Tàu cổ phát lộ ở Hội An có đáng bỏ ra tiền tỷ để khảo cổ?

Con tàu có giá trị?

Sáng 20/11, UBND thành phố Đà Nẵng, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch thành phố Đà Nẵng cùng các chuyên gia khảo cổ, đơn vị bảo tồn đã có buổi tọa đàm bàn phương án khai quật, trục vớt con tàu cổ phát lộ trở lại ở biển Hội An từ ngày 8/11 tới nay.

Tại đây, vấn đề được nhiều người quan tâm là giá trị của con tàu, có xứng đáng để thành phố Đà Nẵng bỏ ra số tiền hàng tỷ đồng trục vớt, khảo cổ, nghiên cứu?.

Bà Lâm Thị Mỹ Dung, Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), cho rằng qua các báo cáo, đánh giá ban đầu có thể nhận định đây là di vật rất nhiều giá trị, một di sản cần được khai quật, nghiên cứu.

Còn ông Nguyễn Ngọc Quý, Viện Khảo cổ học, cho rằng di vật tàu cổ còn có giá trị đặc biệt vì nằm trong bối cảnh văn hóa ghe bầu xứ Quảng, minh chứng hiện hữu của văn hóa.

Kết quả khai quật sẽ làm rõ nhiều vấn đề về hiện vật. Từ đó giúp xác định đây là thuyền nội địa, thuyền của ngư dân hay thuyền buôn và cung cấp những thông tin quý giá về lịch sử vùng đất thương cảng Hội An xưa. Đồng thời việc khai quật cũng sẽ có thêm một hiện vật tiêu biểu trưng bày giới thiệu đến du khách.

Là một người “ngoại đạo” của ngành khảo cổ, Kỹ sư Đỗ Thái Bình, Phó Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật Công nghiệp tàu thủy Việt Nam, nêu quan điểm ở nước ta đã có nhiều lần khai quật tàu cổ, nhưng xác tàu còn nguyên vẹn như ở Hội An chỉ đếm trên đầu ngón tay. Theo ông Bình, riêng điều kiện này đã đủ để trục vớt con tàu.

Ngoài ra, Kỹ sư Bình cũng cho rằng, ngành đóng tàu của Việt Nam cũng thuộc dạng top trên thế giới, nên con tàu này cũng có thể góp phần làm rõ được trình độ đóng tàu của Việt Nam thời xưa.

“Qua quan sát tôi chắc chắn đây không phải là con tàu hiện đại, dù ở thế kỷ nào thì con tàu cũng được gọi là cổ và mang giá trị rất lớn, khi có thể làm rõ được trình độ đóng tàu của Việt Nam nên cần được khai quật”, ông Bình nhận định.

Với tư cách là người dân địa phương, ông Nguyễn Sự, nguyên Bí thư Thành ủy Hội An (tỉnh Quảng Nam cũ), nhận định hiện nay cần thiết phải khai quật con tàu cổ để nghiên cứu làm rõ hơn giá trị con đường gốm sứ, tơ lụa, kỹ thuật đóng tàu từng tồn tại trong lịch sử.

Đặc biệt kết quả nghiên cứu cũng sẽ cung cấp thông tin về sự biến đổi của vùng Hội An, quá trình bồi đắp, sạt lở của biển. Đây sẽ là bài học về sự ứng xử sự hòa thuận và nương tựa vào thiên nhiên.

Nghiên cứu kỹ về thời gian khai quật

Theo Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An, hiện nay cấp thiết phải khai quật, trục vớt, đưa con tàu lên đất liền để bảo quản, nghiên cứu. Đơn vị này cho biết nếu được cơ quan chức năng thông qua việc khai quật sẽ làm ngay trong tháng 12.

Từ đầu năm 2026 bắt đầu thực hiện các giải pháp bảo quản, rửa muối mặn, làm nhà xưởng bảo vệ và sau đó nghiên cứu chuyên sâu. Các thủ tục từ khai quật đến bảo tồn đều có sự tham gia của các cơ quan chuyên sâu, đảm bảo hồ sơ khoa học đầy đủ, chặt chẽ.

Tuy nhiên, ý kiến làm ngay trong tháng 12 được nhiều chuyên gia cho rằng cần nên nghiên cứu kỹ thời gian thực hiện vì mức độ xói lở tại bãi biển Hội An rất phức tạp.

Bà Nguyễn Thị Anh Thị, Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng, cho biết đây là lần đầu tiên phát hiện di vật tàu cổ gần như còn nguyên vẹn tại bãi biển Hội An. Địa điểm phát hiện di vật nằm trong không gian của đô thị thương cảng quốc tế Hội An, một Di sản văn hóa thế giới.

Thời gian qua các đơn vị đã triển khai nhiều biện pháp nghiên cứu bước đầu. Tuy nhiên việc bảo tồn di vật khảo cổ này là lĩnh vực phức tạp, đòi hỏi kiến thức chuyên sâu, kỹ thuật hiện đại và có sự tham gia của các nhà khoa học.

Lãnh đạo UBND thành phố Đà Nẵng cho rằng, mọi đánh giá đề ra giải pháp khai quật cần hết sức thận trọng, dự lường mọi trường hợp để hướng đến bảo tồn tính chân xác, lâu dài của di vật.