Những bức điện lịch sử trong chiến dịch Hồ Chí Minh vĩ đại

 Cách mạng phát triển với nhịp độ "một ngày bằng hai mươi năm"

 Tháng 10 và tháng 12/1974, Bộ chính trị và Quân ủy Trung ương cùng các đồng chí lãnh đạo chủ chốt từ chiến trường miền Nam ra, đã họp bàn và thống nhất, hạ quyết tâm giải phóng miền Nam trong 2 năm 1975-1976 và nếu xuất hiện thời cơ thuận lợi thì giải phóng ngay trong năm 1975.

Trước khi bước vào chiến dịch Mùa xuân 1975, tại kỳ họp thứ năm, Quốc hội khóa IV, ngày 24/12/1974, Quốc hội đã nhiệt liệt hoan nghênh khi Phó Thủ tướng Chính phủ kiêm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Đại tướng Võ Nguyên Giáp thay mặt quân và dân miền Bắc tuyên bố: "Ra sức củng cố quốc phòng, sẵn sàng đập tan mọi âm mưu chiến tranh mới của kẻ địch, bảo vệ vững chắc miền Bắc", "làm tròn nghĩa vụ thiêng liêng đối với đồng bào miền Nam ruột thịt...".

 Với sự chuẩn bị tỉ mỉ, kỹ càng, chu đáo về cả tinh thần và lực lượng, chỉ trong thời gian ngắn 19 ngày, quân ta tiến công như vũ bão, mở màn là giải phóng Buôn Ma Thuột ngày 10/3/1975, đến giải phóng Huế và 29/3/1975 giải phóng Đà Nẵng.

Trước thời khắc giải phóng Đà Nẵng, trong bức điện của Bộ Chính trị lúc 18h ngày 27/3/1975 gửi các đồng chí Năm Công và Hai Mạnh có đoạn: "Trong lúc này, thời gian là lực lượng. Phải hành động hết sức táo bạo, bất ngờ, làm cho địch không kịp trở tay" (Văn kiện Đảng Toàn tập).

Đây cũng chính là phương châm hành động, tác chiến quan trọng của chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.

Ngay sau khi Đà Nẵng được giải phóng vài giờ, Bộ Chính trị gửi các đồng chí lãnh đạo trực tiếp trên chiến trường Nam Bộ vào hồi 16h30 ngày 29/3/1975 (ngay sau khi Đà Nẵng vừa được giải phóng vài giờ) bức điện:

"Tình hình biến chuyển mau lẹ. Cuộc cách mạng miền Nam đang bước vào giai đoạn phát triển nhảy vọt.

Sau khi ta giành được những thắng lợi to lớn và dồn dập, địch bị thất bại hết sức nặng nề và bất ngờ, chế độ ngụy đang đứng trước nguy cơ sụp đổ nhanh chóng cả về quân sự và chính trị.

...Lúc này cần hành động hết sức kịp thời, kiên quyết và táo bạo. Trên thực tế, có thể coi chiến dịch giải phóng Sài Gòn đã bắt đầu từ đây".

Đầu giờ chiều ngày 1/4/1975, Bộ Chính trị tiếp tục điện cho hai đồng chí Năm Công và Hai Mạnh để bàn việc xúc tiến gấp Kế hoạch tổng tiến công nổi dậy ở Sài Gòn - Gia Định.

Một trong những nhận định hết sức quan trọng của Bộ Chính trị lúc này là: Cuộc chiến tranh cách mạng ở miền Nam không những đã bước vào giai đoạn phát triển nhảy vọt, mà thời cơ để mở cuộc tổng tiến công và nổi dậy ở Sài Gòn - Gia Định đã chín muồi. Từ giờ phút này, trận quyết chiến chiến lược cuối cùng của quân và dân ta đã bắt đầu. Cách mạng đang phát triển với nhịp độ "một ngày bằng hai mươi năm".

