yếu tố then chốt khiến tình hình xấu đi là chiến thuật “thâm nhập nhỏ lẻ” của Nga. Thay vì các đợt tấn công quy mô lớn, Nga sử dụng các nhóm xung kích chỉ 2-3 người, lợi dụng thời tiết mưa lớn mùa thu để vượt qua các khe hở trong phòng tuyến đối phương.

Theo Reuters, Nga đã cắt đứt tuyến hậu cần nối Pokrovsk với Mirnograd bằng cách phục kích bộ binh và dùng UAV tấn công đoàn xe tiếp tế: “Quân đội Nga triển khai các mũi xung kích xâm nhập vào Pokrovsk và một ngôi làng gần đó, tận dụng thời tiết xấu khiến UAV trinh sát Ukraine khó hoạt động”.

UAV Nga, được hỗ trợ bởi Trung tâm Rubikon về Công nghệ Không người lái Tiên tiến, đang tạo ra “sự thống trị bầu trời” ở hướng Pokrovsk. Những cuộc tấn công này không chỉ nhắm vào xe tải mà còn các kho dự trữ, khiến việc luân chuyển lực lượng và thu hồi tử sĩ trở nên gần như bất khả thi.

Một sĩ quan tại Mirnograd chia sẻ với báo Ukrainska Pravda: “Chúng tôi gần như không thể luân chuyển lực lượng... nguy cơ bị bao vây đang ngày càng cận kề”.

Về phía Ukraine, khủng hoảng nhân lực đang phơi bày rõ nét. Tổng thống Zelensky tiết lộ lực lượng Ukraine ở Pokrovsk bị Nga áp đảo với tỷ lệ 1:8, con số phản ánh sự suy giảm nghiêm trọng trong tuyển mộ.

Atlantic Council phân tích, dù ban đầu có dòng người tình nguyện dâng trào năm 2022, hiện nay Ukraine chỉ tuyển được rất ít tân binh, dẫn đến tình trạng các đơn vị nhỏ lẻ được điều động thay vì cấp lữ đoàn.

Tổng tư lệnh Oleksandr Syrsky thăm mặt trận ngày 30/10, khẳng định không có bao vây, nhưng các báo cáo từ Lữ đoàn Đổ bộ Đường không số 25 và Lữ đoàn Cơ giới số 32 cho thấy các vị trí ngoại ô như Grishino đã bị phong tỏa, với Nga cắm cờ và kiểm soát đường sắt.

Binh sĩ Ukraine như Denys, đang chiến đấu tại chỗ, mô tả: “Nga đang tăng hiện diện, cố gắng bao vây, họ nổ súng ngay khi tiếp cận”. Nếu Kiev không tăng viện cấp lữ đoàn ngay lập tức, ISW cảnh báo Pokrovsk có thể sụp đổ, dẫn đến tổn thất lớn về nhân mạng và thiết bị.

Hệ lụy quân sự: "Hiệu ứng domino" trên mặt trận Donetsk

Nếu Pokrovsk thất thủ, hậu quả quân sự sẽ không dừng lại ở một thành phố mà lan rộng như "chuỗi phản ứng domino", đe dọa toàn bộ hệ thống hậu cần của Ukraine ở Donetsk.

Newsweek phân tích rằng Pokrovsk là “trung tâm hậu cần quan trọng”, kết nối đường sắt Donetska với xa lộ E-50 dẫn về phía tây, hỗ trợ cho các pháo đài như Sloviansk và Kramatorsk. Việc mất nó sẽ cắt đứt nguồn cung cấp cho khoảng 50.000 binh sĩ Ukraine ở phía đông, buộc họ phải rút lui hỗn loạn và mở cửa cho Nga tiến về Pavlograd, cách Pokrovsk chỉ 50km.

Theo ISW, Nga đang tạo “gọng kìm lớn” nhằm vây chặt Pokrovsk - Mirnograd, hai thành phố liên kết chặt chẽ về hậu cần. Nếu một bên sụp đổ, bên kia sẽ bị bao vây hoàn toàn, dẫn đến thất thủ nhanh chóng.

Một sĩ quan Ukraine tại Mirnograd dự báo: “Không còn lối thoát cho lực lượng đồn trú nếu Pokrovsk thất thủ”. Điều này tương tự kịch bản Avdiivka, nơi Ukraine mất 10.000 lính và phải rút lui khẩn cấp hồi tháng 2/2024.

Về mặt chiến thuật, thất thủ Pokrovsk sẽ cho phép Nga triển khai các đơn vị cơ giới lớn hơn, sử dụng địa hình mở để tiến về Dnipropetrovsk.

