TPHCM đầu tư hàng trăm tỷ đồng để kiểm soát khí thải xe máy?

Ngày 27/1 đã diễn ra hội nghị tổng kết Chương trình nghiên cứu thí điểm kiểm tra khí thải xe máy đang lưu hành hướng tới thí điểm kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành trên địa bàn TPHCM. 

Để xây dựng đề án thí điểm kiểm soát khí thải xe máy đang lưu hành trên địa bàn thành phố, Sở Giao thông vận tải phối hợp Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam kiểm tra, đo khí thải xe máy ở quận 1, 3, Phú Nhuận và Tân Bình hồi tháng 5/2020. Qua 6 tháng, hơn 10.600 xe được kiểm tra, phần lớn xe sau 5 năm sử dụng không đạt chuẩn khí thải.

Nếu thực hiện kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy thì lượng khí thải giảm khoảng 60.000 tấn mỗi năm. Chất lượng môi trường không khí sẽ được cải thiện, đặc biệt là các khu vực xung quanh các trục đường chính của thành phố.

Ông Đinh Trọng Khang - Phó Giám đốc Viện Chuyên ngành môi trường (Viện Khoa học công nghệ GTVT - Nhóm nghiên cứu đề án) cho biết, theo đề án, việc kiểm soát khí thải xe máy sẽ chia nhiều giai đoạn. 

Giai đoạn đầu 2021-2022 sẽ tập trung tuyên truyền đến người dân. Từ 2023-2025 sẽ thí điểm kiểm soát, có thu phí 50.000 đồng/xe/năm khu vực quận 1, 3, 5. Miễn phí kiểm tra khí thải cho người dân thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo. Khu vực này, các xe vi phạm chỉ tiến hành phạt hành chính nhưng cho lưu thông.

Từ 2025-2026, xe máy sau khi xuất xưởng, bán ra phải được dán tem khí thải. Thời điểm này, 78 trạm kiểm định được đầu tư, mở rộng kiểm soát tại quận 1, 3, 5, 10 và Tân Bình. Những xe sử dụng trên 5 năm phải kiểm tra khí thải. Từ năm 2027-2030, khu vực cần đạt chuẩn khí thải mở rộng ở 13 quận.

Theo tính toán, tổng chi phí đầu tư nhân lực, hệ thống kiểm soát khí thải xe máy đến năm 2030 khoảng 553 tỷ đồng. 

Dự kiến, nguồn phí thu được từ đề án và phương án đầu tư giai đoạn 2023-2024 là 348 tỷ đồng. Giai đoạn từ 2025 trở đi, mỗi năm sẽ thu được khoảng gần 300 tỷ đồng, tổng thu đến 2030 là 2.142 tỷ đồng.

Ông Đinh Trọng Khang cho biết, khoản chênh lệch gần 1.600 tỷ đồng sẽ nộp ngân sách. Nguồn thu này sẽ tái đầu tư lại đề án, các chính sách hỗ trợ cho người thu nhập thấp, thu hồi các xe không đạt tiêu chuẩn khí thải.

Tại hội nghị, ông Bùi Hòa An - Phó Giám đốc Sở Giao thông vận tải - cho rằng, thời gian qua, tình hình ô nhiễm môi trường ở các TP lớn như Hà Nội, TPHCM diễn biến phức tạp, ảnh hưởng sức khỏe người dân. 

Theo ông, chương trình thí điểm đã khảo sát, đánh giá tác động của khí thải xe máy đối với người dân. Đồng thời, đề xuất giải pháp, chính sách, lộ trình thực hiện thí điểm.  

Từ đó, Sở GTVT báo cáo kết quả thực hiện chương trình thí điểm lên UBND TPHCM để làm cơ sở đề xuất HĐND TP trình Thủ tướng Chính phủ cho phép triển khai thí điểm kiểm soát khí thải xe máy, mô tô đang lưu thông trên địa bàn.

Theo lãnh đạo Sở GTVT TP, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo thực hiện lộ trình áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn về khí thải của phương tiện giao thông. Đồng thời, yêu cầu Hà Nội, TP HCM nghiên cứu các chính sách thu hồi xe máy cũ. 

Đây là tiền đề quan trọng để sớm triển khai các biện pháp kiểm soát khí thải xe máy. TPHCM đang tiếp tục chờ Bộ GTVT hướng dẫn để có cơ sở pháp lý chặt chẽ và đồng bộ trên toàn quốc.

Ông An cho biết, qua khảo sát cho thấy phần lớn người dân sinh sống tại TPHCM dùng xe gắn máy để đi lại, mưu sinh. Do đó nếu thực hiện kiểm soát khí thải đột ngột, không có sự hỗ trợ từ các tổ chức, cơ quan Nhà nước sẽ khiến người dân gặp không ít khó khăn. 

Vì vậy, cần làm tốt công tác tuyên truyền để người dân hiểu về mức độ ô nhiễm không khí, những ảnh hưởng đến sức khỏe để đồng tình, ủng hộ, hướng tới tự nguyện kiểm tra.