Từ đó Bộ Chính trị quyết định: "Chúng ta phải nắm vững thời cơ chiến lược, quyết tâm thực hiện tổng tiến công và nổi dậy, kết thúc thắng lợi chiến tranh giải phóng trong thời gian ngắn nhất. Tốt hơn cả là bắt đầu và kết thúc trong tháng 4 năm nay, không để chậm. 

Phải hành động "thần tốc, táo bạo, bất ngờ". Phải tấn công ngay lúc địch hoang mang, suy sụp. Tập trung lực lượng lớn hơn nữa vào những mục tiêu chủ yếu trên từng hướng, trong từng lúc" (Văn kiện Đảng Toàn tập).

Cùng với quyết định quyết tâm chiến lược, Bộ Chính trị đã vạch ra những nhiệm vụ, những công việc rất cụ thể và chỉ đạo khẩn trương thực hiện:

Đó là, phát huy sức mạnh của ba đòn chiến lược (kết hợp tiến công và nổi dậy, từ ngoài đánh vào, từ trong đánh ra); trên từng hướng và trong từng trận, phải tập trung lực lượng áp đảo, tiêu diệt gọn, làm tan rã nhanh quân địch, tận dụng thời cơ và thuận lợi mới mà dồn dập tiến công, phát triển thắng lợi.

Gấp rút tăng thêm lực lượng ở hướng Tây Sài Gòn, chia cắt và bao vây chiến lược, triệt hẳn đường số 4 và áp sát Sài Gòn. Đồng thời, nhanh chóng tập trung lực lượng ở hướng Đông và hướng Đông Nam, đánh chiếm những mục tiêu quan trọng, bao vây, cô lập hoàn toàn Sài Gòn từ phía Long Khánh, Bà Rịa - Vũng Tàu.

Tổ chức sẵn sàng những đơn vị chủ lực được trang bị binh khí, kỹ thuật thật mạnh, để lúc thời cơ xuất hiện thì tức khắc đánh chiếm những mục tiêu quan trọng nhất ở trung tâm thành phố Sài Gòn.

Ở đồng bằng sông Cửu Long, cần thúc đẩy các lực lượng quân sự, chính trị của ta hành động mạnh bạo, khẩn trương phát triển tiến công và nổi dậy, tiêu diệt chi khu và thiết lập quản lý, phá banh từng mảng lớn hệ thống kìm kẹp của địch, nhanh chóng mở rộng vùng giải phóng ở các khu vực trọng điểm.

Để thực thi kịp thời phương hướng chiến lược nói trên thì phải vạch ngay kế hoạch hành động táo bạo với lực lượng sẵn có tại chiến trường miền Đông, nhanh chóng chuyển Quân đoàn 3 cùng các binh khí, kỹ thuật từ Tây Nguyên xuống, đồng thời ra lệnh đưa Quân đoàn dự bị vào.

Vào lúc này, Bộ Chính trị đã quyết định thành lập Bộ Chỉ huy và Đảng ủy mặt trận Sài Gòn để tập trung thống nhất cao độ sự lãnh đạo và chỉ đạo đối với chiến trường trọng điểm này.

Với những nhiệm vụ cơ bản đó, Bộ Chính trị chỉ đạo thực hiện sát sao từng ngày, từng giờ diễn biến của cuộc chiến.

Chiến dịch giải phóng Sài Gòn lấy tên là chiến dịch Hồ Chí Minh

 11h ngày 9/4/1975, Bộ Chính trị chỉ đạo kế hoạch tiến công Sài Gòn như sau: Từ lúc này đến khi tiến công lớn bắt đầu, cánh phía Tây và Tây Nam cần đẩy mạnh hoạt động chia cắt đường số 4, buộc địch phải phân tán lực lượng để đối phó làm cho chúng thêm rối loạn, hoang mang, khó phán đoán kế hoạch chiến dịch của ta, đồng thời ra lệnh cho các đội biệt động thâm nhập nội thành.

