30/4/1975 ở Côn Đảo: Cai ngục tháo chạy, tù chính trị tự giải phóng
(Dân trí) - Cách đây 39 năm, vào những ngày này ở huyện Côn Đảo diễn ra những biến động lớn lao. Tù chính trị đã tự giải phóng cho chính mình. Ngay khi liên lạc được với đất liền, đại diện tù chính trị ở Côn Đảo nghẹn ngào đề nghị: “Chúng tôi cần ảnh Bác Hồ”.
Cai ngục tháo chạy
Chiều 29/4/1975, được tin Sài Gòn thất thủ, ở Côn Đảo diễn ra một cuộc tháo chạy cực lớn. Bầu trời Côn Đảo náo loạn, máy bay quân sự lên xuống sân bay Cỏ Ống như mắc cửi chở quân, tướng Mỹ, cai ngục đóng tại Côn Đảo di tản ra tàu sân bay đang đón đợi ngoài khơi.
Riêng "chúa đảo" Lân Hữu Phương đã tự lái xe trong đêm, chở vợ con qua chi khu Bến Đầm bí mật xuống tàu di tản.
Côn Đảo được giải phóng
23 giờ ngày 30/4/1975, lính gác mở cửa phòng 24 khu H để báo tin chính quyền Dương Văn Minh đã đầu hàng, trao trả chính quyền về Cách mạng.
Lúc này các đồng chí tù chính trị trong khu H nhận định, có thể Sài Gòn đã được giải phóng, nhưng cũng có thể đây là âm mưu thủ tiêu của địch. Tù chính trị đã yêu cầu radio để nghe tin tức, nắm tình hình.
Khi chắc chắn Sài Gòn được giải phóng, những người tù chính trị vỡ òa sung sướng. Họ nhanh chóng loan báo tin tới các phân trại. Tiếng reo hò hân hoan vang lên dậy trời. Bắt đầu từ khu H, tới 3 giờ sáng 1/5/1975, cả tám khu của trại VII hoàn toàn được giải phóng.
Những người tù chính trị quyết định thành lập Đảo ủy lâm thời gồm bảy người để lãnh đạo cuộc nổi dậy do đồng chí Trịnh Văn Tư làm Bí thư, thành lập chính quyền cách mạng để quản lý và giải quyết mọi việc trên đảo.
Đảo ủy lâm thời đã tổ chức tù chính trị từ trại VII đến giải phóng các trại khác. Tới rạng sáng 1/5/1975, tù nhân tại trại I, IV, V, rồi các trại II, III, VIII, khu biệt giam Chuồng Bò cũng lần lượt được mở cửa giải phóng.
“Chúng tôi cần ảnh Bác Hồ”
Khi được hỏi Côn Đảo cần gì để đất liền chi viện ngay, đồng chí đại diện cho Đảo ủy lâm thời đã nghẹn ngào trả lời: “Chúng tôi cần ảnh Bác Hồ”.
Rạng sáng 4/5/1975, tàu Hải quân từ đất liền cập bến Côn Đảo, mang theo 500 tấm ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những tù nhân vừa cách đây mấy ngày còn là tù nhân chính trị, giờ trở thành tự do. Họ rước hình Bác và cờ giải phóng về từng phân trại, rất nhiều người òa khóc vì niềm vui thống nhất đất nước.
***
39 năm sau ngày giải phóng, những dấu tích "địa ngục trần gian" vẫn còn nguyên ở huyện đảo Côn Đảo. Trong các trại lao tù, những cây bàng cổ thụ trăm tuổi vẫn xanh lá, rì rào đón gió biển. Những bức tường, chuồng cọp, phòng giam xám xịt, nơi không biết bao nhiêu nhà cách mạng đã đổ máu, hi sinh, giờ vẫn còn nguyên vẹn.
Bảo Khánh
(lược ghi theo lời kể của thuyết minh viên Ban quản lý di tích Côn Đảo)