5 địa chỉ mua gà lôi trắng hợp pháp ở Việt Nam

Trao đổi với phóng viên Dân trí, đại diện Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nêu rõ, Điều 25 Thông tư 27/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp (có hiệu lực từ 1/7) đã quy định về điều kiện nuôi các loài động vật thuộc phụ lục Công ước CITES.

Tổ chức, cá nhân trước khi nuôi gà lôi trắng phải được cấp mã số cơ sở nuôi và đảm bảo các điều kiện sau:

Thứ nhất, phải đảm bảo có nguồn gốc gà lôi trắng hợp pháp theo quy định của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Thứ hai, chuồng, trại nuôi được xây dựng phù hợp với đặc tính của loài gà lôi trắng, theo tiêu chuẩn do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ban hành. Trường hợp chưa có tiêu chuẩn về chuồng, trại nuôi, cơ quan cấp mã số chịu trách nhiệm quyết định hoặc tham vấn Cơ quan Khoa học CITES Việt Nam có chuyên môn phù hợp về chuồng, trại nuôi trước khi quyết định.

Thứ ba, cơ sở nuôi gà lôi trắng thực hiện theo quy định có liên quan của pháp luật về môi trường, thú y.

Thứ tư, cơ sở nuôi không thuộc khu vực không được phép chăn nuôi theo quy định của pháp luật về chăn nuôi.

Khi người dân, tổ chức đảm bảo được các điều kiện và được cơ quan chức năng xác nhận, cấp mã số cơ sở nuôi thì có thể mua gà lôi trắng về nuôi.

Theo Thông tư 27, trong thời hạn 3 ngày làm việc, kể từ ngày đưa gà lôi trắng về cơ sở nuôi, tổ chức, cá nhân phải gửi thông báo kèm bản sao hồ sơ đến kiểm lâm sở tại hoặc UBND cấp xã (nơi không có kiểm lâm) để quản lý.

Người dân có thể liên hệ 5 cơ sở đã được cấp mã số cơ sở nuôi để mua nguồn giống gà lôi trắng hợp pháp, gồm: Hợp tác xã Tấn Đạt (huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang cũ); cơ sở Đinh Văn Ngãi (huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định cũ); cơ sở Nguyễn Đăng Minh (huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn); cơ sở Hoàng Văn Bởi (huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng); Công ty TNHH ứng dụng và phát triển công nghệ Trang Ninh (huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình cũ).

Theo Thông tư số 27/2025, gà lôi trắng hiện thuộc nhóm IIB - nhóm các loài động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm, nhưng có mức độ đe dọa thấp hơn so với nhóm IB nêu tại Nghị định 84/2021.

Khác với động vật trong nhóm IB (cấm hoàn toàn khai thác thương mại), các loài trong nhóm IIB được phép khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại nhưng phải tuân thủ các điều kiện nghiêm ngặt, bao gồm việc xin giấy phép từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền như Chi cục Kiểm lâm hoặc Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Một số loài động vật thuộc nhóm IIB có thể kể đến như gà lôi trắng, tắc kè hoa, trăn đất, trăn gấm, các loài rắn hổ mang tại Việt Nam (rắn hổ mang Trung Quốc, hổ đất, hổ mang Xiêm), hạc đen, ó cá…

Các hành vi như săn bắt, nuôi nhốt, vận chuyển, hoặc buôn bán các loài động vật thuộc nhóm IB và nhóm IIB mà không có giấy phép đều bị coi là trái pháp luật và có thể bị xử lý hình sự.

Gà lôi trắng đang được bảo tồn và nhân giống ở Vườn quốc gia Bạch Mã (Huế) và Vườn quốc gia Cúc Phương (Ninh Bình).

Từ năm 2022 đến nay, Vườn quốc gia Bạch Mã đã nhân giống thành công 24 cá thể gà lôi trắng với nguồn giống không thu thập từ tự nhiên và do Vườn quốc gia Cúc Phương chuyển giao.

Trong khi đó, Trung tâm Cứu hộ bảo tồn và Phát triển sinh vật - Vườn quốc gia Cúc Phương đang chăm sóc 214 cá thể gà lôi quý hiếm, trong đó có 36 cá thể đực, 46 cá thể cái, 132 cá thể chưa xác định.

Từ đầu năm đến nay, Vườn quốc gia Cúc Phương đã tái thả 77 con gà lôi trắng về tự nhiên. Đây là những cá thể được sinh sản và chăm sóc tại trung tâm của vườn.

Vì sao không cho phép tự ý nuôi, nhân giống đại trà?

Sách đỏ Việt Nam được xây dựng dựa trên các tiêu chí của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).

Theo thông tin từ Sách đỏ Việt và tiêu chí bảo tồn các loài động vật quý, hiếm của IUCN, hành vi tự ý nuôi và nhân giống các loài động vật quý, hiếm bị pháp luật nghiêm cấm do nhiều nguyên nhân.

Đầu tiên, việc đó gây ảnh hưởng đến di truyền, mất nguồn gen gốc. Việc tự ý nuôi và nhân giống khi không có giấy phép, không có chuyên môn sẽ dẫn đến tình trạng sinh sản không kiểm soát, cận huyết, làm ảnh hưởng đến khả năng di truyền, mất đi sự đa dạng di truyền và có nguy cơ gây thoái hóa giống loài.

Nếu cho phép tự ý nuôi và nhân giống các loài động vật quý, hiếm sẽ dẫn đến nguy cơ săn bắt trái phép để tạo giống nuôi. Điều này càng khiến số lượng các loài động vật quý, hiếm bị suy giảm nghiêm trọng ngoài tự nhiên.

Cuối cùng, việc cho phép tự ý nuôi và nhân giống có thể dẫn tới nguy cơ che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của động vật quý, hiếm.

Các tổ chức nuôi, nhân giống không phép có thể lợi dụng việc hợp thức hóa quá trình nuôi, nhân giống để có thể săn bắt động vật ngoài tự nhiên, khiến cơ quan chức năng khó có thể truy xuất được nguồn gốc của cá thể động vật quý, hiếm là từ kết quả nhân giống hay bị săn bắt ngoài tự nhiên.

Người bị tuyên 6 năm tù vì buôn bán gà lôi trắng đã kháng cáo

Anh Thái Khắc Thành (xã Đô Lương, Nghệ An) vừa gửi đơn kháng cáo bản án sơ thẩm hôm 8/8 của TAND khu vực 5 - Hưng Yên tuyên phạt anh 6 năm tù, phạt bổ sung 30 triệu đồng vì nuôi, mua bán 13 con gà lôi trắng (động vật nguy cấp, quý, hiếm).

Ngày 13/8, VKSND tỉnh Hưng Yên có quyết định kháng nghị đối với Bản án hình sự sơ thẩm số 35/2025. Vụ án sẽ được chuyển lên TAND tỉnh Hưng Yên giải quyết theo trình tự, thủ tục phúc thẩm.

Theo Tòa án tỉnh Hưng Yên, cấp sơ thẩm chưa áp dụng Thông tư 27/2025/TT-BNNMT có hiệu lực từ 1/7, trong đó gà lôi trắng thuộc nhóm IIB, thay vì nhóm IB (tại Nghị định 84/2021) như căn cứ xét xử trước đó. Việc áp dụng quy định cũ bị cho là không phù hợp với sự thay đổi của pháp luật.