Các lực lượng khác cần có hoạt động thích hợp để tạo điều kiện phối hợp với cuộc tổng tiến công lớn. Cần bảo đảm một khi đã phát động tiến công thì phải công kích thật mạnh và liên tục, dồn dập cho đến toàn thắng; vừa tiến công ở ngoại vi, vừa nắm kịp thời cơ, thọc sâu vào trung tâm từ nhiều hướng với những lực lượng đã chuẩn bị sẵn. Thực hiện từ ngoài đánh vào, từ trong đánh ra, tạo điều kiện cho đồng bào nổi dậy. Đó là phương án cơ bản và chắc chắn nhất. Trong tình hình hiện nay, thần tốc, táo bạo, bất ngờ là ở chỗ đó.

Bức điện của Bộ Chính trị lúc 17h50 ngày 14/4/1975 ghi rõ:

"Gửi: Anh Tám Thành, anh Bảy Cường, anh Tuấn.

Ngày 14/4/1975, Bộ Chính trị đã họp nghe Quân ủy Trung ương báo cáo về tình hình mặt trận Sài Gòn và các phương hướng, chủ trương mà các anh đã điện ra. Bộ Chính trị nhất trí với các phương hướng, chủ trương ấy. Mong các anh tranh thủ thời gian chuẩn bị thật tốt để giành thắng lợi to lớn. Bộ Chính trị đồng ý chiến dịch giải phóng Sài Gòn lấy tên là "chiến dịch Hồ Chí Minh". Chúc các anh khỏe. BA"

Hồi 15h30 ngày 22/4/1975, Bộ Chính trị gửi tiếp các bức điện có nội dung nắm vững thời cơ, kịp thời phát động tổng tiến công kết hợp với nổi dậy của quần chúng Sài Gòn - Gia Định. Nội dung chính của bức điện như sau:

"Thời cơ để mở cuộc tổng tiến công về quân sự và chính trị vào Sài Gòn đã chín muồi. Ta cần tranh thủ từng ngày để kịp thời phát động tiến công. Hành động trong lúc này là bảo đảm chắc chắn nhất để giành thắng lợi hoàn toàn. Nếu để chậm sẽ không có lợi cả về quân sự và chính trị. 

Mệnh lệnh ngay cho các hướng hành động kịp thời, đồng thời chỉ thị cho Khu ủy Sài Gòn - Gia Định sẵn sàng phát động quần chúng nổi dậy kết hợp với các cuộc tiến công của quân đội. Sự hợp đồng giữa các hướng cũng như giữa tiến công và nổi dậy sẽ là thực hiện trong quá trình hành động. Nắm vững thời cơ lớn, chúng ta nhất định giành toàn thắng".

Chiều 26/4/1975, quân ta nổ súng mở màn chiến dịch. Từ 5 hướng các Quân đoàn đồng loạt tiến công vào Sài Gòn. Từ 26 đến 28/4 quân ta chọc thủng phòng tuyến phòng ngự vòng ngoài, đập tan sự phản kháng của các sư đoàn địch và tiếp cận, áp sát Sài Gòn. Địch bị rối loạn hoàn toàn về chiến lược. Từ chiều 28/4 các cánh quân ngụy không còn nhận được lệnh từ Tổng hành dinh và các viên tướng chỉ huy nữa...