Reuters lưu ý rằng việc kiểm soát Pokrovsk sẽ “làm suy yếu tuyến phòng thủ và năng lực tiếp tế của Ukraine, giúp Nga tiến gần hơn mục tiêu kiểm soát toàn bộ Donetsk”. Với 11.000 quân đã tập trung tại đây, lực lượng Moscow có thể mở rộng các cuộc tấn công bằng UAV và pháo kích, tăng gấp đôi số lượng giao tranh ở hướng bắc và tây bắc.

Hơn nữa, khủng hoảng nhân lực tại Ukraine sẽ trầm trọng hóa. Tổ chức nghiên cứu Hội đồng Đại Tây Dương ước tính Ukraine đã mất khoảng 100.000 nam giới tiềm năng do nới lỏng hạn chế du lịch quốc tế 2 tháng qua.

Pokrovsk sụp đổ có thể dẫn đến tổn thất thêm 5.000-7.000 lính Ukraine bị bao vây, theo Tổng tham mưu trưởng Nga Valery Gerasimov ngày 26/10, dù Kiev bác bỏ con số này. Điều đó sẽ buộc Ukraine chuyển sang thế “phòng thủ thụ động”, nhường đất để bảo toàn lực lượng, nhưng có nguy cơ tạo khoảng trống cho Nga mở rộng.

Cuối cùng, tác động đến dân thường không thể bỏ qua. ISW cảnh báo rằng chiến thuật thâm nhập của Nga đã “khoanh vùng dân thường trong thành phố, tăng rủi ro thiệt hại dân sự không phân biệt”.

Với dân số Pokrovsk giảm từ 60.000 xuống dưới 10.000 do sơ tán, các cuộc giao tranh đường phố đang biến khu vực thành “mê cung chết chóc”, nơi UAV và mìn rải rác đe dọa cả binh lính lẫn thường dân còn lại.

Hệ lụy chiến lược và chính trị: Cú sốc cho Kiev và phương Tây

Vượt qua khía cạnh quân sự, thất thủ Pokrovsk sẽ tạo ra chấn động chiến lược - chính trị sâu sắc, có thể thay đổi cán cân cuộc chiến.

Đối với Nga, việc chiếm thành phố lớn nhất kể từ Bakhmut sẽ là “phần thưởng chính trị” mà Tổng thống Vladimir Putin có thể củng cố hình ảnh, ổn định nội bộ trước cuộc bầu cử Hạ viện sắp tới.

Modern Diplomacy nhận định: “Nếu Pokrovsk thất thủ, Nga sẽ tiến gần hơn đến kiểm soát toàn bộ Donbass, một phần thưởng chính trị mà ông Putin có thể dùng để chứng minh ưu thế”.

Đối với Ukraine, đây sẽ là thất bại tinh thần lớn, làm lung lay niềm tin vào khả năng cầm cự. Ông Zelensky nhấn mạnh: “Kiểm soát Pokrovsk rất quan trọng để Nga chứng minh họ đang nắm ưu thế trên chiến trường”. Việc thất thủ tại thành phố này có thể thúc đẩy các cuộc biểu tình nội bộ, đặc biệt khi dư luận Ukraine ngày càng mệt mỏi với thương vong.

Về mặt quốc tế, thất bại này sẽ đặt áp lực lớn lên các đồng minh phương Tây. Mỹ và EU, đang tranh luận về gói viện trợ mới, có thể đối mặt chỉ trích vì chậm trễ.

Hội đồng Đại Tây Dương cảnh báo khủng hoảng nhân lực của Ukraine “sẽ buộc Kiev phải nhường đất để bảo toàn sức mạnh, chờ đợi đàm phán với ông Putin”. Nếu Pokrovsk thất thủ, nó có thể mở đường cho Nga tiến về Dnipropetrovsk, đe dọa các tuyến hậu cần NATO, và làm suy yếu lập trường của Kiev tại các diễn đàn như Liên Hợp Quốc.

Hơn nữa, hệ lụy kinh tế sẽ nghiêm trọng. Pokrovsk là trung tâm khai thác than, đóng góp 5% GDP Donetsk trước chiến tranh. Việc mất thành phố sẽ làm gián đoạn xuất khẩu năng lượng Ukraine, tăng phụ thuộc vào viện trợ phương Tây.

Chuyên gia Pasi Paroinen từ Phần Lan nhận định: “Lực lượng Nga đông đến mức Ukraine không thể đẩy lùi và thời tiết xấu giúp tăng giáp tiếp cận mà không bị phát hiện”.

Pokrovsk đang đứng trước ngưỡng cửa nguy hiểm, nơi sự chậm trễ có thể dẫn đến thảm họa không thể đảo ngược. Kiev cần tăng viện ngay lập tức, kết hợp hỗ trợ từ phương Tây về UAV và nhân lực, để tránh hệ lụy lan rộng. Cuộc chiến này không chỉ về lãnh thổ mà còn về ý chí, và Pokrovsk có thể quyết định tương lai của Donetsk.