Vào 10h ngày 29/4/1975, Bộ Chính trị điện gửi các đồng chí lãnh đạo mặt trận Sài Gòn với nội dung:

"Gửi: Anh Sáu, anh Bảy, anh Tuấn, anh Tư,

Đồng điện anh Tấn,

Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương đang họp thì được tin Dương Văn Minh ra lệnh ngừng bắn. Bộ Chính trị và Quân ủy trung ương chỉ thị:

Các anh ra lệnh cho quân ta tiếp tục tiến công vào Sài Gòn theo kế hoạch; tiến quân với khí thế hùng mạnh nhất, giải phóng và chiếm lĩnh toàn bộ thành phố, tước vũ khí quân đội địch, giải tán chính quyền các cấp của địch, đập tan triệt để mọi sự chống cự của chúng. Công bố đặt thành phố Sài Gòn - Gia Định dưới quyền của Ủy ban quân quản do tướng Trần Văn Trà làm Chủ tịch. Sẽ có điện tiếp, nhận được điện trả lời ngay. BA".                                                                                  

Ngày 29/4, quân ta liên tục tiến công. Các binh đoàn bộ đội hợp thành tiến công, tiêu diệt các cánh quân địch ngăn chặn và phản kích; nhằm thẳng các mục tiêu đã được phân công.

Sáng 30/4, trong thế thua đã rõ ràng, địch xin ngừng bắn; với khí thế vũ bão quân ta vẫn kiên quyết tiến công. Các Quân đoàn nhanh chóng đánh chiếm các mục tiêu trọng yếu.

 Đúng 11h30, xe tăng quân giải phóng đã hùng dũng tiến vào dinh Độc Lập, Tổng thống ngụy Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng vô điều kiện. Cờ giải phóng tung bay trên nóc dinh, Sài Gòn - Gia Định hoàn toàn được giải phóng.

Thắng lợi to lớn và trọn vẹn cho thấy, sự chỉ đạo của Bộ Chính trị là cực kỳ chuẩn xác và tối ưu: "Tốt hơn cả là bắt đầu và kết thúc trong tháng 4 năm nay". Với nghệ thuật và kỹ năng chiến đấu của quân giải phóng, chiến dịch Hồ Chí Minh chỉ từ chiều 26/4 đến trưa 30/4 đã giành thắng lợi. Đây là đòn quyết định tiêu diệt và làm tan rã ngụy quân, đập tan hoàn toàn bộ máy ngụy quyền.

Cuộc Cách mạng giải phóng miền Nam nói chung, chiến dịch Hồ Chí Minh giải phóng Sài Gòn - Gia Định nói riêng đã đóng góp vào kho tàng lý luận cách mạng vô sản những bài học kinh nghiệm vô cùng quý báu:

 - Cách mạng một khi đã tiến công mang tính chiến dịch thì cần nắm chắc một điều là phải tiến hành đến cùng.

- Phải tập hợp ở những điểm quyết định trong một thời cơ quyết định những lực lượng có ưu thế lớn để giải quyết những nhiệm vụ trọng điểm nhất.

- Một khi đã bắt đầu tiến công thì phải hết sức quyết tâm hành động và hành động liên tục làm cho địch không thể trở tay.

- Đánh bất thình lình vào hàng ngũ địch khi quân địch còn phân tán.

- Mỗi ngày, mỗi giờ phải thu được những thắng lợi nhất định, càng lớn càng tốt.

- Và nhất định phải giữ vững được ưu thế tinh thần cách mạng.

Đảng ta đã lãnh đạo nhân dân ta thực hiện trọn vẹn tư tưởng chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, "Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào"; thực thi trọn vẹn lời thề "làm tròn nghĩa vụ thiêng liêng đối với đồng bào miền Nam ruột thịt" - giải phóng hoàn toàn miền Nam, non sông thu về một mối, Bắc Nam thống nhất, bảo tồn toàn vẹn lãnh thổ quốc gia.

Tác giả TS Bùi Ngọc Thanh, nguyên Ủy viên Ủy Ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, nguyên Thứ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (nay là Bộ Nội vụ)

Tư liệu sử dụng trong bài viết:

 Văn kiện Đảng Toàn tập, tập 36, các trang 89, 91, 95-96, 109.

  Lê Duẩn: Thư vào Nam, Nhà xuất bản Sự Thật, HN 1985, trang 394.